1-bob: metallarni kesib ishlash

Frezalashda kesish kuchlari.
Frezalash vaktida tugri tishli frezaning xar bir tishiga kesish kuchlari R_1, R_{2 ,}R₃ , …….R_n ta`sir etadi, bu kuchlar urinma Rz<sub>1</sub>, Rz<sub>2</sub>, Rz<sub>3,</sub> . . . . ,Rz<sub>n</sub> kuchlarga va freza radiusi yunalishida ta`sir etuvchi Ru₁, Ru₂, Ru₃, . . . .Ru_n kuchlarga ajratilishi mumkin ( rasm).
Agar teng ta`sir etuchi R<sub>1</sub>, R<sub>2</sub>, R<sub>3, . . . .</sub> R<sub>n</sub> kuchlarni grafik usulda kushsak, ularning umumiy teng ta`sir etuvchisi R bir-biriga tik bo’lgan ikkita kuchga; R_s - surish kusi va R vertikal kuchga ajratilishi mumkin.
Vintsimon frezalarda R₁, R₂, R_3, R_n teng ta`sir etuvchi kuchlar ( rasm) uzaro perpendikulyar bo’lgan uchta yunalishga ajratiladi: urinma Rz<sub>1</sub>, Rz<sub>2</sub>, Rz<sub>3,</sub> . . . . ,Rz<sub>n</sub> kuchlar bilan radial Ru<sub>1</sub>, Ru<sub>2</sub>, Ru<sub>3,</sub> . . . . ,Ru<sub>n</sub> kuchlardan tashkari, tashkil etuvchi Rx<sub>1</sub>, Rx<sub>2</sub>, R x<sub>3,</sub> . . . . ,Rx<sub>n</sub> kuchlar xam paydo bo’ladi, bu kuchlar frezaning uki buylab ta`sir etadi.
Uk buylab yunalgan yigindi kuch R kuyidagi ifodadan topiladi:
Rx=Rx₁ + Rx₂ + Rx₃ + . . . . + Rx_n

Freza tishli vint chizigining kiyalik burchagi ω va urinma kuch R_z ma`lum bo’lgandan keyin R_x ni kuyidagicha topish mumkin:

P_x= P_z ∙ ctg ω ( )

Frezalashda xosil bo’ladigan urinma kesish kuchi R ni kuyidagi empirik formuladan topsa bo’ladi:

S_r - frezalanadigan metallga, frezaning konstruktsyasi va geometriyasiga boglik koeffitsient; t - frezalash chuko’rligi, mm xisobida; s_z
Pulat va chuyanni frezalashda ba`zi tip frezalar uchun S_p koeffitsientning va daraja ko’rsatkichlari ning kiymatlari x_p, u_p, q_p -jadvalda keltirilgan.
Tashkil etuvchi boshka kuchlarni kuyidagi munosabatlardan topish mumkin:
R_u =(0,25÷0,35) R_z ;
P_s =(1,0÷1,2)P_z ;
P_v =(0,0÷0,2)P_z ;
Frezalar urnatish uchun xizmat kiladigan opravka radial R_u kuch asosida xisoblanadi. Dastgox shpindelidagi burovchi M moment urinma R_z kuch asosida xisoblab topiladi:

bu erda M – burovchi moment, nm eki kGm xisobida; R_z –kesish kuchi, N eki kG xisobida; D- frezaning diametri, mm xisobida.
Tishlar vintsimon frezalar opravkaga uk buylab yunalgan kuch dastgoxning shpindeli tomon ketadigan kilib urnatiladi. Ammo tishlari vintsimon frezalarning bunday urnatilishi shpindel tirak podshipnigidagi ishkalanish kuchlari ishini oshiradi. Bu xol xisobga olinib, amalda birining vintsimon tishlari kiyaligi unakay va ikkinchisining vintsimon tishlari kiyaligi chapakay bo’lgan kushalok frezalardan foydalaniladi. Kushalok frezalarda uk buylab yunalgan kuchlar bir-birini muvozanatlaydi.