Psixikaning Rivojlanish Rasuljon Dadajonov

Psixikaning Rivojlanish

Rasuljon Dadajonov

Reja

1. Psixika tushunchasining taxlili

2. Miya va psixika muammosi

3. Psixikaning filogenetik taraqqiyoti.

4. Psixikaning reflektorlik xususiyati.

Shaxsning hayot va faoliyatida muvaffaqiyatga erishishi

• ob’ektiv va sub’ektiv shart-sharoitlar o`zgarsa, ularga tuzatishlar 24 (korrektsiya) kiritishga tayyorgarlikka
• favquloddagi vaziyatlarga ko`nikish uchun shaxsga trening yordami bilan ta’sir o`tkazishga, unda ikkinchi qiyofani shakllantirishga
• organizmning har qanday stixiyalarga chidamligini orttirishga
• komillikka intilish his-tuyg`ularni takomillashtirishga
• shaxs imkoniyatlarni ro`yobga chiqishga ko`maklashishga o`zini ham kashf qilish, o`ziga o`zi buyruq berish, o`zini o`zi takomillashtirish, o`zini o`zi baholash, o`zini o`zi nazorat qilish, o`zini o`zi boshqarish, o`ziga o`zi taskin berish, o`zini o`zi qo`lga olish va hokazo

Psixikaning taraqqiyotini dialektika nuqtai nazaridan tushunish psixik taraqqiyot insonning mehnat faoliyatiga, ta’limga, o`yin faoliyatiga bog`liq ekanligini aniqlashdan dalolat beradi. Ijtimoiy tajribani o`zgartirish jarayonining yuz berishi shaxs uchun psixik taraqqiyotning shakli sifatida xizmat qiladi va dasturiy bilimlarni egallashga mustahkam zamin hozirlaydi. Har qaysi faoliyat turi inson psixikasini rivojlantirish manbai va mexanizmi rolini bajaradi. Psixologlarning ushbu printsipga taalluqli fikrlaridan namunalar keltiramiz: 1) L.S.Vigotskiy; ta’lim psixikaning rivojlanishini yo`naltiradi, shu bilan birga bu jarayonda "sh pi faoliyatning yangi, mutlaqo boshqacha shakllari yaratiladi; 2) SH.Blonskiy: tafakkur kichik maktab yoshida o`yinlar bilan, o`spirin ilk yoshida o`qish bilan bog`liq tarzda rivojlanadi; 3) S.L.Rubinshteyn: ong faoliyatda paydo bo`lib, ana shu faoliyatda shakllanadi; I )K.M.Teplov: qobiliyat faqat rivojlanishda mavjud bo`ladi; lekin rivojlanishi faoliyat jarayonidan boshqacha muhitda yuz bermagandek, faoliyat tegishli yaqqol faoliyatdan ajralmagan holda paydo bo`la olmaydi

Psixikaning taraqqiyotini dialektika nuqtai nazaridan tushunish psixik taraqqiyot insonning mehnat faoliyatiga, ta’limga, o`yin faoliyatiga bog`liq ekanligini aniqlashdan dalolat beradi. Ijtimoiy tajribani o`zgartirish jarayonining yuz berishi shaxs uchun psixik taraqqiyotning shakli sifatida xizmat qiladi va dasturiy bilimlarni egallashga mustahkam zamin hozirlaydi. Har qaysi faoliyat turi inson psixikasini rivojlantirish manbai va mexanizmi rolini bajaradi. Psixologlarning ushbu printsipga taalluqli fikrlaridan namunalar keltiramiz: 1) L.S.Vigotskiy; ta’lim psixikaning rivojlanishini yo`naltiradi, shu bilan birga bu jarayonda "sh pi faoliyatning yangi, mutlaqo boshqacha shakllari yaratiladi; 2) SH.Blonskiy: tafakkur kichik maktab yoshida o`yinlar bilan, o`spirin ilk yoshida o`qish bilan bog`liq tarzda rivojlanadi; 3) S.L.Rubinshteyn: ong faoliyatda paydo bo`lib, ana shu faoliyatda shakllanadi; I )K.M.Teplov: qobiliyat faqat rivojlanishda mavjud bo`ladi; lekin rivojlanishi faoliyat jarayonidan boshqacha muhitda yuz bermagandek, faoliyat tegishli yaqqol faoliyatdan ajralmagan holda paydo bo`la olmaydi

Insonning borliqni aks ettirishi faol jarayondir. Insonniig rivojlanishi ob’ektiv borliqqa va o`ziga faol ta’sir ko`rsatishida sodir bo`ladi. O’yinni kuzatishi, mehnati, o`qishi, adabiy asarni mutolaa qilishi, qiziqishining barqarorlashuvi va boshqalar shaxsning psixik rivojlanishini ifodalaydi

Insonning borliqni aks ettirishi faol jarayondir. Insonniig rivojlanishi ob’ektiv borliqqa va o`ziga faol ta’sir ko`rsatishida sodir bo`ladi. O’yinni kuzatishi, mehnati, o`qishi, adabiy asarni mutolaa qilishi, qiziqishining barqarorlashuvi va boshqalar shaxsning psixik rivojlanishini ifodalaydi

Psixikaning turlari

Tadqiqot metodlarining birinchi guruhi tashkiliy deb nomlanib, u o`z ichiga qiyoslash, longityud-uzluksiz, kompleks dsb ataladigan turlarni qamrab oladi. Qiyoslash metodi umumiy psixologiya (turli guruhlarni o`zaro solishtirish), sotsial psixologiya (katta yoki kichik guruhlar hamda ularning har xil toifalarini o`zaro taqqoslash), meditsina psixologiyasi (sog`lom va bemor kishilariing psixik xususiyatlarini qiyoslash, sport psixologiyasi (sportsmenlar holati, ularning uquvchanligi va ishchanligini o`zaro solishtirish) kabi fanlarda unumli foydalaniladi.

E’tiboringiz uchun rahmat