“ Ijtimoiy fanlar

1-MAVZU: FALSAFA FANINING PREDMETI, MAZMUNI VA JAMIYATDAGI ROLI 
17 
Falsafaning tarbiyaviy funksiyasi 
insonning o‘z-o‘zini tarbiyalash va o‘zi mansub bo‘lgan 
jamiyatning axloqiy normalariga rioya qilishdir. Bu masalaning xalqaro darajadagi keng va har 
tomonlama muhokamasi natijalarini hisobga olgan holda so‘z yuritish o‘rinli bo‘ladi. Bugungi 
kunda nafaqat ayrim xalqlar, balki butun jahon hamjamiyati o‘z-o‘zini anglab etishga 
yo‘naltirilgan falsafaga muhtojdir. Buni 2002 yildan YUNESKO qaroriga binoan, butun dunyoda 
har yili noyabr oyining uchinchi payshanbasida o‘tkaziladigan «Jahon falsafa kunlari» ham, 
hozirgi kunda dunyo uchun eng muhim masalalarga e’tiborini qaratadigan Jahon falsafa Kongressi 
ham tasdiqlaydi. Darhaqiqat, bunday kongress birinchi marta 1900 yilda Fransiyada o‘tkazilgan, 
1948 yildan boshlab uni har besh yilda bir marta o‘tkazish an’anaga aylangan. Xususan, 1998 yilda 
Boston shahrida (AQSH) bo‘lib o‘tgan XX Jahon falsafa kongressi
«Paydeyya: insoniyatni tarbiyalashda falsafa» mavzusiga bag‘ishlangan bo‘lsa, Turkiyaning 
Anqara shahrida o‘tkazilgan XXI Jahon falsafa kongressida «Falsafa jahon muammolari bilan 
yuzma-yuz» mavzusi atroflicha muhokama qilindi. XX jahon falsafa kongressi birinchi marta 
Osiyo mamlakati bo‘lmish Janubiy Koreya Respublikasining Seul shahrida «Hozirgi davrda 
falsafani qayta anglash» degan umumiy mavzu ostida bo‘lib o‘tdi.
Falsafaning jamiyatdagi ahamiyati
- falsfa insoniyat tarixiy taraqqiyoti davomida yaratilgan 
ma’naviy madaniyatning bir qismi bo‘lib, insonning o‘zi va borliq to‘g‘risidagi bir butun 
dunyoqarashi tizimidan iboratdir. Falsafa inson muammosini o‘zining asosiy o‘rganish mavzusi 
hisoblab, uning o‘ziga, borliqqa munosabatini falsafaning bosh masalasi deb qaraydi. SHu sababli 
uning asosiy maqsadi ham inson manfaatlariga xizmat qilishdan iboratdir.
Hozirgi dunyoda falsafaning ahamiyati. 
Bugungi kunda, tezliklar va yuksak texnologiyalar 
asrida falsafa kerakmi, u eskirgani yo‘qmi? Uzluksiz axborot oqimi va surunkali vaqt tanqisligi 
sharoitida muayyan bilim falsafani siqib chiqarmaydimi? Bunday savollar mutlaqo o‘rinlidir, lekin 
ularga javobni hayotning o‘zi beradi, u hozirgi zamon odami oldiga ko‘p sonli, shu jumladan, ilgari 
hech qachon mavjud bo‘lmagan, butunlay yangi falsafiy muammolarni qo‘yadi. Jahon 
hamjamiyati III ming yillikning boshlanishini, biosfera holati va yerda hayotning davom etishi 
uchun o‘z javobgarligini tobora teranroq anglagan holda qarshi oldi. Ayni shu sababli insonning 
barkamol rivojlanishi, odamlar, xalqlar o‘rtasida, shuningdek, jamiyat va tabiat o‘rtasida insoniy, 
yaxshi qo‘shnichilik munosabatlarini o‘rnatish masalalari azaliy falsafiy mavzular bilan bir 
qatorda falsafiy tadqiqotlarda birinchi o‘ringa chiqmoqda. SHu munosabat bilan faylasuflar, 
avvalo, yer yuzida ta’limning holati va rivojlanish darajasidan qattiq tashvishda ekanliklarini 
bildirmoqdalar. Ko‘pgina faylasuflar fikriga ko‘ra, hozirgi muammolarning aksariyati zamirida 
aynan qoniqarsiz ta’lim va lozim darajadagi tarbiyaning yo‘qligi yotadi. O‘zbekston Respublikasi 
Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 72-
sessiyasida quyidagi takliflarni bildirib o‘tgan.
 “
BMT Bosh Assambleyasining "Ma’rifat va diniy 
bag‘rikenglik" deb nomlangan maxsus rezolyusiyasini qabul
qilish, Bu hujjatning asosiy 
maqsadi – barchaning ta’lim olish huquqini ta’minlashga, savodsizlik va jaholatga barham 
berishga ko‘maklashishdan iborat”
1
. Bu muammolarni yechishda falsafa ham o‘z rolini o‘ynashi 
lozim.
1
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning 19 sentyabr kuni Birlashgan Millatlar 
Tashkiloti Bosh Assambleyasining 72-sessiyasida so‘zlagan nutqi.

---