1 azərbaycan-tüRKİYƏ ƏlaqəLƏRİ son 20 İLDƏ: UĞurlar və İmkanlar

Azərbaycan-Türkiyə enerji münasibətləri: çağırışlar və perspektivlər
yatırır.  Belə  siyasətin  yürüdülməsi Azərbaycan  kimi  istehsalçı  ölkə  üçün 
olduqca vacibdir. Türkiyədə və digər qonşu ölkərlərdə neft emalı və neft-
kimya  məhsulları  istehsalına  böyük  həcmdə  investisiyaların  yatırılması 
və  yanacaqdoldurma  stansiyalarının  “SOCAR”  brendi  altında  açılması 
Azərbaycanı  xammal  ölkəsindən  hazır  neft  məsulları  ixrac  eden  dövlətə 
çevirir ki, bu da neft gəlirlərinin axınını bir neçə dəfə artırır. 
ARDNŞ  ilk  dəfə  Gürcüstanda  neft  “downstream”  bazarına 
investisiyaların  yatırımına  başlayıb,  lakin  son  bir  neçə  ildə  daha  çox 
Türkiyədə bunu etməklə sərmayə siyasətini genişləndirir. Məsələn, 2006-cı 
ildə ARDNŞ Türkiyənin pərakəndə yanacaq satışı ilə məşğul olan “Turcas 
Petrol”  şirkəti  ilə  strateji  tərəfdaşlıq  formalaşdırıb.  Sonra  Türkiyədə 
investisiya imkanlarını genişləndirmək məqsədilə hər iki şirkət “STEAS” 
(SOCAR  Turcas  Enerji  AS)  adlı  birgə  müəssisə  yaradıb
7
.  2008-ci  ilin 
iyulunda Türkiyə hökuməti neft-kimya şirkəti olan “PETKİM”-in yarısını 
özəlləşdirməyə  qərar  verdiyi  zaman  şirkət  ilk  dəfə  fəaliyyətə  başlayırdı
8
. 
Konsorsium  “SOCAR”,  “TURCAS”  və  Səudiyyə  Ərəbistanı  şirkəti  olan 
və  51%  paya  iddia  edən  “İnjaz”  şirkətlərindən  ibarət  idi,  lakin  “İnjaz” 
şirkətinin yatırdığı 2,04 milyard dollar kifayət etmirdi. Sonradan Türkiyənin 
Özəlləşdirmə Administrasiyası mövqeyini dəyişir və “İnjaz” konsorsiumu 
tərk edərək payını geri təhvil verir. 
“PETKİM”  Azərbaycanın  Türkiyədəki  investisiyalarının  başlanğıc 
nöqtəsi oldu. “STEAS” Türkiyə üçün gündə iki yüz min barel neft məhsulları 
istehsal etmə gücünə malik yeni neft hasilatı zavodunun Aliağada qurulması 
barədə  biznes planını - növbəti bir neçə on ilin ambisiyalı layihəsini tərtib 
etdi.  Dörd  milyard  ABŞ  dolları  həcmində  sərmayə  qoyulacaq  zavodun 
2014-cü  ildə  işə  düşəcəyi  gözlənilir.  “PETKİM”  həmçinin  Türkiyədə  ən 
böyük bazara sahib olmaq ümidi ilə neft-kimya istehsalını diversifikasiya 
etmək  niyyətindədir.  “STEAS”  Qara  dəniz  regionunda  ARDNŞ-i  neft-
kimya məhsulları istehsal edən lider şirkətə çevirməyi böyük strategiyasının 
bir hissəsi edib.
Aralıq  dənizi  sahilində  neft-kimya  məhsullarının  istehsalına  yatırdığı 
investisiya ARDNŞ-i Qara və Aralıq dənizləri regionunda neft məsullarının 
nəhəng ixracatçısına çevirir ki, dənizlər vasitəsilə şirkət bu məhsulları uzaq 
ölkələrin bazarlarına ixrac etmək imkanına malik olacaq. Bunun nəticəsində 
7   http://www.socarturcas.com.tr/UserFiles/Files/Steas/Sayi1/files/search/searchtext.xml (accessed Octo-
ber 25, 2011)
8   “Azərbaycan Prezidenti və Türkiyənin Baş naziri ARDNŞ-in Türkiyədə inşa etdiyi neftayırma zavodu-
nun təməlqoyma mərasiminə qatılacaq” 
http://az.apa.az/news.php?id=238711
 (October 25, 
2011) 

---