######### 16. Маълумотларни физик xимоялаш. Fizikaviy axborot xavfsizligi
- avtorizatsiya qilinmagan shaxslarning kirib borishi yoki kirishiga to'sqinlik qiluvchi vositalar, tashkiliy choralar va himoya vositalaridan foydalangan holda axborotni himoya qilish.
Axborotning jismoniy himoyasini ta'minlash bo'yicha tashkiliy chora-tadbirlar himoya qilish ob'ekti foydalanish shartlari va ish tartibini rejim, vaqt, hududiy, mekansal cheklovlarni o'rnatishni nazarda tutadi.
Axborotni muhofaza qilish ob'ektlariga quyidagilar kirishi mumkin: muhofaza qilinadigan hudud, binolar (inshootlar), ajratilgan xonalar, axborotlashtirish ob'ektining axborot va (yoki) axborot resurslari.
Qattiq disklarda ma'lumotni saqlash / o'qish tezligini va ishonchliligini ta'minlash uchun RAID massivlaridan foydalaniladi (Mustaqil Disklarning Ortidan Array - Mustaqil disklarning ortiqcha massasi). Bir nechta qattiq disklar RAID tekshirgichiga ulangan, bu ularni yagona mantiqiy saqlash vositasi sifatida ko'rib chiqadi.
RAID qatorini amalga oshirishning ikkita usuli mavjud: apparat va dasturiy ta'minot. Apparat disklari qatori maxsus RAID kontrol kartasi bilan boshqariladigan bir nechta qattiq disklardan iborat. RAID dasturi maxsus haydovchi yordamida amalga oshiriladi. Disk bo'limlari dastur qatorida tashkil etilgan bo'lib, u butun diskni ham, uning qismini ham egallashi mumkin. Dastur RAID massivlari, qoida tariqasida, apparat massivlariga qaraganda kamroq ishonchli, ammo ma'lumotlarni qayta ishlash tezligini ta'minlaydi.
### 17. Маълумотларга нисбатан руxсатларни мантикий бошкариш.
######## 18. Дискларни ва файлларни шифрлаш. NTFS fayl tizimida foydalanuvchidan ma’lumotlarga bo’lgan ruxsatlarni belgilash mumkin.Ma’lumotlarni shifrlash esa EFS (Encrypting File System) maxsus drayveri yordamida amalga oshirish m-n.
Fayl va papkalarga bo’lgan standard ruxsatlar bular:
Full Control (To’liq ruxsat)
Modify (O’zgartirish)
Read & Execute (O’qish va Bajarish)
Read (o’qish)
Write (Yozish)
U NTFS hajmlarida saqlanadigan fayllarni himoya qilish u-n ishlatiladi:
Foydalanuvchilarning Shifrlangan fayllarga ishonchli va oson kirishlari;
Jismoniy darajada, ruxsatsiz shaxslar tomonidan fayllarga ruxsatsiz kirish imkoniyatlarini yo’q qilish;
Ayniqsa kompyuterni o’g’irlash va yo’qotish xavfi yuqori bo’lgan mobil foydalanuvchilar u-n foydalidir.
