1. Axborot texnologiyalari haqida tushuncha. Informatikaning jamiyatdagi o’rni

Savol va topshiriqlar
1. Axborot texnologiyalari nima?
2.«Axborot texnologiyasi» fani nimalarni o'rganadi?
3.Axborot texnologiyalarining rivojlanishini belgilovchi ichki va
tashqi omillarga nimalar kiradi?
4.Axborotlarni uzatishning qanday usullarini bilasiz?
5.Jamiyatni axborotlashtirish deganda nimani tushunasiz?

Informatikaning axborotlashgan jamiyatdagi o'rni 
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com

---

---

Hozirgi kunda axborot va kompyuter texnologiyalari atamalari kundalik

turmushda eng ko'p qo'llaniladigan tushunchalar desak mubolag'a
bo'lmaydi. Chunki hayotning qaysi sohasini olmaylik, qanday amallarni
bajarmaylik, albatta, axborotlar bilan ish ko'ra-miz. Ya'ni axborotlardan
foydalanish, axborot almashish, ularni uzatish, o'zlashtirish inson
faoliyatining asosiy negizini tashkil etadi.
Hozirgi kunda axborot texnologiyasi jamiyatning jadal rivojlani-shiga ta'sir
etuvchi eng muhim omildir. Axborot texnologiyasi insoniyat taraqqiyotining
turli bosqichlarida ham mavjud bo'lgan bo'lsa-da, hozirgi zamon
axborotlashgan jamiyatining o'ziga xos xususiyati shundaki, sivilizatsiya
tarixida birinchi marta bilimlarga erishish va ishlab chiqarishga sarflanadigan
kuch energiya, xomashyo, materiallar va moddiy iste'mol buyumlariga
sarflanadigan xarajatlardan ustunlik qilmoqda, ya'ni axborot texnologiyalari
mavjud yangi texnologiyalar orasida yetakchi o'rinni egallamoqda.
Axborot texnologiyalari industriyasi majmuini kompyuter, aloqa tizimi,
ma'lumotlar ombori, bilimlar ombori va u biian bog'liq faoliyat sohalari
tashkil qiladi. Axborot texnologiyalari sohasida bevosita ishlamaydigan odamlar
ham kundalik ishlarida uning imkoniyatlaridan foydalanadi. Axborot
texnologiyalari turmushning barcha sohalariga borgan sari ko'proq singib
borib, uning harakatlantiruvchi kuchiga aylanmoqda.
Bugungi kunda axborot texnologiyasini shartli ravishda saqbvchi, 
ratsionallashtiruvchi, yaratuvchi turlarga ajratish mumkin. Birinchi turdagi
texnologiyalar
mehnatni,
moddiy
resurslarni,
vaqtni
tejaydi.
Ratsionallashtiruvchi axborot texnologiyalarigachiptalar buyurtma qilish,
mehmonxona hisob-kitoblari tizirrdari misol bo'ladi. Yaratuvchi (ijodiy) axborot
texnologiyalari axborotlarni ishlab chiqadigan, undan foydalanadigan va
insonni tarkibiy qism sifatida o'z ichiga oladigan tizimlardan iborat.
Axborot texnologiyalarining hozirgi zamon taraqqiyoti hamda ytituqlari
fan va inson faoliyatining barcha sohalarini axborotlashti-rish zarurligini
ko'rsatmoqda.
Chunki
aynan
mana
shu
narsabutun
jamiyatning
axborotlashtirilishi uchun asos va muhim zamin bo'ladi.
Jamiyatni axborotlashtirish deganda, axborotdan iqtisodni rivoj-lantirish,
mamlakat fan-texnika taraqqiyotini, Jamiyatni demokratlash-tirish va
intellektuallashtirish jarayonlarini jadallashtirishni ta'min-laydigan jamiyat
boyligi sifatida foydalanish tushuniladi.
Darhaqiqat, Jamiyatni axborotlashtirish — inson hayotining barcha
jabhalarida intellektual faoliyatning rolini oshirish bilan bog'liq obyektiv
jarayon hisoblanadi.
Jamiyatni axborotlashtirish respublikamiz xalqi turmush daraja-sining
yaxshilanishiga, ijtimoiy ehtiyojlaming qondirilishiga, iqti-sodning o'sishi
hamda fan-texnika taraqqiyotining jadallashishiga xiz-mat qiladi.
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com

---

---

Jamiyatni axborotlashtirish jarayonini 5 asosiy yo'nalishga ajratish mumkin:

1. Mehnat, texnologik va ishlab chiqarish jarayoni vositalarini
kompleks avtomatlashtirish.
2. Ilmiy tadqiqotlar, loyihalash va ishlab chiqarish jarayonlarini
axborotlashtirish.
3. Tashkiliy - iqtisodiy boshqarishni avtomatlashtirish.
4. Aholiga xizmat ko'rsatish sohasini axborotlashtirish.
5. Ta'lim va kadrlar tayyorlash jarayonini axborotlashtirish.
Har qanday fan borliqning ba'zi tushunchalarini umumlashgan, bir-biriga
bog'langan holda o'rganadi. Masalan, fizika tabiatdagi voqealar, hodisalar,
ularning kelib chiqish shart-sharoitlari, ulardan inson hayotida foydalanish
kabilarni o'rganadi. Fizikani o'qitishda turli usul va uslublardan foydalaniladi.
Fizikada bilishning asosini nazariy bilim va o'zlashtirilgan bilimni amaliyotda
tekshirish tashkil etadi.Har ikkala holda ham materialni o’zlashtirishda ma’lum
darajadagi axborotlar majmui o'quvchilar ongiga yetkaziiadi.
Bilim olishda, ya'ni ma’lum turdagi axborotlarni o'zlashtirilishi
kompyuter tiziminining yordami benihoya kattadir. Axborot qanday
ko'rinishda ifodalanishidan qat'iy nazar uni yig’ish, saqlash, qayta ishlash
va foydalanishda kompyuter texnikasining rolini quyidagilar belgilaydi:
Birinchidan, o'qitishda yangi axborot texnologivalaridan foydalanish
standart (an'anaviy) tizimga nisbatan o’quv jarayonini jadallashtirib,
talabada ilimga qiziqishni oshiradi.
Ikkinchidan,yangi
axborot
texnologiyalaridan
ta’lim-tarbiya
jarayonida quyidagi shakllarda foydalanish mumkin bo’ladi:
muayyan predmetlarni o'qitishda kompyuter darslari;
• kompyuter darslari — ko'rgazmali material sifatida;
• talabalarning guruhli va frontal ishlarini tashkillashtirishda;
• talabalarning ilmiy izlanishlarini tashkillashtirishda;
•
talabalarning o'qishdan bo'sh vaqtlarini masalalarini hal etishda va h.k.