Orta Aziyanıń klimat resursları Joba: kirisiw I bap. Orayliq aziyaǵa kirisiw

Orta Aziyanıń klimat resursları
Joba:
KIRISIW
I BAP. ORAYLIQ AZIYAǴA KIRISIW
1.1.Oraylıq Aziya geografiyası hám shegaraları
1.2. Oraylıq Aziyada ıqlımdı úyreniwdiń áhmiyeti
1.3. Geosiyasiy hám ekonomikalıq áhmiyeti
II BAP. KLIMAT RESURSLARINIŃ ÓZGERIWI JÁNE ONIŃ TÁSIRI
2.1. Koppen ıqlım klassifikaciyası sisteması
2.2. Oraylıq Aziyadaǵı ıqlım zonalar
JUWMAQLAW
PAYDALANILG’AN A’DEBIYATLAR

KIRISIW
Ájepsi geografiyalıq túrme-túrlıq hám ekologiyalıq áhmiyetke iye region bolǵan Oraylıq Aziyada ıqlım hám resurslarınıń quramalı óz-ara tásiri ámeldegi bolıp, olar bul úlken aymaqtıń turmısı, ekonomikası hám geosiyosatida sheshiwshi rol oynaydı. Bul kurs sizge bul regiondaǵı ıqlım, hawa rayı sharayatları hám tiyisli resurslar haqqında keń qamtılǵan túsinik beriwge qaratılǵan.
Kurs haqqında ulıwma maǵlıwmat :
Kóbinese Evrosiyoniń " júregi" dep atalatuǵın Oraylıq Aziya Aziya kontinentiniń úlken bólegin óz ishine aladı. Pomir hám Tyan-Shanniń biyik taw dizbelerinen tartıp Qoraqum hám Qızılqum sıyaqlı keń shólge shekem túrli landshaftları menen ajralıp turadı. Bul geografiyalıq ayrıqshalıqlar, óz gezeginde, ekstremal kontinental ıqlımnan tartıp, qurǵaqshıl hám yarım qurǵaqshıl ortalıqqasha bolǵan keń ıqlım sharayatların júzege keltiredi.
Bul kursda biz Oraylıq Aziya ıqlımı hám resurslariniń kóp qırlı táreplerin kórip shıǵamız. Siz regiondıń ıqlım zonaları, olardıń awıl xojalıǵı hám ekosistemalarg`a tásiri, suw resurslariniń bar ekenligi hám olardı basqarıw, ıqlım ózgeriwi menen baylanıslı máseleler hám múmkinshilikler haqqında tereń túsinikke iye bolasız. Sonıń menen birge, biz olar menen baylanıslı tábiyǵiy apatlar hám olardıń Oraylıq Aziya xalqı hám átirap -ortalıqqa tásirin úyrenemiz.
Ne ushın Oraylıq Aziya ıqlım resurslarini úyreniw kerek?
Oraylıq Aziyanıń ıqlımlıq resurslarini túsiniw túrli sebeplerge kóre zárúr :
Geosiyasiy áhmiyeti: Oraylıq Aziyanıń strategiyalıq jaylasıwı hám resurslarǵa bay tábiyaatı onı geosiyasiy mápler orayına aylantırǵan. Onıń ıqlımı hám resurslarini biliw xalıq aralıq munasábetler hám diplomatiya ushın júdá zárúrli bolıp tabıladı.
Ekonomikalıq áhmiyeti: Awıl xojalıǵı, energiya islep shıǵarıw hám suw resursları kóplegen Oraylıq Aziya mámleketleri ekonomikasında oraylıq orın tutadı. Kursda bul zárúrli ekonomika tarmaqları kórip shıǵıladı.
Ekologiyalıq turaqlılıq : Oraylıq Aziya ekologiyalıq máselelerge, atap aytqanda shólleniw hám suw tańsıqlıǵına dus kelip atır. Íqlımdı úyreniw turaqlı rawajlanıw hám resursların basqarıw ushın zárúr bolıp tabıladı.
Materiallıq jáne social áhmiyetke iye: Oraylıq Aziya xalqınıń turmıs tárizi hám mádeniyatı region ıqlımı hám resursları menen bekkem baylanıslı. Bul táreplerdi túsiniw nátiyjeli sheriklik hám sheriklik ushın júdá zárúrli bolıp tabıladı.
Kurs maqsetleri:
Bul kurs aqırında siz tómendegilerdi ete alasız :

• 
  Oraylıq Aziyadaǵı túrli ıqlım zonaları hám olardıń qásiyetlerin anıqlań hám xarakteristikalań.
  
• 
  Regiondıń awıl xojalıǵı, ekosistemaları hám suw resurslarına ıqlımdıń tásirin analiz etiń.
  
• 
  Oraylıq Aziyada ıqlım ózgeriwi usınıs jetip atırǵan máseleler hám múmkinshiliklerdi bahalań.
  
• 
  Region turaqlılıǵın hám hálsizligin qáliplestiriwde tábiyǵiy apatlardıń rolin tushuniń.
  
• 
  Oraylıq Aziyanıń ıqlımlıq resurslariniń geosiyasiy hám ekonomikalıq aqıbetlerin úyreniń.
  

Biz siz menen Oraylıq Aziyanıń ıqlımlıq resursları boylap bul sayaxatqa shıǵıwdı ıntıqlıq menen kutemiz. Bul kurs sizdi resursları hám átirap -ortalıq menen quramalı óz-ara tásiri kózqarasınan global landshaftda zárúrli rol atqaratuǵın region haqqında qımbatlı túsinikler menen támiyinleydi. Keliń, Oraylıq Aziya ıqlımı jáne onıń keń qamtılǵan aqıbetlerin úyreniwdi baslaylik.
Kontinentler kóshe kesispesinde jaylasqan keń hám ózine tartatuǵınlı region bolǵan Oraylıq Aziya ozaldan ıshqı ketkenkorlik hám izertlewler teması bolıp kelgen. Bul tábiyaat dúnyası hám insaniyat jámiyeti óziniń kem ushraytuǵın ıqlımlıq resursları menen tereń qáliplesken názik teń salmaqlılıqta birge jasaytuǵınlıq jay. Bul tema Yevrasiya orayındaǵı ıqlım hám resurslar ortasındaǵı quramalı munasábetlerdi úyrenip, region hám dúnya párawanlıǵı ushın bul aktivlerdi túsiniw hám basqarıwdıń zárúrli áhmiyetine aydınlıq kiritedi.
Oraylıq Aziyanıń áhmiyeti:
Arqada Rossiya, shıǵısda Kitay, qublada Afganistan hám Iran, batısda Kaspiy teńizi menen shegara qatar Oraylıq Aziyanıń geografiyalıq jaylasıwı onı óz-ara baylanısqan mádeniyatlar, ekonomikalar hám ekosistemalardiń tiykarǵı orayı retinde belgileydi. Kazaxstan, Ózbekstan, Turkmenistan, Kirgizstan hám Tadjikistan sıyaqlı mámleketlikler hám de Afganistandıń arqa aymaqların óz ishine alǵan bul aymaq óz landshaftları menen bir qatarda xalıqları tárepinen de reńli bolıp tabıladı.
Íqlım túrli-tumanlıǵı :
Oraylıq Aziyadaǵı ıqlım keskin qarama-qarsılıq hám ózgeriwshenlik menen ajralıp turadı. Muzli mızlıqları turmıslıq zárúrli dáryalar menen to'yińan Pomir hám Tyan-Shanniń biyik taw dizbelerinen tartıp, aptap temperatura hám qurǵaqshıl sharayatlar turmısqa qıyınshılıq tuwdıratuǵın Qoraqum hám Qızılqum sıyaqlı keń shólge shekem Oraylıq Aziya bir qatar ıqlım zonaların óz ishine aladı. Bul ıqlımlardıń názik táreplerin túsiniw regiondıń dinamikalıq sistemaları, ekonomikaları hám jámiyetlerin túsiniw ushın júdá zárúrli bolıp tabıladı.
Oraylıq Aziyanıń ıqlımlıq resurslarin úyreniwde biz bir neshe tiykarǵı temalardı kórip shıǵamız :

• 
  Íqlım zonaları : Biz Oraylıq Aziyanı qáliplestiretuǵın túrli ıqlım zonaların hám olardıń awıl xojalıǵı, ekosistemalar hám adamlardıń jasaw jaylarına tásirin kórip shıǵamız.
  
• 
  Suw resursları : Suw resurslariniń bar ekenligi hám olardı basqarıw, atap aytqanda, turmıslıq áhmiyetke iye Amudarya hám Sirdarya regiondıń párawanlıǵı hám átirap -ortalıq salamatlıǵında oraylıq rol oynaydı.
  
• 
  Qıyınshılıqlar hám múmkinshilikler: Oraylıq Aziya shólleniw, suw tańsıqlıǵı hám ıqlım ózgeriwi sıyaqlı kóplegen máselelerge dus kelip atır. Soǵan qaramay, bul máseleler turaqlı rawajlanıw, resursların basqarıw hám xalıq aralıq sheriklik múmkinshiliklerin da usınıs etedi.
  
• 
  Geosiyasiy aqıbetler: Regiondıń strategiyalıq áhmiyeti hám tábiyiy resurslarǵa baylıǵı onı Geosiyasiy mápler orayına aylantırdı. Íqlımdı hár tárepleme túsiniw Geosiyasiy landshafttı aytıw ushın júdá zárúrli bolıp tabıladı.
  
• 
  Materiallıq jáne social áhmiyetke iye: Oraylıq Aziya xalqınıń mádeniyatı hám turmıs tárizi region ıqlımı hám resursları menen bekkem baylanıslı bolıp, bul temanı tekǵana akademikalıq izertlew, bálki materiallıq jáne social sayaxatqa da aylantıradı.
  

Oraylıq Aziyanıń ıqlımlıq resursları boylap sayaxatımız tábiyaat hám jámiyet ortasındaǵı quramalı óz-ara baylanıslılıq, region dus kiyatırǵan ekologiyalıq máseleler, xalıqtıń shıdamlılıǵı hám maslasıwshılıǵı haqqında túsinik beredi. Biz bul temanı úyrener ekenbiz, biz sizdi Oraylıq Aziya ıqlımı, resursları hám olardıń dúnya ushın qanday tereń tásir kórsetiwi sırları hám káramatlardi ashıwǵa usınıs etemiz.