O’zbekistonda ijtimoiy sohada amalga oshirilayotgan o’zgarishlar mazmun va mohiyati

Qoraqalpoq davlat universiteti

Kompyuter ilimlari va dasturlash texnalogiyalari yo’nalishi
1- kurs masofaviy talim B2- guruh talabasi Xudayberdiyev Sirojiddinning
Òzbekistoning yangi tarixdan
Fanidan tayyorlagan
REFERATI
Mavzu: Harakatlar strategiyasi haqida
Reja:


1. O’zbekistonda ijtimoiy sohada amalga oshirilayotgan o’zgarishlar
2. Harakatlar strategiyasi haqida tushunchalar
3. 2022 — 2026-yillarga mo’ljallangan yangi O’zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to’g’risida

Kirish
O’zbekistonda demokratik islohotlar amalga oshirilayotgan hamda bozor iqtisodiyotiga o’tilayotgan bir davrda ijtimoiy muammolarga alohida e’tibor qaratilmoqda. O’zbekistonnning o’z tiklanish va taraqqiy etish yo’liga asoslangan tamoyillardan biri ham bu kuchli ijtimoiy siyosatdir. Kuchli ijtimoiy siyosat deganda “O’zbekistonning har bir fuqarosi millati, dini va e’tiqodidan qat’iy nazar shaxs sifatida shakllanishi, o’z qobiliyatini namoyon etishi, hayotini yanada farovon, munosib, ma’naviy boyroq qilishi uchun” zarur sharoitlarni yaratishga qaratilgan aholini ijtimoiy himoyalash bo’yicha ijtimoiy kafolat va choralarning ta’minlanishi tushuniladi. Fuqarolarga natijali ijtimoiy ko’makni ko’rsatish imkonini beruvchi aholini ijtimoiy himoyalash tizimining vujudga kelishi ushbu yillardagi ijtimoiy siyosatning tabiiy yutuqlaridan bo’lib hisoblanadi. Mustaqillik yillari mobaynida mavjud real iqtisodiy va demografik vaziyatni inobatga olgan holda bozor iqtisodiyoti sari bosqichma bosqich o’tish asnosida aholini ijtimoiy himoyalash mexanizmi yaratildi. Dastlabki bosqichlarida bu barcha aholini ijtimoiy himoyalanishini ta’minlovchi yo’li bo’lib, u o’z o’rnida insonlar hayoti darajasining keskin ravishda tushib ketishini oldini olish, mamlakatda turg’unlikni saqlab qolish imkoniyatini berdi. Islohotlarning chuqurlashib borishi barobarida aholiga manzilli yordam ko’rsatilishiga katta e’tibor qaratildi. Barcha nafaqa va yordam pullari oilalarga berila boshlandi, bunda asosiy e’tibor kam ta’minlangan oilalar, qariyalar va bolalarga qaratildi. Aholining turli qatlamlariga differensial yondoshish zamonaviy ijtimoiy himoya tizimining o’ziga xos tomonlaridan biridir. O’zbekistonda ijtimoiy himoya tizimi rivojlanishining zamonaviy bosqichi barqaror iqtisodiy o’sish, aholi hayoti tarzining sifat jihatidan yaxshilanilishiga asoslangan.
O’zbekiston Respublikasi keng ko’lamli iqtisodiy va ijtimoiy islohotlar yo’lidan ishonch bilan bormoqda. Mamlakatimiz iqtisodiyoti jadal rivojlanishda davom etmoqda. Shunday qilib, 2019-yilning birinchi yarmida yalpi ichki mahsulotning o’sishi 5,8 foizni tashkil etdi, bu asosan sanoatning jadal o’sishi – 6,9 foiz va investitsiyalar o’sishi – qariyb 58,9 foiz hisobiga ta’minlandi. O’zbekiston iqtisodiyotining deyarli uchdan bir qismi sanoatga to’g’ri keladi. Yiliga 60 milliard kub metrdan ortiq tabiiy gaz, 750 ming tonna neft, 2 million tonna gaz kondensati, 4 million tonna koʻmir qazib olinadi. Rangli metallurgiya (mis, rux, molibden, volfram, platina guruhi metallari) va qimmatbaho metallar (oltin, kumush) uchun rivojlangan xomashyo bazasiga ega, bu esa xom ashyo yetkazib berish bilan bog’liq xatarlarni minimallashtirish imkonini beradi. Mahalliy xomashyo asosida kimyo sanoatida har xil turdagi azotli, fosforli va kaliyli oʻgʻitlar, sintetik tola va iplar, ammiak, soda, kauchuk mahsulotlari, polimer mahsulotlari va boshqalar ishlab chiqariladi. Toʻqimachilik sanoati jadal rivojlanmoqda. 2025-yilgacha mamlakatimizda ishlab chiqarilayotgan paxta tolasini to’qimachilik klasterlarini tashkil etish orqali to’liq qayta ishlash vazifasi qo’yildi. Boy mahalliy xomashyoni chuqur qayta ishlash asosida yuqori qo’shimcha qiymatga ega bo’lgan innovatsion va yuqori texnologiyali ishlab chiqarishlarni rivojlantirish bo’yicha o’rta muddatli istiqbolga mo’ljallangan tarmoq maqsadli dasturlari ishlab chiqildi va amalga oshirilmoqda. Sug'orma dehqonchilik mamlakat oziq-ovqat xavfsizligining asosidir. O’zbekiston meva-sabzavot, meva va uzum, pilla, qorako’l mo’yna va jun yetishtirish bo’yicha jahonda yetakchi o’rinni egallaydi. Bugungi kunda qishloq xo’jaligida tub o’zgarishlar amalga oshirilmoqda: paxta va g’alla yetishtirishning eskirgan kvazidavlat tizimi o’rniga xususiy sektorga tegishli va bozor tamoyillari asosida faoliyat yurituvchi zamonaviy agrosanoat klasterlari faol joriy etilmoqda. Hozirda ular mamlakatimizda yetishtirilayotgan paxtaning yarmidan ko’pi (52 foizi) yetishtirmoqda. Qishloq xo’jaligini diversifikatsiya va modernizatsiya qilish ishlari olib borilmoqda, jahon bozorida xaridorgir bo’lgan yangi meva-sabzavot turlari joriy etilmoqda. Dunyoning 80 ta davlatiga 180 turdan ortiq qishloq xoʻjaligi mahsulotlari eksport qilinmoqda – bu mamlakat eksportining 20 foizini tashkil etadi. 2019-2021-yillarda yangi ish o’rinlari tashkil etish, aholi bandligi va daromadlarini oshirish maqsadida xizmat ko’rsatish va servis sohasini, ayniqsa, mehnat bozori keskinlashgan hududlarda rivojlantirishga alohida e’tibor qaratiladi. 2018-yil yakuni bo’yicha respublika iqtisodiyotida xizmatlarning ulushi 35,6 foizni tashkil etdi. Moliya, arxitektura, aloqa, axborotlashtirish va sog’liqni saqlash sohalarida xizmat ko’rsatish sohasida yuqori o’sish sur’atlariga erishilmoqda. Turizm iqtisodiyotning muhim raqobatbardosh sektoridir. Bu yerda qonunchilik bazasini takomillashtirishga qaratilgan katta islohotlar ham amalga oshirilmoqda – birgina 2018 yilning o’zida 25 dan ortiq me’yoriy-huquqiy hujjatlar qabul qilindi. Ko’rilgan chora-tadbirlar natijasida 2018-yilda sayyohlar oqimi qariyb 5,3 million kishini tashkil etdi, bu 2017-yilga nisbatan ikki baravar ko’pdir. O’zbekiston dunyoning barcha davlatlari bilan iqtisodiy hamkorlik uchun ochiq. Xorijiy va mahalliy investorlarni jalb qilish uchun eng qulay davlat rejimini yaratish nazarda tutilmoqda. Islohotlar strategiyasining ustuvor yo’nalishlari ijtimoiy siyosat, aholi uchun munosib turmush sharoitini ta’minlash masalalari bo’lib qolmoqda. Ish haqi, pensiyalar, stipendiyalar va ijtimoiy nafaqalar sezilarli darajada oshirilib, 2018 yilda aholining real daromadlari 12 foizga oshdi. Davlatimiz rahbari ta’kidlaganidek, islohotlar jarayonida nafaqat qonun hujjatlarini o’zgartirish, balki strategiyalarni ishlab chiqish eng murakkab vazifadir. Asosiysi, odamlarning dunyoqarashi va tafakkurini o'zgartirish. O’zbekistonda 2017-yilning birinchi yarmida 84,3 mingta ish o’rni yaratildi. Shuningdek, 13 ming 399 ta loyiha amalga oshirildi, 10 ta erkin iqtisodiy zona, 5 ta kichik sanoat zonasi tashkil etildi. Tadbirkorlikni rivojlantirish va yangi ish o’rinlari yaratish uchun 2,1 trillion so’m miqdorida kreditlar ajratildi. Shaharlarda energiya tejamkor arzon ko’p qavatli uylarni qurish va rekonstruksiya qilish dasturi tasdiqlandi va amalga oshirilmoqda. Dastur doirasida 1136 ta ko’p qavatli uy quriladi. Kvartiralarning umumiy soni 50 ming 286 tani tashkil etadi.Shuningdek, qishloq joylarda 75 mingta turar-joy binolari quriladi.
Asosiy ustuvor vazifa – makroiqtisodiy barqarorlikni saqlash. Bunda, shubhasiz, Oʻzbekiston Respublikasini 2030-yilgacha ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish konsepsiyasini ishlab chiqish muhim qadam boʻlib, u iqtisodiyotning barqaror oʻsishini taʼminlash uchun uzoq muddatli maqsad va vazifalarni, rivojlanishning ustuvor yoʻnalishlari va ularga erishish usullarini shakllantiradi. Mamlakatimizda iqtisodiy islohotlar vektori 2017-2021-yillarda O’zbekistonni yanada rivojlantirish bo’yicha qabul qilingan Harakatlar strategiyasida iqtisodiyotni erkinlashtirish va ijtimoiy sohani rivojlantirishning eng muhim jihatlarini qamrab olgan holda belgilab berildi. Bu mamlakat iqtisodiyotining raqobatbardoshligini oshirish, biznes yuritish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish va inson kapitalini rivojlantirish imkoniyatlarini kengaytirishga qaratilgan. O’zbekistonning jahon hamjamiyati uchun ochiqligi va jozibadorligini ta’minlash choralari ko’rilmoqda. Rivojlanishning ikkinchi muhim ustuvor yoʻnalishi – raqobatbardosh bozor iqtisodiyotiga oʻtishni jadallashtirish boʻlib, bunda yerdan foydalanish va foydalanuvchilarning huquqlari sohasida islohotlarni amalga oshirish muhim shartlardan biri hisoblanadi. Yana bir muhim shart – moliya bozorlarini rivojlantirish va chuqurlashtirish bo’lib, buning uchun moliya sektorini yanada rivojlantirish konsepsiyasini hamda moliya bozori infratuzilmasini modernizatsiya va rivojlantirish bo’yicha kompleks chora-tadbirlarni ishlab chiqishni nazarda tutmoqdamiz. Uchinchi ustuvor yo’nalish – aholini ijtimoiy himoya qilish va ularga xizmat ko’rsatishni kuchaytirish. Davlat pensiya taʼminoti tizimini isloh qilish konsepsiyasini ishlab chiqish bilan pensiya islohotini oʻtkazish nazarda tutilmoqda. Ijtimoiy kafolatlar tizimi ham qayta ko’rib chiqiladi. Ijtimoiy sohani isloh qilishning muhim yo’nalishlaridan biri mehnat bozorini isloh qilish bo’ladi: davlat sektorida ish haqi fondini shakllantirish, vaqtinchalik ishsizlikdan sug’urta olish imkoniyatini soddalashtirish, kasb-hunar ta’limi dasturlarini diversifikatsiya qilish choralari ko’rilmoqda. Xususiy sektorning kengroq ishtirokini, tibbiy xizmatlarni davlat tomonidan moliyalashtirishni ko’paytirishni, aholiga kafolatlangan tibbiy xizmatlarning to’liq va sifatli ko’rsatilishini monitoring qilish va monitoring qilishning samarali mexanizmini ishlab chiqish va joriy etishni nazarda tutuvchi Sog’liqni saqlashni rivojlantirish strategiyasi ishlab chiqiladi. Davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish bo’yicha kompleks chora-tadbirlar, shuningdek, davlat ulushidagi korxonalar faoliyati samaradorligini oshirish va boshqaruvni takomillashtirish bo’yicha strategiyalarni ishlab chiqish rejalashtirilgan. Yana bir ustuvor yo’nalish – tabiiy resurslardan foydalanish samaradorligini oshirish bo’lib, bunda suv zahiralarini boshqarish va sug’orish sohasiga muhim o’rin berilgan. Qishloq xo’jaligini tomchilatib sug’orish, gidroponika va boshqa ilg’or qishloq xo’jaligi texnologiyalaridan foydalangan holda intensiv rivojlantirishga o’tishni nazarda tutuvchi konsepsiya ham ishlab chiqildi. Bu islohotlarning barchasi mamlakatimiz taraqqiyotini jadallashtirish, aholi farovonligini oshirishga qaratilgan.
Mamlakatimizni 2017 — 2021-yillarda rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasi  doirasida o’tgan davr mobaynida davlat va jamiyat hayotining barcha sohalarini tubdan isloh etishga qaratilgan 300 ga yaqin qonun, 4 mingdan ziyod O’zbekiston Respublikasi Prezidenti qarorlari qabul qilindi. Shuningdek, inson huquqlarini ta’minlash, davlat organlarining hisobdorligi va ochiqligini kuchaytirish hamda fuqarolik jamiyati institutlari, ommaviy axborot vositalarining roli, aholi va jamoat birlashmalarining siyosiy faolligini oshirish bo’yicha tizimli ishlar amalga oshirildi. Milliy iqtisodiyotni isloh qilish borasida tashqi savdo, soliq va moliya siyosatini liberallashtirish, tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlash va xususiy mulk daxlsizligini kafolatlash, qishloq xo’jaligi mahsulotlarini chuqur qayta ishlashni tashkil etish hamda hududlarni jadal rivojlantirishni ta’minlash bo’yicha ta’sirchan choralar ko’rildi. Fuqarolarning ijtimoiy himoyasini kuchaytirish va kambag’allikni qisqartirish davlat siyosatining ustuvor yo’nalishi sifatida belgilanib, aholini yangi ish o’rinlari va kafolatli daromad manbai, malakali tibbiy va ta’lim xizmatlari, munosib yashash sharoitlari bilan ta’minlash sifat jihatidan yangi bosqichga ko’tarildi. So’nggi besh yillik islohotlarning natijasida mamlakatimizda Yangi O’zbekistonni barpo etishning zarur siyosiy-huquqiy, ijtimoiy-iqtisodiy va ilmiy-ma’rifiy asoslari yaratildi. Iqtisodiyot tarmoqlarida barqaror yuqori o’sish sur’atlarini ta’minlash orqali kelgusi besh yilda aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulotni — 1,6 baravar va 2030-yilga borib aholi jon boshiga to’g’ri keladigan daromadni 4 ming AQSh dollaridan oshirish hamda “daromadi o’rtachadan yuqori bo’lgan davlatlar” qatoriga kirish uchun zamin yaratish. “O’zbekiston bo’ylab sayohat qiling” dasturi doirasida mahalliy sayyohlar sonini 12 million nafardan oshirish hamda respublikaga tashrif buyuradigan xorijiy turistlar sonini 9 million nafarga yetkazish. To’siqsiz turizm infratuzilmasini mamlakatning asosiy turizm shaharlarida keng joriy qilish. 2026-yilgacha turizm sohasida band bo’lgan aholi sonini 2 baravar oshirib, 520 ming nafarga yetkazish. Respublikaning eksport salohiyatini oshirish orqali 2026-yilda respublika eksport hajmlarini 30 milliard AQSh dollariga yetkazish.
Xulosa o’rnida shuni aytish mumkinki, O’zbekistonda kundan kunga ijtimoiy sohada yangidan yangi o’zgarishlar amalga oshirilmoqda. Prizidentimiz aholi hayotini yaxshilashga va davlatimiz rivojlanishiga harakat qilmoqda. Biz bu harakatni qo’llab quvvatlashga va qadriga etishimiz kerak deb o’ylayman.Ma’lumki, har qanday ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot jamiyatning ma’naviy axloqiy rivojlanishiga bog’liq. Ma’naviyat, eng avvalo ajdodlardan saqlanib qolgan bebaho moddiy-ma’naviy qadriyatlar, urf-odatlar majmuasi, diniy-ma’rifiy merosdir. Ma’naviy jarayonlar taraqqiy etmagan jamiyat esa, tabiiyki tanazzulga mahkumdir. Shu nuqtai nazardan aytish mumkinki, mamlakatimiz taraqqiyotining hozirgi bosqichi jamiyat hayotining barcha jabhalarida tub sifat o’zgarishlarining amalga oshirilayotganligi bilan xarakterlanadi. Tabiiyki, ushbu mas’uliyatli vazifani hal etish xalqimiz, xususan yosh avlodning ma’naviy-ijodiy faolligini oshirib borish va ma’nan yetuk, axloqan barkamol qatlamni kamol toptirish bilan chambarchas bog’liqdir. Jamiyat ma’naviy hayotini rivojlantirish kishilarning ma’naviyat va ma’rifat, madaniyat va ilm-fan to’g’risidagi tasavvurlarining nechog’lik ilmiyligi, shuningdek, to’g’ri nazariy va amaliy negizga qo’yilganligi bilan bog’liqdir[ E. Umarov. Ma’naviyat asoslari. – Toshkent: “Sharq” nashriyoti, 2005. – B. 3.]. Ma’naviyatni rivojlantirish sohasidagi mustaqillik siyosati ma’naviy hayot, madaniy taraqqiyotning umumiy qonunlarini ilmiy jihatdan yangicha ishlab chiqishni, ma’naviy-ma’rifiy omilning demokratik, insonparvarlik tamoyillari va bozor iqtisodiyoti asosida qurilayotgan Yangi O’zbekistonda tutadigan o’rnini belgilab olishni kun tartibiga qo’yadi. Zero, “ma’naviyat – jamiyatdagi barcha siyosiy-ijtimoiy munosabatlarning mazmuni va sifatini belgilaydigan poydevordir”[ Sh. M. Mirziyoyev. Yangi O’zbekiston strategiyasi. – Toshkent “O’zbekiston” nashriyoti, 2021. – B. 267.].
So’nggi yillarda mamlakatimizda ma’naviyat sohasini rivojlantirish borasida bir qancha qaror va farmonlar qabul qilinayotganligi ushbu soha rivoji uchun tirgak vazifasini bajarayotganligi barchamizga ma’lum. Jumladan, “Ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini oshirish bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori, “Ma’naviy-ma’rifiy ishlar tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori, “2022-2026-yillarga mo’ljallangan Yangi O’zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni mazkur sohaning butunlay yangi, yuqori bosqichga chiqishi uchun xizmat qilib kelmoqda.
Taraqqiyot strategiyasi “Harakatlar strategiyasidan – Taraqqiyot strategiyasi sari” degan tamoyil asosida amalga oshirilishi belgilangan bo’lib, 7 ta ustuvor yo’nalishni o’z ichiga qamrab oladi. “Beshinchi yo’nalish doirasida asosan ma’naviy va ma’rifiy sohalar rivojlantirilishi nazarda tutilgan. Shu maqsadda “Yangi O’zbekiston – ma’rifatli jamiyat” konsepsiyasi amalga oshiriladi. Madaniyat va san’atni yuksaltirish, yoshlarni sog’lom e’tiqod ruhida tarbiyalash, millatlararo hamjihatlik va o’zaro hurmatni mustahkamlashga ustuvor ahamiyat qaratiladi”[ O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning o‘z lavozimiga kirishishiga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi nutqi. 06.11.2021].
Yangilanayotgan O’zbekistonning ma’naviy qiyofasini yuksaltirish masalasiga e’tibor qaratadigan bo’lsak, mamlakatimizning o’z istiqlol va taraqqiyot mafkurasini belgilab olishida milliy va umuminsoniy qadriyatlarimizning, muqaddas dinimizning bebaho ahamiyatini e’tiborga olish lozim. Zero, ma’naviyat murakkab ijtimoiy hodisa bo’lib, uning taraqqiyotiga juda ko’p omillar – siyosat, iqtisod, fan, axloq, san’at, din kabi hodisalar bevosita ta’sir etib turishi ma’lum. Bu tizimda dinning alohida o’rni mavjudligi ham o’z-o’zidan ravshan. Buning boisi avvalo shundaki, din ming yillar mobaynida insoniyatning barcha jihatlari bilan chambarchas bog’lanib, uning turmush tarziga aylanib ketdi. Ikkinchidan, din ta’sirining zamirida savob va gunoh haqidagi tasavvurlar turadiki, odamlar bu ma’naviy hodisalarga hech qachon befarq qaramagan. Binobarin, savob va gunoh, shuningdek, savobli ish qilganlarning taqdirlanishi, gunohkorlarning esa jazolanishi to’risidagi qarashlar kishilik jamiyati taraqqiyotining ilk bosqichlarida shakllangan, ijtimoiy ong tarkibida alohida o’rin tutgan. Shuningdek, diniy e’tiqodlar bilan bog’liq fazilatlar inson psixologiyasiga asrlar davomida kuchli ta’sir ko’rsatib kelgan[ A. Erkayev. Ma’naviyat — millat nishoni. – Toshkent, “Ma’naviyat”, 1997. – B. 132.]. Aynan shu nuqtai nazardan so’nggi yillarda mamlakatimizda muqaddas islom dinining asl mazmun-mohiyatini yoshlarimiz orasida keng targ’ib va tashviq qilish, islom allomalarining jahon ilm-fan taraqqiyotiga qo’shgan bebaho hissalarini ular yozib qoldirgan boy ma’naviy meros – asarlari orqali o’rganish masalasiga jiddiy ahamiyat qaratilmoqda. Jumladan, muhtaram Prezidentimizning bevosita tashabbusi bilan Imom Buxoriy xalqaro ilmiy- tadqiqot markazi, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi, O’zbekistondagi islom sivilizatsiyasi markazlarining tashkil etilganligi yuksak ilmiy, ma’naviy va axloqiy salohiyatga ega bo’lgan ajdodlarimizning bizga qoldirgan boy merosini o’rganish sohasida, yangi ma’naviy makonni yaratishda tayanch muassasalar bo’lib xizmat qilmoqda. Yangi ma’naviy makon “…biz orzu qilayotgan Yangi O’zbekistonning ma’naviy qiyofasi yaqqol aks etadigan, xalqimiz intilayotgan va el-yurtimiz baxtiyor yashaydigan ma’rifatli jamiyatdir”[ Sh. M. Mirziyoyev. Yangi O’zbekiston strategiyasi. – Toshkent “O’zbekiston” nashriyoti, 2021. – B. 276.]. Zero, bugungi mafkuraviy tahdidlar avj olgan, ekstremizm, terrorizm, aqidaparastlik, mutaassiblik kabi illatlar xavf solib turgan dunyoda islom dinining sof ma’naviy-axloqiy g’oyalarini yosh avlod ongiga singdirish, yuksak axloqiy fazilatlar bilan yo’g’rilgan mutafakkirlarimizning hikmatlari bilan qurollantirish ushbu ma’naviy makonning kengayishiga, uning mustahkam asosga ega bo’lishiga xizmat qiladi. Jamiyatimizni ma’naviy-axloqiy jihatdan mustahkamlash va taraqqiy ettirishda xalqimizning boy madaniy tarixini chuqur o’zlashtirish, jahon madaniyati tarixida munosib o’rin egallagan allomalarimizning merosini har tomonlama o’rganish katta ahamiyatga egadir. Madaniyat yutuqlari ma’naviy jarayonda voyaga yetgan va uni o’z faoliyatida gavdalantirgan, asarlarida moddiylashtirgan olimlar, donishmandlar, adiblar, din arboblari qoldirgan tarixiy merosning mazmunini tashkil qiladi. Shu sababli ular yaratgan asarlar borasida muayyan bilimga ega bo’lish o’zligimizni anglashda, milliy istiqlol g’oyasining tarixiy asoslarini egallashda muhim ma’naviy omil bo’lib xizmat qiladi[ O. Musurmonova. Ma’naviy qadriyatlar va yoshlar tarbiyasi. – Toshkent, “O’qituvchi”, 2020. - B. 172.].
2022 — 2026 YILLARGA MO’LJALLANGAN YANGI O’ZBEKISTONNING TARAQQIYOT STRATEGIYASI
I. Inson qadrini yuksaltirish va erkin fuqarolik jamiyatini yanada rivojlantirish orqali xalqparvar davlat barpo etish
1-maqsad: Mahalla instituti faoliyatining samaradorligini oshirish, uni jamoatchilik boshqaruvi va nazoratining tayanch bo’g’iniga aylantirish.
Hududlardagi ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni joyida hal etish maqsadida mahallalar vakolatlarini kengaytirish, ularning moliyaviy mustaqilligini kuchaytirish.
Fuqarolarning o’z mahallasi hayotidagi ishtirokini hamda davlat organlari va mahallalar o’rtasida to’g’ridan to’g’ri aloqani ta’minlash, mahallalarda aholi bilan ishlashga qaratilgan jarayonlarni raqamlashtirish.
Mahalladan turib barcha davlat idoralariga murojaat qilish tizimini yaratish, davlat va ijtimoiy xizmatlarni bevosita mahallada ko’rsatish.
Mahallalarning “o’sish nuqtalari” va ularda yashovchi aholining tadbirkorlik faoliyatidagi ixtisoslashuvidan kelib chiqib, davlat tomonidan qo’llab-quvvatlash tizimini kuchaytirish.
Mahallalar uchun yuqori malakali mutaxassislarni maqsadli tayyorlash, barcha mahalla raislari va hokim yordamchilarida boshqaruv asoslari, bandlikni ta’minlash, bank-moliya, tomorqa, er, chorvachilik va parrandachilik bo’yicha ko’nikmalarni shakllantirish.
Tadbirkorlikni rivojlantirish, aholi bandligini ta’minlash va kambag’allikni qisqartirish masalalari bo’yicha tuman (shahar) hokimining yordamchisi institutining samarali faoliyatini yo’lga qo’yish.
2-maqsad: Xalq deputatlari Kengashlarini hududlarda mavjud muammolarni hal qilishdagi asosiy bo’g’inga aylantirish.
Xalq deputatlari Kengashlarida doimiy asosda faoliyat yurituvchi deputatlar korpusini shakllantirish va ularning vakolatlarini kengaytirish orqali hududiy ijro organlari faoliyati ustidan nazoratni kuchaytirish.
Xalq deputatlari Kengashlarining mahallalardagi muammolarni hal qilishdagi rolini oshirish, hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish, aholining turmush darajasini oshirish, mahalliy budjetni shakllantirish va nazorat qilish bo’yicha ularning mas’uliyatini kuchaytirish.
Mahallalarning joylardagi vakillik organlari bilan, xalq deputatlari Kengashlarining Oliy Majlis Senati bilan, hokimliklarning vazirliklar va ularning hududiy bo’linmalari bilan aloqalarini mustahkamlash.
Mahalliy kengashlarning kotibiyatlari faoliyatini yanada kuchaytirish choralarini ko’rish.
3-maqsad: Mahalliy davlat hokimiyati organlari faoliyatining institutsional asoslarini zamon talablariga moslashtirish.
Joylardagi masalalarni hal etishda mahalliy hokimliklarning moliyaviy imkoniyatlarini yanada kengaytirish va har bir vazifa ijrosi, shuningdek sarflanayotgan mablag’lar yuzasidan jamoatchilik oldidagi hisobdorligini oshirish.
Mahalliy ijro hokimiyati organlarini demokratik tamoyillar asosida shakllantirish, shu jumladan hokimlarni saylash tizimini joriy etishning huquqiy asoslarini yaratish.
Mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan hududiy ijro organlarining shtat birligi va tuzilmalarini belgilash amaliyotini bosqichma-bosqich kengaytirish, hududlarda amalga oshiriladigan vazifalar bo’yicha “vakolatlar reyestri”ni shakllantirish.
Mahalliy boshqaruv faoliyatiga axborot texnologiyalarni keng joriy qilish, hududlarning 40 dan ortiq, jumladan transport, infratuzilma, ijtimoiy va boshqa sohalar bo’yicha ma’lumotlarni jamlovchi tahliliy geoportallarini ishga tushirish.
4-maqsad: Davlat boshqaruvi organlari faoliyatini “fuqarolarga xizmat qilishga yo’naltirish” tamoyili asosida transformatsiya qilish.
Vazirlik va idoralarni tashkil etish va tugatishning aniq tartibi, ularni bir-biridan farqlovchi mezonlarni nazarda tutuvchi huquqiy mexanizmlarni ishlab chiqib, amaldagi davlat boshqaruvi tizimini qayta ko’rib chiqish.
Davlat boshqaruvi organlarining shtat birliklarini oshirishga cheklov o’rnatishning tartibini hamda kadrlar va moddiy resurslardan oqilona foydalanish bo’yicha aniq mezonlarni belgilash.
Davlat boshqaruvi organlari faoliyati ustidan davlat nazoratini amalga oshirishda manfaatlar to’qnashuvi vujudga kelishini bartaraf etish, mazkur jarayonga keng jamoatchilikni jalb qilish.
Vazirlik va idoralar faoliyatining barcha yo’nalishlarini “Davlat — xalq xizmatchisi” tamoyili asosida fuqaroga xizmat qilishga yo’naltirish.
5-maqsad: Ixcham, professional, adolatli, yuqori natijadorlikka xizmat qiladigan davlat boshqaruvi tizimini joriy qilish.
Vazirlik va idoralar rahbarlariga tashkiliy-huquqiy masalalarni o’zlari mustaqil hal etishi uchun zarur sharoitlarni yaratish, qabul qilinayotgan qarorlarning ular tomonidan samarali ijro etilishini ta’minlash.
Davlat boshqaruvi organlarining hududiy masalalarni hal qilishdagi mas’uliyati va javobgarligini kuchaytirish hamda ularning strategik yo’nalishlarini rejalashtirishga qaratilgan yangi tizim yaratish.
Vazirlik va idoralarda ish yuritish va ma’muriy boshqaruv jarayonlari sifatini oshirish.
6-maqsad: Davlat boshqaruvi tizimida ma’muriy apparatni ixchamlashtirish va ish jarayonlarini maqbullashtirish.
Xususiy sektorga o’tkaziladigan ayrim davlat funksiyalari sonini 3 barobarga oshirish, davlat-xususiy sheriklikni kengaytirish hamda raqamli texnologiyalarni keng joriy etish.
Davlat boshqaruvini nomarkazlashtirish ishlarini jadallashtirish hamda davlat organlari faoliyatining ochiqligini ta’minlash.
Hududlarni rivojlantirish bo’yicha vazifalarni hal qilishda barcha darajadagi davlat boshqaruvi organlari hududiy boshqarmalarining samarali ishini tashkil etish.
7-maqsad: Mamlakatimizdagi islohotlarni izchil davom ettirishda Oliy Majlis palatalari va siyosiy partiyalar rolini yanada oshirish.
Oliy Majlis palatalarining davlat hokimiyati tizimidagi o’rnini mustahkamlash, ularning ichki va tashqi siyosatga oid muhim vazifalarni hal etishdagi vakolatlarini kengaytirish.
Barcha sohalarda vaziyatni har tomonlama o’rganish va mavjud muammolarni hal etish uchun ta’sirchan choralar ishlab chiqishda Oliy Majlis palatalari va siyosiy partiyalar rolini yanada kuchaytirish, qabul qilingan qonunlarning amaliyotda so’zsiz va to’liq ijro etilishini ta’minlashda parlamentning ishtirokini kengaytirish.
Qonun ijodkorligi va parlament nazoratini amalga oshirishning amaldagi mexanizmlarini samaradorlik nuqtai nazaridan qayta ko’rib chiqish, mazkur jarayonlarda fuqarolarning ishtirokini ta’minlash orqali jamoatchilikning davlat boshqaruvidagi tashabbuskorligini oshirish.
Davlat budjetini tasdiqlash va uning ijrosini nazorat qilish doirasida parlament tomonidan mas’ul tashkilotlarga aniq strategik vazifalarni qo’yish va natijaga qarab ularga so’rov yuborish amaliyotini joriy qilish.
Oliy Majlis palatalarida hududlar bilan to’g’ridan to’g’ri, shu jumladan masofaviy ishlash amaliyotini keng joriy qilish, hududlarni rivojlantirish va investitsiya dasturlari muhokamasida tegishli hududdan saylangan deputat va senatorlarning ishtirokini kuchaytirish.
“Elektron parlament” doirasida deputatlarni o’z saylovchilari bilan, senatorlarni hududlardagi fuqarolar bilan bog’lash, ular bilan to’g’ridan to’g’ri muloqot olib borish, saylovchilarni qiynayotgan muammolarni muhokama qilish va hal etish jarayonini raqamlashtirish.
Qonunchilik palatasi boshqaruv tizimining samaradorligini oshirish, parlament saylovlarini ilg’or xorijiy tajriba asosida yanada takomillashtirish.
8-maqsad: Norma ijodkorligi jarayonini modernizatsiya qilish, qonunchilik hujjatlarining qat’iy ijrosini ta’minlash.
Qonun ijodkorligi jarayonida fuqarolik jamiyati institutlari bilan maslahatlashuvlar o’tkazish amaliyotini takomillashtirish.
Ijtimoiy munosabatlarni huquqiy tartibga solishning barqarorligi, sifati va samaradorligini ta’minlash maqsadida “aqlli tartibga solish” modeli elementlarini qo’llash doirasida qonunchilik hujjatlarining tartibga solish ta’sirini baholashni rivojlantirish va kengaytirish.
Huquq tizimining raqobatbardoshligini oshirish va iqtisodiyotning yangi drayverlarini harakatga keltirish doirasida zamonaviy texnologiyalarga va raqamli faoliyatga bo’lgan talablarni qayta ko’rib chiqish.
Sohalarda “tartibga solish yuki”ni kamaytirish doirasida qonunchilik hujjatlarini qisqartirish, davlat organlari faoliyatini tartibga soluvchi normativ-huquqiy hujjatlarni tizimlashtirish.
O’zbekiston Respublikasi qonunchiligini rivojlantirish konsepsiyasini ishlab chiqish.
Idoraviy normativ-huquqiy hujjatlarni qabul qilish vakolatiga ega davlat organlari doirasini qisqartirish, shuningdek ushbu hujjatlar sonini maqbullashtirish ishlarini davom ettirish.
9-maqsad: “Elektron hukumat” tizimini rivojlantirish, elektron davlat xizmatlarining ulushini 100 foizga yetkazish hamda byurokratiyani bartaraf etish.
Davlat xizmatlarini mobil ilovalar orqali ko’rsatishni kengaytirish.
Davlat xizmatlarini ko’rsatishda shaxsni identifikatsiya qilishning Mobile ID tizimini joriy qilish.
“Elektron hukumat” tizimi idoralararo integratsiyalashuv platformasi orqali davlat organlari hamda xususiy tijorat tashkilotlari o’rtasida ma’lumot almashinuvini yo’lga qo’yish asosida byurokratik jarayonlarni qisqartirish.
Shaxsga doir ma’lumotlarning himoyasini ta’minlaydigan ruxsat berish hamda xabardor qilish tizimini joriy etish.
Fuqarolarga muddatli, muayyan faktni tasdiqlovchi hujjatlarni berish va almashtirishni hamda kompozit davlat xizmatlarini ularning murojaatini kutmasdan turib taklif etish amaliyotini yo’lga qo’yish.
Keksa va nogironligi bo’lgan shaxslarga davlat xizmatlari ko’rsatishni soddalashtirish, ularga qulayliklar yaratish.
“Raqamli idora” loyihasi doirasida davlat organlarida ish yurituvini raqamlashtirish orqali ma’muriy tartib-taomillarni optimallashtirish va boshqaruv jarayonini avtomatlashtirish.
“Fuqarolarning raqamli pasporti” loyihasini joriy qilish hisobiga aholidan muayyan faktlarni tasdiqlovchi hujjatlarni talab qilish amaliyotini bekor qilish.
Xorijdagi O’zbekiston fuqarolariga davlat xizmatlarini ko’rsatish amaliyotini kengaytirish.
Davlat xizmatlarini raqamlashtirish va ularning 20 foizini xususiy sektorga o’tkazish.
10-maqsad: Davlat fuqarolik xizmati tizimini zamonaviy standartlar asosida tashkil etish.
Davlat xizmatida korrupsiya omillarini bartaraf etish, kadrlarni tanlov asosida ishga qabul qilish va ular faoliyati samaradorligini baholashning huquqiy asoslarini takomillashtirish.
Davlat xizmatchilari va davlat organlari faoliyatini eng muhim samaradorlik ko’rsatkichlari (KPI) asosida baholash tizimi bo’yicha “Milliy reyting” tizimini joriy etish.
Davlat xizmatchilarining kasbiy tayyorgarlik, moddiy va ijtimoiy ta’minot darajasini oshirish tizimini takomillashtirish.
Mahalliy hokimlik organlari, vazirlik va idoralarga rahbarlik lavozimlari uchun munosib nomzodlarni tayyorlash maqsadida Milliy kadrlar zaxirasini shakllantirish.
Davlat xizmatiga kirish, zaxirani shakllantirish, baholash va xizmatni o’tash bilan bog’liq jarayonlarni raqamlashtirishni nazarda tutuvchi “Raqamli davlat xizmati” loyihasini amalga oshirish.
Davlat organlarida ish vaqti va mehnat me’yorlari bo’yicha talablarni qayta ko’rib chiqish.
11-maqsad: Xalq bilan muloqotning mexanizmlarini takomillashtirish.
Xalq bilan ochiq muloqotning mexanizmlarini yanada takomillashtirish, muhim qarorlarni jamoatchilik fikrini inobatga olgan holda qabul qilish amaliyotini kengaytirish.
Davlat organlariga kelib tushgan murojaatlarni jamlovchi markazlashgan tizimni yaratgan holda ularni ko’rib chiqish muddati va sifati ustidan raqamli nazorat o’rnatish, aholining kundalik turmush tarziga bevosita ta’sir qiluvchi masalalar bo’yicha murojaatlar tezkor va sifatli ko’rib chiqilishini ta’minlash.
“Davlat xalqqa xizmat ko’rsatishi shart” g’oyasini tatbiq etishni nazarda tutuvchi “Xalqparvar davlat” milliy dasturi izchil amalga oshirilishini ta’minlash.
Jamoatchilik palatasining faoliyatini samarali tashkil etib, uning fuqarolik jamiyatining boshqa institutlari bilan hamkorligini yo’lga qo’yish va aholini qiynayotgan muammolarni hal etish yo’llarini belgilash jarayoniga faol jalb etish.
12-maqsad: Ta’sirchan jamoatchilik nazoratini amalga oshirishning tashkiliy-huquqiy asoslarini takomillashtirish.
Jamoatchilik nazoratini amalga oshirishning zamonaviy shakllarini rivojlantirish, jamoaviy murojaatlar asosida hududiy, tarmoq va davlat dasturlari ijro sifatini tekshirish amaliyotini joriy etish.
Ayrim davlat funksiyalarini amalga oshirish jarayoniga jamoatchilik nazorati subyektlarini keng jalb qilish, davlat organlari faoliyatini o’rganishda ijtimoiy so’rovlar o’tkazish hamda aniqlangan kamchiliklarni ochiq muhokama qilish amaliyotini yo’lga qo’yish.
Aholining ijtimoiy-siyosiy faolligini va saylov madaniyatini oshirish, saylovlarga oid xalqaro standartlarni qonunchilikka implementatsiya qilish ishlarini davom ettirish.
Ommaviy axborot vositalarining roli va jurnalistlarning kasbiy faoliyati himoyasini yanada kuchaytirish, odamlarni qiynayotgan muammolar hamda islohotlarning ijrosi ahvolini o’rganishda ularning mehnatidan samarali foydalanish.
Ijtimoiy sheriklikning samarasini oshirish, nodavlat notijorat tashkilotlar va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini davlat tomonidan subsidiyalar, grantlar va ijtimoiy buyurtmalar shakllarida qo’llab-quvvatlash hajmini ikki barobarga oshirish.
Xalq deputatlari Kengashlari huzuridagi nodavlat notijorat tashkilotlarni va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini qo’llab-quvvatlash jamoat fondlariga ajratilayotgan mablag’lar hajmini yetti barobarga oshirish.


Bugungi davr voqeliklari, shiddat bilan o’zgarib borayotgan dunyoning ma’naviy-siyosiy qiyofasi mustahkam, ilm-ma’rifat asosiga qurilgan ma’naviy makonni tashkil etish vazifasini kunning dolzarb vazifasiga aylantirmoqda. Buni amaliyotga joriy qilish uchun esa yuksak ma’naviyat, axloq va ilm bilan qurollangan ma’naviyatli avlodga ehtiyoj seziladi. Shu nuqtai nazardan sohani rivojlantirish maqsadida Yangi O’zbekiston strategiyasida belgilab berilgan vazifalarni og’ishmasdan amaliyotga joriy etish, xususan, bir necha ming yillik tarixiy asoslarga egan bo’lgan ma’naviy merosimizni, qadriyatlarimizni o’rganish, o’rgatish, bu borada turli innovatsion, ommabop loyihalarni amalga oshirish maqsadga muvofiqdir.

Foydalanilgan saydlar:

1. 
   https://rg.ru/2019/08/29/ekonomicheskie-i-socialnye-reformy-v-uzbekistane-nabrali-oboroty.html
   
2. 
   http://kompy.info/ozbekistonda-ijtimoiy-sohada-amalga-oshirilayotgan-ozgarishlar.html?page=4