Toshkent Davlat Sharqshunoslik Universiteti

Toshkent Davlat Sharqshunoslik Universiteti

Sharq sivilizatsiyasi va tarixi fakulteti

Markaziy Osiyo Xalqlari tarixi kafedrasi 3 – Kurs (xitoy-ingliz-1) guruhi talabasi Choriyor Berdiyevning Xitoy tili darsidan tayyorlagan Xitoy adabiyoti mavzusida ma’ruza slaydi

XITOY ADABIYOTI

Xitoy adabiyoti jahonda eng qadimgi adabiyotlardan biri hisoblanib, uch ming yillik tarixga egadir. Qadimgi Xitoy adabiyotining birinchi yirik she’riy asari “shitszin” (qo’shiqlar kitobi, mil. avv. XI-VI asrlar) xalq qo’shiqlari va diniy ma’rosim madhiyalari majmuasidan iborat.

Xitoy adabiyoti - minglab yillik tarixni oʻz ichiga oladi, eng qadimgi sulolaviy saroy arxivlaridan tortib, Ming sulolasi davrida ziyoli xitoyliklar ommasini xursand qilish uchun paydo bo'lgan yetuk xalq fantastika romanlarigacha.

Tang sulolasi davrida (618-907) keng tarqalgan yog'ochdan bosma nashrning joriy etilishi 
Song sulolasi davrida (960-1279) Bi Sheng (990-1051) tomonidan harakatlanuvchi bosma nashrning ixtiro qilinishi yozma bilimlarni butun Xitoy bo'ylab tez tarqaldi. 
Zamonaviyroq yozuvchi Lu Xun (1881-1936) Xitoyda bayhua adabiyotining ta'sirchan ovozi hisoblanadi.
Konfutsiy asarlari Xitoy madaniyati va tarixi uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lgan, chunki “To‘rt kitob” va “Besh klassika” deb nomlanuvchi asarlar to‘plami miloddan avvalgi 12-asrda har qanday davlat lavozimiga imperatorlik imtihonini o‘tkazish uchun asos sifatida tanlangan edi. Shunday qilib, ushbu to'qqizta kitob ta'lim tizimining markaziga aylandi. Ular ikki toifaga bo'lingan: Konfutsiy tomonidan sharhlangan va tahrirlangan "Besh klassika" va "To'rt kitob". 
O'zining butun tarixi davomida, miloddan avvalgi VI asrdan. XX asr 20-yil boshigacha xitoy adabiyotida xitoy kelib chiqishi bo'lgan ikki falsafiy oqim: Konfutsiylik va daosizm ta'sir ko'rsatdi.
VII-X asrlarda Chen Szian, Van Vey she’rlari mashhur bo’lgan.