• Основные стратегические варианты

 
6.4. Raqobatchilik strategiyasi 
F. Kotler firmaning bozordpgi ulushidan kelib chiqqan holda raqobatchilik 
strategiyasini 4 ta turga ajratib ko‘rsatadi: 
1. Lider strategiyasi. 
2. “Kurashga chaqiruvchi” strategiya. 
3. “Lider orqasidan boruvchi” strategiya. 
4. Mutaxassis strategiyasi. 
Odatda lider bu asosiy bozorni rivojlantirishga katta hissa qo‘shuvchi firmadir. 
Liderning 
javobgarligini 
aniqlovchi 
eng 
tabiiy 
strategiya 
bo‘lib, yangi 
iste’molchilarni egallashga, mavjud tovarlarni qo‘llashda yangi tashviqotga yoki 
tovarlarni bir marta iste’molini o‘stirishga yo‘naltirilgan global talabni kengaytirish 
strategiyasi bo‘lib hisoblanadi.
Hujum strategiyasi
raqobat strategiyasi bo‘lib, u bozor da’vogari tomonidan 
sotuv bozorlarini egallash kurashida qo‘llaniladi. 
Mudofaa strategiyasi
bozor liderining strategiyasi bo‘lib, u orqali korxona 
bozorda raqobat kurashida qo‘lga kiritgan yutuqlarini, pozitsiyalarini (masalan, 
bozorda katta ulushni saqlab qolish, mahsulot markasini obro‘sini ko‘tarish, tovar 
harakati kanallarini ustidan nazoratni saqlab qolish)ga intiladi. Mudofaa strategiyasi 
bozor sardori tomonidan o‘zining biznesini raqobatchilar tajovuzidan doimo himoya 
qilish maqsadida tanlanadigan strategiyadir. Mudofaa strategiyasining quyidagi 

---

136 
turlari mavjuddir: pozitsiyali mudofaa, qanot mudofaasi, mudofaa qayta hujumga 
o‘tish yo‘li bilan, mobil mudofaa va qisilib qolayotgan mudofaa. Hujum 
strategiyasini qo‘llash natijasida firma bozorda o‘z ulushini oshirishga harakat qiladi. 
Bundan maqsad tajriba samarasini keng ishlatish hisobiga rentabellikni oshirishdan 
iboratdir. Demarketing strategiyasi esa bozor liderining to‘rtinchi strategiyasi bo‘lib, 
lider firma monopolizmda ayblanishdan qochish uchun bozordagi o‘z ulushini 
qisqartirishni ko‘rib chiqishi mumkin. Unga erishish yo‘llarini bittasi ko‘rsatilayotgan 
xizmatlarni, reklama va talabni rag‘batlantirish maqsadida qisqartirish, ayrim 
segmentlarda narxni oshirish hisobiga talab darajasini pasaytirish maqsadida 
demarketing tamoyillarini qo‘llash hisoblanadi.