• Основные стратегические варианты

4.5-rasm. Tovarning hayotiylik davri bosqichlarini ko‘rinishi
Tovarni bozorga olib kirish bosqichi.
Tovarni kiritish bosqichida model 
muhitga xos bo‘lgan to‘rtta guruh omillar ta’siri ostida tovar savdosining anchagina 
sekin rivojlanishini ko‘rsatadi. 
Firma oldida ushbu bosqichda hali etarlicha o‘zlashtirilmagan 
texnologiya 
bilan bog‘liq
muammolar vujudga kelishi mumkin. Bundan tashqari, ishlab chiqarish 
jarayonini tanlashda mavhumlik saqlanishi mumkin. SHuning uchun firma bozorni 
talab qilinayotgan sur’atda ta’minlab tura olmaydi. 
Sotish 
tarmoqlari,
ayniqsa yirik sotish tarmoqlari hali o‘zining 
samaradorligini isbotlamagan tovarga nisbatan ehtiyotlik qilishi mumkin. Bundan 
tashqari, sanoat tovarlarining distribyutori avval tovar bilan, uning texnik 
tavsifnomalari va asosiy qo‘llanish variantlari bilan o‘zi tanishib olishi lozim. 

---

94 
Potensial xaridorlar o‘z iste’mol odatlarini o‘zgartirishga shoshilmaydilar, 
ularning faqat innovasiyalarga eng moyil bo‘lganlari esa yangilikning mavjudligi 
haqida axborotga ega bo‘lib, tovarni asta-sekin qabul qiladilar. 
Muhitning to‘rtinchi omili
raqobatdir
. Umuman olganda, novator firma 
bevosita raqobat yo‘qligida bozorda yagona firma bo‘lib, hech bo‘lmaganda 
innovasiyaning patent asosida himoyalanish jarayoniga qarab ma’lum muddat 
davomida yagona firma bo‘lib qoladi. Ammo o‘rinbosar tovarlar juda kuchli 
raqobatchi bo‘lib, talabning rivojlanishini sekinlashtirishi mumkin. 
Ushbu bosqich yuqori darajada mavhumdir, chunki texnologiya hali rivojlanish 
bosqichida, raqiblar noma’lum, bozor esa aniq belgilab olinmagan bo‘lib, 
axborotning yo‘qligi juda bilinadi. Innovasiya qanchalik inqilobiy xarakterda bo‘lsa, 
mavhumlik shunchalik yuqori bo‘ladi. 
Tovarni chiqarish paytida