1. Axborot texnologiyalari haqida tushuncha. Informatikaning jamiyatdagi o’rni

Savol va topshiriqlar 
1. Kompyuter virusi nima?
2. Kompyuter virusining insonga qanday ta'siri bor?
3. Viruslardan qanday saqlanish mumkin?
4.Virus dasturining vazifalariga nimalar kiradi?
5.Kompyuter viruslarining qanday guruhlarini bilasiz?
6.Virusga qarshi DSAV 2.0 kompleksi haqida gapirib bering.
Kompyuter viruslaridan saqlanishning ehtiyotkorlik 
tadbiriari 
Virusdan ko'riladigan zararlarga quyidagilarni misol qilib ko'rsatish
mumkin:
• kompyuter qattiq diski yoki tezkor xotirasining ifloslanishi/irusli
dastur ko'payishi jarayonida butun qattiq diskni o'zining .auqtalari yoki
boshqa
belgilari
bilan
to'ldirishi
mumkin.
Bularni
u
tezkor xotiraga ham yozishi va shu bilan uning hajmini kamaytirishi
n
iumkin;
• fayllar joylashish jadvalining buzilishi. U buzilsa, diskdan kerakli fayl va
katalogni o'qish mumkin bo'lmaydi;
• yuklanish sektoridagi ma'lumotlarning buzilishi. Yuklanish sektori iiskdagi
maxsus dastur bo'lib, uning buzilishi disk ishini to'xtatib lo'yadi;
• diskni qayta formatlash — diskdagi barcha axborot butunlay /o'qoladi;
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com

---

---

• kompyuterning o'z-o'zidan qayta yuklanishi;

• tugmachalar majmui ishini to'xtatib qo'yishi;
• dasturli va ma'lumotli fayllar mazmunining o'zgarishi. Virus
ma'lumotlarni ixtiyoriy ravishda aralashtirib qo'yadi va hokazo.
Oddiy virusdan zararlanishni virusga qarshi dasturlar yordamida oson
aniqlash mumkin. Polimorf (murakkab tuzilishga ega) viruslarni bu usul
bilan aniqlash qiyin, chunki ular o'z-o'zini nusxalashda ko'rinishini
o'zgartiradi.
Makroslar bilan ishlaydigan ilovalar makroviruslar bilan zararlanishi
mumkin. Makroviruslar — fayllarga ma'lumotlar bilan birga o'rnatiladigan
buyruqlardir. Bunday ilovalarga misol qilib Word, Excel va Postscripter
interpretatorlarini
ko'rsatish
mumkin.
Ular
ma'lumotlar
faylini
ochayotganda makrovirus bilan zararlanadi.
Ilgari faqat disklar virus bilan zararlanar edi. Chunki viruslar disklar
orqali kompyuterdan kompyuterga o'tar edi. Yangi BBS viruslari esa
modem orqali tarqaladigan bo'ldi. Internetning paydo bo'lishi viruslarga
qarshi kurashning an'anaviy usullari foyda bermaydigan yana bitta
kanalning hosil bo'lishiga olib keldi.
Viruslar bilan zararlanish ehtimoli kompyuterda yangi fayllar va
ilovalarning
paydo
bo'lish
chastotasiga
mos
ravishda
ortadi,
Kompyuterdagi ma'lumotlarning ahamiyati qanchalik zarur bo'lsa. virusga
qarshi xavfsizlik choralari shunchalik yuqori bo'lishi kerak. Bu narsalarga
befarq bo'lish nafaqat katta moddiy zarar ko'rish, balki tashkilot yoki
firmaning bundan keyingi faoliyati masalasini ham o'rtaga qo'yishi
mumkin.
Shuni esdan chiqarmaslik kerakki, viruslar, odatda, foydalanuv-chining
biror amali (masalan, ilovalarni o'rnatish, tarmoqdan fayllarni o'qish,
elektron aloqani o'qish va h.k.) natijasida paydo bo'ladi. Shuning uchun
ma'lumotlar kirish joyiga maxsus filtrlar. zararlangan fayl va dasturlarni
yuklashni cheklovchi maxsus dasturlar o'rnatilishi zarur. Bunday
qurilmalardan bin Symantic korporatsiyasi mahsulidir (Toshkentda Nuron
DC kompaniyasi uning partnyori hisoblanadi). Symantic bitta mashina
o'rniga butun korporativ taimoqni kompleks himoyalash g'oyasini ilgari
suradi. Virusning korporativ tarmoqqa kirish nuqtasi istalgan nuqtada —
brauzerdan to ishchi stansiyagacha bo'lishi mumkin. Shuning uchun
nazorat barcha bosqichlarda amalga oshiriladi. Virusga qarshi Symantic
dasturiy
ta'minoti
Dynamic
Document
Revien
korporatsiyasi
texnologiyasida bajarilgan va E-mail viruslariga ham qarshi kurash olib
boradi.
Virusga qarshi dasturli ta'minot ishining alohida xususiyati shundaki/
virusga qarshi dasturlar omborini o'z vaqtida yangilab turish kerak.
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com

---

---

Savol va topshiriqlar

1.Virusdan ko'riladigan zararlarga nimalar kiradi?
2.Dastlabki viruslarning zamonaviy viruslardan farqini ayting.
3 Virusdan saqlanish uchun qanday choralarni ko'rish kerak?
Bobga doir takrorlash mashqlari
1. Kompyuter viruslari haqidagi quyidagi fikrlardan qaysilari to'g'ri:
a) kompyuter virusining inson sog'lig'iga ta'siri kuchli; b)
kompyuter virusi — harakatlanadigan tirik organizm;
d)kompyuter virusining turlari ko'p;
e) kompyuter virusi — kompyuter qurilmasi hisoblanadi.
2. Kompyuter viruslari zarar yetkazishi mumkin bo'lgan javob
variantlarini ko'chirib yozing:
a) dastur fayllari;
b) matnli fayllar;
d)kompyuter qurilmalari;
e)kompyuterdan
foydalanuvchi
shaxs;
0 tizimli fayllar;
g) kompyuterning ishlash tezligi.
3. Quyidagi
hollardan
qaysilari
kompyuterning
virus.,
bilan
zararlanishiga olib keladi:
a) turli disklardan foydalanish;
b)litsenziyasiz dasturlardan foydalanish;
d) kompyuterni ifios holatda saqlash;
e)manbadagi
elektr
tokining
ko'payib-kamayishi;
0 kompyuterdan uzoq muddat foydalanmaslik;
g) diskdagi ma'lumotlarni tekshirmasdan foydalanish.
4. Kompyuter
viruslaridan
saqlanish
chora-tadbirlariga
quyi-
dagilardan qaysilari kiradi:
a) kompyuter
fayllarida
virus
borligi
aniqlanganda,
uni
davolamaguncha kompyuterni o'chirib qo'yish;
b) litsenziyasiz dasturlardan foydalanmaslik;
d) kompyuterni belgilangan vaqtdan ko'p ishlatmaslik;
e) kompyuterda
filtr
dasturlar
yoki
rezident
dasturlardan
foydalanish.
5. DrWeb viruslarni davolash dasturi menyusida quyidagilardan
qaysilari mavjud:
а) Начать; b) Настройка; d) Отчет; e) DrWeb; 0 Тест.
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com

---

---

6. DrWeb dasturi yordamida С diskdagi viruslarni tekshiring.

7.DrWeb dasturi diskni tekshirish natijasida ekranga chiqargan msobotini
tahlil qilib bering.