O‘zbеkiston rеspublikasi oliy ta’lim, fan va

O‘ZBЕKISTON RЕSPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA
INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI


TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI





« byujet hisobi va g'aznachilik »FAKULTETI
“Investitsiyalar va innovatsiyalar” FANIDAN


MUSTAQIL ISH


Mavzu: Investitsiya loyihalarining moliyaviy va iqtisodiy samaradorligini baholash

Bajardi: ММ-53-2 guruh talabasi Xo’jakov Bunyod
Qabul qildi: o’q. Iskandarova D
T OSHKENT – 2023


Investitsiya loyihalarining moliyaviy va iqtisodiy samaradorligini baholash
Reja:
1. Investitsiya loyihalarining moliyaviy va iqtisodiy samaradorligini baholashning mazmuni va mohiyati.
2. Investitsiya loyihalarining moliyaviy-iqtisodiy samaradorligini baholashning oddiy (an‘anaviy) usullari.
3. Investitsiya loyihalarining moliyaviy-iqtisodiy samaradorligini baholashning diskontlashga asoslangan usullari.


1.Investitsiya loyihalarining moliyaviy va iqtisodiy samaradorligini baholashning mazmuni va mohiyati. Har qanday investor yoki xoЎҐjalik yurituvchi subyektlar uchun investitsion qarorlar qabul qilish juda qiyin vazifa hisoblanib, bunda asosiy mezon investorning boyligini koЎҐpaytirish, korxonaning qiymatlarini oshirish mezonlariga qaratiladi. Uning omillari boЎҐlib korxona daromadlari oЎҐsishi, moliyaviy risk yoki ishlab chiqarish harajatlarining kamayishi, korxona ishlari samaradorligi darajasini oshirish hisoblanadi. Chet el mamlakatlarining tajribasini, shu bilan birga YuNIDO (United Nations Industrial Development Organization) tavsiyalarini hisobga olgan holda investitsiya loyihalarining samaradorligini baholash ikki mezon asosida, yaЎҐni moliyaviy va iqtisodiy baholash orqali amalga oshiriladi. Investitsiya loyihasi samaradorligini baholashning bu ikkala mezoni ham bir-birini toЎҐldirib turadi. Moliyaviy baholash investitsiya loyihasini amalga oshirish jarayonidagi likvidligini tahlil qilishda ishlatiladi. Boshqacha aytganda, moliyaviy baholash vazifasi, loyihani belgilangan muddatlarda amalga oshirish uchun, uning jami moliyaviy majburiyatlarini bajarishga korxonaning etarli moliyaviy resurslari boЎҐlishini belgilashdir. Iqtisodiy baholash esa, investitsiya loyihasining potentsial qobiliyati, shu loyihaga qoЎҐyilgan mablagЎҐlarning qiymatini saqlab qolishda va ularning oЎҐsishi surЎҐatini etarli darajasini yaratib berishda foydalaniladi. Taqdim etilayotgan obyektni investitsiyalashda moliyaviy baholash (yoki moliyaviy asoslanganlik bahosi) investitsiya jarayonining ajralmas qismi hisoblanadi. Investor moliyaviy holati nomaЎҐlum boЎҐlgan yuridik yoki jismoniy shaxslar bilan hech qanday munosabatlar olib bormaydi. Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda, korxonalar moliyaviy hisobotlarini ommaviy-axborot vositalari orqali yoki har xil toЎҐplamlar holatida chop etilib, eЎҐlon qilish normal holat hisoblanadi. Bu toЎҐplamlar orqali kompaniyalarning moliyaviy holati toЎҐgЎҐrisida maЎҐlumotlar olish mumkin.Jahon amaliyotida investitsiya loyihalarining iqtisodiy samaradorligini baholashning bir qancha usullari ishlab chiqilgan boЎҐlib, ularni shartli ravishda ikki katta guruhga boЎҐlish mumkin: „h Oddiy (yoki statistik) baholash usullari; „h diskontlashga asoslangan baholash usullari. Birinchi guruhga quyidagilar kiradi: „h investitsiya qoplash muddati (Payback Period , PP); „h investitsiya samaradorligi koeffitsienti (Accounting Rate of Return, ARR). Ikkinchi guruhga quyidagilar kiradi: „h sof joriy qiymatni aniqlash usuli (Net Present Value, NPV); „h foydaning ichki meЎҐyorini hisoblash usuli (Internal Rate of Return, IRR); „h investitsiyalarning rentabelligini hisoblash usuli (Profitability Index, PI); „h diskontlashning qoplash muddatini hisoblash usuli (Discount Payback Period, DPP).