1§ Boshlang’ich funksya va uning tasviri



Yüklə 1,62 Mb.
səhifə7/10
tarix02.01.2022
ölçüsü1,62 Mb.
#43312
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
laplas almashtirishi va uni tatbiqlari (1)

Misollar: 1)


y ( t ) 
y ( t )  1

tenglamaning y(0)=0 boshlang‟ich shartni


1


p 1 1



qanoatlantiruvchi yechimi topilsin. y ( p )   

jadvaldan



p  1
y ( t )  1  e t tenglamani yechimi ekanini topamiz.

p p  1


2) y ( t )  9 t  1

b o s h la n g 'ic h s h a rt



y ( 0 ) 

y ( 0 )  0

bo‟lsa



y ( p )( p 2  9 )  1 ;

1



y ( p ) 

1 1 1 1



  

p p ( p 2  9 ) 9 p 2  9 9 p



y ( t )  

1 1


co s 3 t te n g la m a n i ye c h im i b o 'la d i .

9 9



1
3) y ( t )  3 y ( t )  2 y ( t )  t

boshlang‟ich shartli



y ( 0 ) 

y ( 0 )  0





y ( p )( p 2
 3 p  2 ) 

; y ( p )  1

1 1 3 1 1 1

   


y ( t ) 

1 t 3 e t

p 2

1 e  2 t .

p 2 ( p  1)( p  2 )

2 p 2

4 p p  1 4 ( p  2 )



2 4 4

4) y  2 y 5 y

 s in t



boshlang‟ich shart

y ( 0 )  1,

y ( 0 )  2

y ( p )( p 2

 2 p  5 ) 

p * 1  2  2 * 1 

1

p 2  1

yoki


p  4 

1 1 1 1 1



p 2  1


p 3  4 p 2

p  5

p  4

1 0

  • p

1 0 5





y ( p )    

yoki


p 2  2 p  5 ( p 2  2 p  5 )( p 2  1) p 2  2 p  5

p 2  1



1 1 p  1 2 9 2 1 p 1 1

y ( p )    

1 0 ( p  1) 2  4 2 0 ( p  1) 2  4 1 0 p 2  1

5 p 2  1


jadvaldan
y ( t ) 

1 1 e t co s 2 t 2 9 e t s in 2 t 1 co s t 1 s in t .

1 0 2 0 1 0 5
    1. § Chiziqli differensial tenglamalar sistemasini operatsion metod bilan yechish.


O‟zgarmas koeffitsientli chiziqli birinchi tartibli ikkita differensial

tenglamalar sistemasini Laplas almashtirishi yordamida yechilishini ko‟ramiz:
x ( t )


va y ( t )

noma‟lum funksiyalar


dx

  • a x ( t )  a y ( t ) 



f ( t )





1 1 1 2 1

dt

(2.2.1)



dy

  • a x ( t )  a y ( t )  f

( t )



2 1 2 2 2

dt

x ( 0 ) 

x 0 ,

y ( 0 )  y 0

boshlang‟ich shartlarni qanoatlantiruvchi hususiy yechimni




topish kerak.

Izlanayotgan funksiyalar x(t) va


y ( t ) , tenglamalarni o‟ng tomonidagi


f1 (t )

va f 2

(t )

funksiyalar originallar bo‟lsin. Ularning tasvirlarni mos ravishda



quyidagicha belgilaylik:

u holda:



x ( t ) 

f ( t ) 





x ( p ) ,

F1 ( p )

y ( t ) 

f 2 ( t ) 

y ( p )

F 2 ( p )

x ( t ) 



p x ( p ) 

x 0 ;

y ( t ) 



p y ( p )  y 0

Tasvirni chiziqli xossasiga asosan:


px ( p )  x 0 a1 1 x ( p )  a1 2 y ( p ) 

 

F1 (t )

(2.2.2)



py ( p )  y 0 a 2 1 x ( p )  a 2 2 y ( p ) 

F2 (t )

(2.2.2) sistema (2.2.1) sistemaga nisbatan yordamchi sistema deyiladi, uni yechib



x ( p ) va



y ( p )

tasvirlarni topamiz; bu tasvirning originallari esa berilgan




sistemaning yechimlari

Misol. 1)

x ( t ) va

y ( t )

bo‟ladi.



dx

  • x

dt

y t



dy

 4 x  3 y

dt

 2 t





sistemaning

x ( 0 )  x 0

 0 ,

y ( 0 ) 

y 0  0

boshlang‟ich shartlarni qanoatlantiruvchi



yechimi topilsin.

Yechish.



bo‟ladi:

1 2


t  , 2 t

p 2 p 2

bo‟lgani uchun yordamchi sistema quyidagicha





p x ( p ) 
x ( p ) 

1

y ( p ) 



p 2






2
yoki
x ( p ) ( p  1) 

1





y ( p ) 

p 2


2


p y ( p )  4 x ( p )  3 y ( p ) 

4 x ( p ) 



y ( p ) ( p  3 ) 

Bu sistemani yechamiz yoki



x ( p ) 

p 2
p  5

,

p 2 ( p  1) 2

y ( p ) 

2 ( p  3 )




p 2 ( p  1) 2

p 2


9 5 9 4 t t

x ( p )        9  5 t  9 e  4 te
x ( t )

p p p 1 ( p  1) 2

1 4 6 1 4 8



y ( p )    
 1 4  6 t  1 4 e t  8 te t
y ( t )

p p 2 p 1 ( p  1) 2
Demak berilgan sistemani yechimi:


x   9  5 t  9 e t

2)

 4 te t

 4 te t ,

y  1 4  6 t  1 4 e t


  • 8 te t


d x d y

3  2 x   1

d t d t



d x d y

 4

  • 3 y

 0

d t d t

Sistemani topamiz.

x ( 0 )  0 ,
y ( 0 )  0

boshlang‟ich shartlarni qanoatlantruvchi yechimini

Yechish. Yordamchi sistema
( 3 p  2 ) x ( p ) 
1



p y ( p ) 

p



p x ( p )  ( 4 p  3 ) y ( p )  0


Bu sistemani yechamiz

x ( p ) va



y ( p )

larni topamiz.



4 p  3 1 1 3 3

x ( p )    

p ( p  1)(1 1 p  6 ) 2 p 5 ( p  1) 1 0 (1 1 p  6 )


1 1 1 1 1

y ( p )   (

(1 1 p  6 )( p  1) 5

 )


p  1 1 1 p  6


topilgan tasvirga asosan noma‟lum funksiyalar

x ( t ) va
y ( t )

ni topamiz:




1 1

x ( t )  
e t

6

3 t



e 11

2 5 1 0

6


y ( t ) 

1 ( e t

5

  • t

e 11 )

Yuqori tartibli chiziqli tenglamalar sistemasi ham shunga o‟xshash yechiladi.



    1. Yüklə 1,62 Mb.

      Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin