Sistemalari kirish Ikkilik sanoq sistemasi Sakkizlik sanoq sistemasi

• SANOQ
• SISTEMALARI

• Kirish
• Ikkilik sanoq sistemasi
• Sakkizlik sanoq sistemasi
• O’n oltilik sanoq sistemasi
• 5. Boshqa sanoq sistemalari

• Sanoq sistemalari

• Ta’rif

• Sanoq sistemasi – bu sonlarni maxsus belgilar – raqamlar yordamida ifodalash turiga aytiladi.
• Sonlar: 123, 45678, 1010011, CXL
• Raqamlar 0, 1, 2, … I, V, X, L, …
• Alifbo –bu raqamlar to’plami. {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9}
• Sanoq tizimlari turlari:
• Nopazitsion – sonlarni yozishda raqamlarnig joylashishi uning joyiga(pozitsiyasiga) bog’liq emas;
• Pazitsion – bunda pozitsiyaga bog’liq…

• Nopazitsion sanoq tizimi

• Unar – bir raqami birni bildiradi (1 kun, 1 metr……);
• Rim raqamlari: I – 1 (barmoq), V – 5 (yoyilgan kaft, 5 barmoq), X – 10 (ikki kaft), L – 50, C – 100 (Centum), D – 500 (Demimille), M – 1000 (Mille)

• Rim sanoq tizimi

• Qoidalar:
• (odatda) uchtadan ko’p bir xil raqamlarni ketma-ket qo’yish mumkin emas.
• Agar kichik raqam(faqat bitta!) katta raqamdan chap tarafda turgan bo’lsa, u holda u raqamlar yig’indisi (summasi)dan ayiriladi (qisman nopazitsion!)
• Misollar:
• MDCXLIV =

• 1000

• + 500

• + 100

• – 10

• + 50

• – 1

• + 5

• 2389 = 2000 + 300 + 80 + 9

• 2389 = M M C C C L X X X I X

•