Исследование в XXI веке октябрь, 2022 г 741 ish haqi va unga ta’sir etuvchi omillar

---

Международный
научный
журнал
№
3 (100), 
часть
1
 
«
Новости
образования
: 
исследование
в 
XXI 
веке
»
октябрь
, 2022 
г
741 
ISH HAQI VA UNGA TA’SIR ETUVCHI OMILLAR
 
Pulatov Jahongir Shuxratjon o'g'li
Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universitetining 2-bosqich talabasi 
Sharipova Umida Adxamovna
O’qituvchi 
Iqtisodiyot fanlari nomzodi, dotsent
Annontatsiya
:
Ushbu maqolada iqtisodiyotda
ish haqi va unga ta’sir etuvchi omillar
to’g’risida fikr yuritilgan. 
Kalit so’zlar
: 
Iqtisodiyot,
ish haqi stavkalari,rea ish haqi ,nominal ish haqi narxlar 
darajasi,
Ish haqi va uning turlari, ish haqi stavkalari va vazifalari hamda unga ta’sir etuvchi 
omillarni ko’rib o’tamiz. Ish haqi shartnomaga muvofiq xizmat ko'rsatish uchun ish 
beruvchi tomonidan xodimlarga to'lanadigan pul summasi sifatida belgilanishi mumkin. 
1948 yildagi eng kam ish haqi to'g'risidagi qonunga binoan, ish haqi deganda, agar 
mehnat shartnomasi shartlari bajarilgan bo'lsa, uning ishi yoki ishi bo'yicha ishlayotgan 
shaxsga to'lanishi kerak bo'lgan pul shaklida ifodalanishi mumkin bo'lgan barcha to'lovlar 
tushuniladi. bunday ishda amalga oshiriladi. Avvalambor, ish haqi tushunchasiga to’xtalib 
o’tamiz. Ish haqi- bu qilingan mennat uchun mos ravishda to’lanadigan pul miqdori. Ishchi 
kuchining qiymati va narxi bevosita ish haqida ifodalanadi. Ish haqining miqdori esa 
mehnat bozorida kelishiladi. Xizmat ko’rsatyotgan xodim mehnat bozorida mehnatni emas, 
o’z ish kuchini sotadi. Ish haqi mehnatning pul shaklidagi bahosi hisoblanadi va uni ishga 
yollovchilar: korxona, tadbirkor yoki bironta muassasa mehnat qiluvchilarga ma’lum vaqt 
mobaynida ma’lum miqdordagi va muayyan sifatli ishni bajarganliklariga qarab pul 
to’laydilar. Yollanma ishchi uchun ish haqi asosiy daromad manbaidir.Shu bilan birga ishchi 
kuchi ishlab chiqrishning asosiy omillaridan biri bo’lib xizmat qiladi. Haqiqiy ish haqi: 
Pul ish haqi bilan sotib olinishi mumkin bo'lgan mahsulot va xizmatlar miqdori real ish 
haqi deb ataladi. "Haqiqiy ish haqi" atamasi pul ish haqini real qiymatlarga aylantirishni 
anglatadi. Nominal ish haqi ish haqi oluvchilarning to'lov konvertlaridagi summalarni 
bildiradi, real ish haqi esa olingan xarid qobiliyati miqdorini bildiradi. Haqiqiy ish haqiga 
ta'sir qiluvchi omillar quyida muhokama qilinadi:
Ishchining haqiqiy ish haqiga quyidagi omillar ta'sir qiladi: 
Pul ish haqi - puldagi ish haqi Agar boshqa barcha omillar doimiy bo'lib qolsa, pul ish 
haqi darajasi qanchalik katta bo'lsa, real ish haqi darajasi shunchalik yuqori bo'ladi. Haqiqiy 
ish haqi pul ish haqi bilan bir zumda o'sib boradi. 
Narxlar darajasi – narxlar darajasi yoki pulning sotib olish qobiliyati real daromadga 
sezilarli ta'sir ko'rsatadi. Narxlarning umumiy darajasi oshganda pulning xarid qobiliyati 
pasayadi, natijada real ish haqi kamayadi va aksincha. 

---

Международный
научный
журнал
№
3 (100),