Qabriel Qarsiya Markes Dünyanın ən gözəl ölüsü Hekayə ilk dəfə 1968-ci ildə yazı

Azərbaycan Respublikası

Təhsil Nazirliyi

Bakı Slavyan Universiteti

Əlyazması hüququnda

“Ədəbi tənqidin nəzəriyyəsi və tarixi” ixtisası üzrə MA-107 qrup magistrantı Abduləzizova Sevinc Vaqif qızının ‘‘Ədəbi tənqidin texnologiyası” fənnindən “Qabriyel Qarsiya Markesin “Dünyanın ən gözəl ölüsü” hekayəsi” mövzusunda

sərbəst işi

Müəllim:

Prof,Ramidə Mirzəfərova

Təsdiq edirəm:

Magistratura şöbəsinin müdiri:

Dos.S.Ə.Abışova

Qabriel Qarsiya Markes

Dünyanın ən gözəl ölüsü

Hekayə ilk dəfə 1968-ci ildə yazılmış və 1972-ci ildə ingilis dilinə tərcümə edilmişdir.

Hekayədə boğulan bir adamın cəsədi okeanın kənarındakı kiçik bir yerdə sahilə çıxır. Yerli sakinlər kim olduğunu öyrənib dəfn etməyə hazırlaşdıqları cəsədin gördükləri hər hansısa bir kişidən daha uzun, güclü və yaraşıqlı olduğunu görürlər. Hekayənin sonunda bu cəsədlə tanışlıq bu yerin sakinlərini yaşadıqları yeri və öz həyatlarını əvvəllər xəyal etdiklərindən daha yaxşı hala gətirə biləcəklərinə inandırır.

Hekayənin başından bəri boğulan adam uzaqdan onu görən insanların gözünə onların görmək istədikləri formada görünür. Bədəni sahilə yaxınlaşanda onu görən uşaqlar onun düşmən gəmisi olduğunu xəyal edirlər. Gəmi olmadığını anladıqda isə bunun balina ola biləcəyini düşünürlər. Boğularaq ölən adam olduğunu başa düşdükdən sonra da onu oyuncaq kimi görürlər, çünki istədikləri budur.

Əvvəlcə qadınlar kəndin kişilərinə bənzəməyən, xəyallarındakı nəhəng insanla görüşməkdən çəkinirlər. Daha sonra bədənə meylli olan qadınlar ona pərəstiş edirlər. Öz-özlərinə "bu möhtəşəm kişi kənddə yaşasaydı, onun arvadı ən xoşbəxt qadın olardı" və "sadəcə adlarını çağıraraq dənizdən balıq çıxarmaq gücünə sahib olacağını” düşünürlər.

Kəndin əsl kişiləri - balıqçıların, xaricilərin bu qeyri-real baxışından tamamilə solğun. Görünən odur ki, qadınlar həyatlarından tamamilə razı deyillər və buna görə də heç bir real ümid vəd etməyən, yalnız bir ölü olan bu qərib tərəfindən onlara heç vaxt bəxş edilə bilməyəcək xoşbəxtlik xəyalları qururlar.

Ancaq qadınlar boğulan kişinin ağır bədəninin bu qədər böyük olduğu üçün hərəkət etdirilməsinin necə olacağını düşündükləri zaman əhəmiyyətli bir dəyişiklik baş verir. Möhtəşəm gücünün faydalarını görmək əvəzinə, böyük ölçüsünün həyatında həm fiziki, həm də sosial baxımdan dəhşətli bir məsuliyyət ola biləcəyini düşünməyə başlayırlar. Onu müdafiəsiz, köməyə ehtiyacı olan biri kimi görməyə başlayırlar və onu qorumaq istəyirlər. Beləcə qorxularını empatiya əvəz edir. Bu hiss kəndlilərin öz həyatlarında daha aktiv rol almasına və yaşayışlarını dəyişdirmək gücünə sahib olduqlarını hiss etmələrinə səbəb olacaqdır.

Hekayədə çiçəklər həyatlarını dəyişdirə bilmə gücünə sahib olduqlarına yaranan inamın simvollarına çevrilir.

Vücudu təmizləmək, ona paltar tikmək, cənazəni daşımaq və dəfn etmək kimi hərəkətləri də mifik rituallara işarə edir.

Yerli əhalinin boğulmuş insanı necə qəbul etməsi hekayə boyu dəyişir. Markes böyük ustalıqla daim dəyişən bir hekayə yaratmağın insanlarda mərhəmət hissi oyada biləcəyini vurğulayır. Bir baxıma hekayə özü onu oxuyan oxucuda yarana biləcək duyğulara vasitəçilik edir. Bu şəkildə Markes bizə dolayısı ilə necə hekayə danışmağı da öyrədir.

Hekayənin sonunda boğulan adam bütün kənd tərəfindən sevilir. Şəfqət və mərhəmətin çiçəklənməsi yerli sakinlərə fərqli həyat yaşaya bilmələrinin də mümkün olduğunu göstərən bir məcaza çevrilir.

Məncə, burda yazarın anlatmaq istədiyi bir digər şey də “əsl gözəlliyin baxanların gözlərində olduğudur” fikridir. Cəsəd sahilə çatana qədər insanlar ona öz düşündükləri kimi bir sima yaratsalar da, zamanla onu daha fərqli şəkillərdə görür, eyni zamanda da öz daxillərindəki gücü kəşf edirlər. Əslində onların bu ölüyə olan baxışları onların elə öz daxili aləmlərinin təzahürü idi.