O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI FIZIKA-MATEMATIKA FAKULTETI “Matematik analiz” kafedrasi
“Matematika” ta’lim yo’nalishi 3-kurs
305- guruh talabasi Qulmamatov Asliddinning
“Matematik fizika tenglamalari” fanidan tayyorlagan
KURS ISHI
Topshirdi: ____________________
Qabul qildi: ____________________
Mavzu: Grin formulalari. C2 sinf funksiyalari va garmonik funksiyalarning integral ifodasi. Potensiallar tushunchasi va ularning fizik ma’nosi.
Mundarija: Kirish… 3 І-BOB.C2 sinf funksiyalari va garmonik funksiyalarning integral ifodasi......... І.1................................ 49 І.2. 53 II-BOB.Potensiyallar tushunchasi va ularning Fizik manosi II.1.Potensiyallar tushunchasi II.2. Grin formulalari Xulosa 70 Xotima. 71 Foydalanilgan adabiyotlar 73
I. KIRISH. Dunyoqarashni nima o`zgartiradi – ilm, daromad,manfaat. Biz bilamiz matematika fani tabiat va jamiyatda kechayotgan jarayonlarni o‘rganish va tahlil etishda asosiy vositalardan biri sifatida e’tirof etiladi. Ushbu vositalarning imkoniyatlaridan samarali va tez suratlar bilan foydalanishni kompyuter texnologiyalarining zamonaviy yutuqlarsiz tasavvur etib bo‘lmaydi. Masalan, ko‘p holatlarda vujudga kelgan matematik muammoni tez va berilgan aniqlikda hal etish uchun ma’lum bir algoritmik tilni bilish talab qilinar edi. Lekin muammo shundaki, matematiklar ichida dasturlash muhitlarining imkoniyatlaridan yaxshi voqif bo‘lmaganlari ham yo‘q emas. Ushbu muammoni bartaraf etish uchun ancha qulayliklarga ega bo‘lgan hisoblash sistemalari yaratila boshlandi. Hozirgi kunda, ilmiy sohalarda matematika muammolari ustida olib borilayotgan ilmiy-metodik izlanishlarni zamonaviy matematik tizimlar – MatLab, Maple, Mathematica, MathCad larsiz tasavvur etish qiyin. MatLab dasturi - kompyutеrda turli yo‘nalishdagi: mexanika, matematika, fizika, muxandislik va boshqaruv masalalarini yechish, turli xil mexanik, energetik va dinamik sistemalarni modellashtirish, loyihalash, tavsiflash va tahlil qilish masalalarining aniq, tеz, samarali hal etish uchun mo‘ljallangan sistеma va turli xil sohali foydalanuvchilarga mo‘ljallangan dasturlash tilidir.. Bir necha yillar Nyu-Mexiko,
Michigan va Stenford universitetlarining matematika kafedrasi va kompyuter markazlarida ishlagan Kliv Mouler, keyinchalik faoliyatini MathWorks firmasida davom ettirgan. 1984-yilda u, Fortran dasturida matrisali hisoblashlar va chiziqli algabra masalalarini yechish paketlarini yaratish ishlarida qatnashgan va birinchi marta "MATLAB" atamasini kiritgan. “MATLAB” so‘zi inglizcha “Matrix Laboratory” so‘zlarining qisqartirilgan ifodasidir. Dastlab, dasturlar kutubxonasi uchun qulay qobiq sifatida qo‘llanilgan bo‘lsa, keyinchalik yuzlab yuqori malakali matematiklar va injener-texnik dasturchilar tajribasida, o‘ziga xos laboratoriya sharoitida uning imkoniyatlari ancha kengaydi va hozirga kelib, ilmiy-texnikaviy dasturlash tili sifatida kompyuter algebrasi tizimlarining ilg‘or vakillaridan biriga aylandi Aytish mumkinki, Maple bu yuqorida sanab o‘tilgan sohalardigi matematik masalalarni yechib beruvchi katta kalkulyatordir. Maple takomillashib bormoqda, hozir uning Maple 9.5, Maple 12 va boshqa versiyalari keng tarqalgan. Albatta, Maple tizimi hali juda qudratli emas, u ayrim sohalarda boshqalar kabi oqsamoqda. O‘zining jiddiy matematik hisoblarga yo‘naltirilganligiga qaramasdan Maple tizimi studentlar, o‘qituvchiar, aspirantlar, ilmiy xodimlar va shuningdek maktab o‘quvchilari uchun ham zarurdir. Maple tizimi matematikani o‘rganishda interaktiv vosita bo‘lib xizmat qilishi mumkin. Ular yordamida bir o‘zgaruvchili, ko‘p o‘zgaruvchili funksiyalar, differensial tenglama, integrallar, karrali integrallar, chiziqli algebraga oid ko‘pgina masalalarni interaktiv usulda talabalarga o‘rgatish mumkin. Jumladan, aniq integralni integral yig‘indining limiti sifatida aniqlashda funksiyani tanlash, nuqtalar soni va ularni turli xil usullarini tanlash, ommabop taqribiy usullardan foydalanish imkoniyatlari mavjud. Komanda berilgach integral yig‘indining qiymati va integralning aniq qaymati kelib chiqadi. Kompyutersiz bu ishni faqat chiziqli funksiyalar uchun bajarish mumkin xolos.[1]