Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences (E)issn: 2181-1784

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences
(E)ISSN:2181-1784 
www.oriens.uz 
SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7 
3(2), Feb., 2023 
535 
NOVERBAL MULOQOT VA UNING KOMMUNIKATSIYADAGI O‘RNI 
M.Abdurazzakova 
Farg‘ona davlat universiteti I bosqich magistranti 
ANNOTATSIYA 
Ushbu maqolada noverbal muloqot va uning kommunikatsiyadagi o‘rni haqida 
so‘z boradi. Unda emotsiya va his-tuyg‘ularni so‘zsiz yetkazish mumkinligi va buni 
amalga oshiruvchi paralingvistik vositalar haqida ma’lumotlar keltirilgan bo‘lib, 
muloqot jarayonida paraverbal vositalarning qo‘llanilishi bayon etilgan.
Kalit so‘zlar: noverbal aloqa almashinuvi, verbal suhbat, paralinguistik 
vositalar, mimika, ovoz toni, intonatsiya, kommunikatsiya, kinesika, vegetativ 
ko‘rinishlar. 
АННОТАЦИЯ 
В данной статье рассматривается невербальное общение и его роль в 
общении. Дается информация о возможности передачи эмоций и чувств без 
слов и паралингвистических средствах, которые это делают, и описывается 
использование паравербальных средств в процессе общения. 
Ключевые слова: невербальный коммуникативный обмен, вербальная 
беседа, паралингвистические средства, мимика, тембр голоса, интонация, 
общение, кинесика, вегетативные проявления. 
KIRISH 
“So‘zsiz muloqot- bu eng jozibali va ishonchli muloqot” 
Inson muloqot qilganida nafaqat og‘zaki ma’lumotlarni tinglaydi, balki bir-
birining ko‘zlariga qarashni, ovoz, intonatsiya, yuz ifodalari, imo-ishoralarni sezadi. 
So‘zlar orqali ma’lumotlar mantiqan ifodalansa, imo-ishoralar, yuz ifodalari, ovoz bu 
ma’lumotlarni to‘ldirib keladi, ma’nosiga ma’no qo‘shadi.
XX asr oxirida noverbal muloqot qilish bo‘yicha yangi ilmiy-ijtimoiy-
mutaxassis degan kasb turi paydo bo‘ldi. U insonlarning turli xil joy va vaziyatlardagi 
noverbal muloqotlarini, paralingvistik signallarni kuzatadi, masalan, ishda, ko‘chada, 
televideniyada va boshqalar. Bundan tashqari u odamlarning hatti-harakatlarini va 
xulq- atvorlarni ham o‘rganadi. Bu orqali u insonlarning o‘zaro munosabatlarini 
qanday yaxshilash mumkin ekanligi tog‘risida tadqiqot olib boradi. Shunday qilib, 
noverbal kommunikatsiyaning asosiy jihatlari faqat 60-yillarning boshidan jiddiy 
o‘rganilishni boshladi, ommaga esa 1970- yilda Yuliy Fast o‘zining kitobini e’lon 
qilganidan keyingina ma’lum bo‘ldi. Ushbu kitobda 1970- yilgacha olimlar 
tomonidan qilingan noverbal muloqotning muhim jihatlari bo‘yicha tadqiqotlari 
sarhisob qilindi va ommaga taqdim etildi. Albert Meyerabian kuzatuvlari natijasi 

---