Ona tili ta`limida didaktik qonuniyatlar

Ona tili ta`limida didaktik qonuniyatlar.

Ona tili metodikasi ta`lim jarayonida quyidagi didaktik talablarga amal qiladi:

1. 
   Darslarda o’quvchilarga tarbiyaviy ta`sir etish va har tomonlama o’sishlarga e`tibor berish;
   
2. 
   O’quv ishlarini o’quvchilar yoshiga muvofiqlashtirish va bilimlarni ilmiy asoslash;
   
3. 
   Nazariy bilimlarni amaliy ishlar bilan bog’lash orqali o’quvchilar bilimini, ko’nikma va malakalarining mustahkam bo’lishini ta`minlash. Buning uchun o’quvchilar ongiga bilimlarni singdirishda ketma-ketlik va tartiblilikka amal qilish;
   
4. 
   Darslarda ko’rgazmalilikka amal qilish;
   
5. 
   Darslada o’quvchilar faoliyatini oshirib borishga e`tibor berish;
   
6. 
   Darslarda o’quvchilar bilan tabaqalashtirib va yakka tartibda ishlash
   

Bular didaktikaning asosiy qonuniyatlari.

Ona tili didaktikasi umumiy didaktika bo‘yicha

o‘rganilgan bilimlarni, masalan, ta’lim prinsiplari, ma’lumot
va ta ’lim mazmuni bo‘yicha hosil qilingan tasavvurlarni
inkor etmaydi. Aksincha, ona tili didaktikasi bo‘yicha
o‘rganiladigan bilimlar umumiy didaktikada hosil qilingantushunchalarni toidirishga, ularni yanada oydinlashtirishga
xizmat qiladi. 0 ‘z navbatida umumiy didaktika sohasida
to ‘plangan bilimlar xususiy didaktika m uam m olarini
atroflicha chuqur o‘zlashtirish imkoniyatlarini yaratadi.
Umumiylik va xususiylikning o‘zaro munosabati shaklida
amal qiladigan umumiy didaktika va ona tili didaktikasi birbiri bilan uzviy bogiiq fanlardir.
Ona tili didaktikasining umumiy d id ak tik a bilan
aloqadorligini yanada oydinlashtirish m aqsadida ta ’lim
prinsiplari bilan xususiy didaktik um da (prinsip)larni
chog‘ishtiraylik. M aktabda ona tili o ‘qitish jarayonida
ilmiylik, tushunarlilik, onglilik, ko‘rsatmalilik kabi umda
(prinsip)larga rioya qilib, tilni o‘zlashtirish tashkil qilinadi,
boshqariladi, nazorat qilinadi. Shu bilan birga, maktabda
ona tili ta’limining o‘ziga xos prinsiplari ham mavjud. Til
hodisalarini ajratishga o ‘rgatish, nutq organlarini yetarli
mashq qildirish, nutqdan tilga qarab borish, yozma nutqni
og‘zaki nutqqa chog'ishtirib o‘rgatish xususiy didaktik umda
(prinsip)lar hisoblanadi. Demak, har bir o‘quv predmetini
o ‘rgatishda ta’limning umumiy umda (prinsip)lari bilan bir
qatorda, aynan olingan o‘quv predmetining o‘z mohiyatidan
kelib chiqadigan umda (prinsip)larga ham rioya qilib, o‘quvtarbiya ishlari o‘tkaziladi.
Umumiy didaktika o‘z tadqiqot predmetini o‘rganish,
asoslash va bayon etishda xususiy didaktika yutuqlaridan
foydalanadi. Ona tili didaktikasi, o‘z navbatida, umumiy
didaktika yutuqlariga ham tayanib, o‘z tadqiqot predmetini
aniqlaydi, kategoriyalar tizimini belgilaydi. Ana shunga
ko‘ra, ona tili didaktikasi ham umumiy didaktik kategoriyalar, ham o‘ziga xos xususiy didaktik kategoriyalardan
foydalanadi.
Ona tili didaktikasi sohasida qoilanadigan kategoriyalar
va ularni chegaralashda q o ‘llanadigan atam alar qator
vazifalarni bajaradi: fanning tadqiqot sohasi, predmeti,
maqsadi, vazifalari, vositalarini o‘rganish va asoslash; fansohasida fikrlashuvni ta’minlash; fan hodisalarini tasvirlash.

Umumiy didaktika va ona tili didaktikasining o ‘zaro

Aloqadorligi asosida xususiy didaktika sohasida qoilanadigan kategoriyalar ikki guruhga ajraladi: umumiy didaktik

Kategoriyalar; xususiy didaktik kategoriyalar.

Um um iy didaktik kategoriyalar sirasiga m a’lumot

Mazm uni,_ta’lim mazmuni, ta ’lim jarayoni, prinsiplari,

M etodlari, tashkiliy shakllari kabilar kiradi. Umumiy

Didaktik kategoriyalar ham korlik asosida yaratilgan

Qoilanm ada batafsil bayon etilgan.6

X ususiy didaktik kategoriyalar u yoki bu o ‘quv

Predmetining ayni holatda ona tili predmeti, o‘z mohiyatiga

Ko‘ra ajratiladigan hodisalardir. «Grammatik tushuncha»,

«gram m atik mashq» shunday kategoriyalar jum lasiga

Kiradi.

G ram m atik tushuncha — lingvistik fikrlash shakli,

Grammatik mashq esa ona tilidan o‘rganilgan bilimlarni turli

O‘quv sharoitlariga tatbiq etish yoii.

Ona tili didaktikasida umumiy va xususiy didaktik

Kateg o riy alarg a asoslanib, pedagogik hodisalarning

Mohiyati ochiladi. Maktablarda ona tilini o‘qitish jarayoni

Bilan daxldor hodisalarni tavsiflashda q o ‘llanadigan

Kategoriyalar tizimi ona tili didaktikasi logikasi sanaladi.