1. Auditning mohiyati va rivojlanish tarixi Buxgalteriya hisobi va audit o’rtasidagi farq


Majburiy audit Tashabbuskorlik auditi Auditorlik tekshiruvi o‘tkazilishiga ko’ra Dastlabki audit Davriy



Yüklə 44,09 Kb.
səhifə5/6
tarix27.12.2023
ölçüsü44,09 Kb.
#200403
1   2   3   4   5   6
auditga umumiy tavsif

Majburiy audit Tashabbuskorlik auditi Auditorlik tekshiruvi o‘tkazilishiga ko’ra Dastlabki audit Davriy audit Auditorlik tekshiruvi o‘tkazilishining davriyligiga ko‘ra
Auditning davrga ko’ra turlari Dastlabki audit auditor yoki auditorlik tashkiloti tomonidan ushbu korxonani birinchi marta tekshirishni anglatadi Davriy audit takroriy shartnomalar orqali bir korxona bitta auditor yoki auditorlik tashkiloti tomonidan amalga oshiriladi. Bu esa, albatta, mijozning malakali auditor bilan uzoq muddatli hamkorlik qilishga bo‘lgan qiziqishidan kelib chiqadi. Davriy audit dastlabki auditga nisbatan ancha ustundir.
Auditning shakllari Mos keluvchanlik auditi • bu turdagi tekshirishda auditning mamlakat miqyosidagi qonunlarga, shuningdek, barcha me’yoriy hujjatlarga mos kelishi yoki kelmaslik sabablari o‘rganiladi. Masalan, korxona faoliyatini auditorlik tekshirishdan o‘tkazishda uning korxona Nizomiga yoki mavjud yo‘riqnomalarga mos bo‘lishi aniqlanadi. Operatsion audit • barcha xo‘jalik muomalalari va jarayonlari, ularning ish samaradorligiga va unumdorligiga bo‘lgan ta’siri o‘rganiladi. Operatsion auditda unumdorlik va samaradorlik ko‘rsatkichlari, qimmatli qog‘ozlar hamda moliyaviy tizimga rioya qilishning buxgalteriya tamoyillariga mos kelishi nuqtai nazaridan ham ko‘rib chiqiladi. Moliyaviy hisobot auditi • tekshiruv moliyaviy va buxgalteriya xodimlari tomonidan o‘tkazilib, asosan korxonaning to‘lov qobiliyati, moliyaviy natijalar, sotish jarayonlarining hisobotlarda qanchalik darajada aks ettirilganligi tekshiriladi.
Audit xizmatlari bozori to’g’risida Hozirgi zamon auditorlarining paydo bo‘lishi Buyuk Britaniyada 1780 yillarda boshlangan Sanoat inqilobi davrida sodir bo‘ldi. Ushbu inqilob murakkab byurokratik tuzilmalari bo‘lgan yirik sanoat korxonalarining paydo bo‘lishiga va keyinchalik korxonalarni kengaytirishni moliyalashtirish uchun tashqi mablag‘larni izlashga bo‘lgan ehtiyojni asta- sekin oshirdi. Kapital bilan ta’minlash va boshqaruv o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik yuzaga keldi. Ikkala o‘zgarish ham buxgalteriya xizmati mutaxassislariga hamda korxonaning ichki va tashqi moliya bo‘limlarini tekshirishga bo‘lgan talabni keltirib chiqardi. Auditorlik kasbining institutlari yaratilishi usha vaqt davri oldida turgan masala edi.
Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda moliyaviy nazoratning quyidagi tashkiliy tizimidan foydalaniladi: Schyotlar palatasi yoki davlat bosh auditorlik apparati. Davlat Soliq boshqarmasi. Vazirliklardagi nazorat taftish bo’linmalari byudjet tomonidan mablag’ bilan ta’minlanib, davlat moliyaviy nazoratining oliy organi . Mustaqil auditorlik moliyaviy nazorat balans ma’lumotlarining to’g’riligini, amalga oshirilgan muomalalarning qonuniyligini shartnoma asosida nazorat qiladi.
Rahbariyat auditorlar tekshiradigan korxonalarning buxgalteriya tizimini nazorat qiladi. Rahbariyat nafaqat investorlarga taqdim etiladigan moliyaviy hisobotlar uchun mas’uldir, balki ushbu hisobotlarga kiradigan ma’lumotlarning xususiyatlarini aniq bo‘lishiga ham vakolatlidir Rahbariyat jarayonlar va aloqalarni nazorat qiladi • Moliyaviy hisobot bu korxona faoliyatini bugungi darajasini belgilab beruvchi hisobot turi bo`lib, u nafaqat rahbariyatga balki undan foydalanuvchilarga ham u tuzilgan davri bo`yicha yetarli, aniq, ishonchli, o`rinli hamda kerakli ma`lumotlarni bera olishi lozim Manfaatdor tomonlar bilan aloqa. Moliyaviy hisobotlar • Auditorlik xizmatlariga bo‘lgan talab bir necha xil nazariyalar bilan izohlanishi mumkin. Ruhlantirilgan ishonch va Agentlik munosabatlari nazariyasi kabi ba’zi nazariyalar yaxshi o‘rganilib, keng ommaga e’lon qilingan Kreditlashning ishonchliligi nazariyasi Ruhlantiruvchi ishonch nazariyasi Agentlik munosabatlari nazariyasi Ushbu nazariya 1920 yillar oxirida gollandiyalik professor Teodor Limperg tomonidan ishlab chiqilgan. Ilgarigi nazariyadan farqli o‘laroq, Limperg nazariyasi audit xizmatlariga ham talab, ham taklifni ko‘rib chiqadi Uott vassimmerman tomonidan taklif etilgan agentlik munosabatlari nazariyasida - nufuzli auditor (Hurmatga ega bo‘lgan auditorlar) – kutilgan natijalarga olib keladigan auditor nafaqat uchinchi tomon manfaatlari, balki rahbariyat manfaatlari uchun ham tayinlanadi Mustaqil auditorlik moliyaviy nazorat bozori quyidagi xizmatlarni o’z ichiga oladi:

Yüklə 44,09 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin