1 Buxgalteriya hisobining paydo bo‘lishi va rivojlanishi

64.Inventar va xo‘jalik jihozlari hisobining xususiyatlari
Inventarlar va xo‘jalik buyumlari – bu quyidagi shartlarning biriga javob beruvchi mehnat vositalari va predmetlari (xo‘jalik inventarlari): a) xizmat muddati 1 yildankam bo‘lgan; b) qiymati bir birlikga sotib olish chog‘ida O‘zbekiston Respublikasida mavjud bo‘lgan eng kam ish haqining 50 barobarigacha bo‘lgan. Qiymatidan qat’iy nazar inventarlar va xo‘jalik buyumlariga quyidagilarkiradi: Maxsus instrumentlar vamoslamalar; Maxsus va sanitarkiyimlar, maxsuspayofzal; O‘rindiq buyumlari; Kanselyariya buyumlari (kalkulyatorlar, stol usti priborlari va boshqalar); Oshxona inventarlari ;
Vaqtinchalik moslama va qurilmalar (titulsiz inshoatlar)- taxta yo‘lkalar, yuvinish xonalari, hojatxona va shu kabi qurilish-montaj ishlari tugagach ularning qiymatiga kiruvchi moslamalar; Xizmat muddati bir yilgacha bo‘lgan smena jihozlari;
Baliq ovlash qurollari). Buxgalteriya hisobida inventarlar va xo‘jalik buyumlari turgan joyiga qarab aks ettiriladi. Ushbu belgisiga ko‘ra ular ikki guruhga bo‘linadi: Ombordagi inventarlar va xo‘jalik buyumlari. Foydalanishdagi inventarlar va xo‘jalik buyumlari.
Mos ravishda inventarlar va xo‘jalik buyumlari quyidagi schetlarda hisobga olinadi: 1.Ombordagi zahiralar - 1080 «Inventarlar va xo‘jalikbuyumlari»schyotida. 2. Foydalanishdagi qismi – 014 « Foydalanishdagi inventarlar va xo‘jalik buyumlari» balansdan tashqari schyotda. .
65.Qayta ishlashga berilgan xom ashyo bilan bog‘liq operatsiyalarni buxgalteriya hisobida aks ettirish tartibi.Daval xom ashyosi - daval xom ashyosini qayta ishlash to‘g‘risida tuzilganshartnomagamuvofiq, buyurtmachiga qayta ishlashdan olingan mahsulotni qaytarib berish sharti bilan sanoat asosida qayta ishlash uchun boshqa shaxsga - qayta ishlovchiga berilgan va buyurtmachiga tegishli bo‘lgan xom ashyo va materiallar. Buyurtmachi - daval xom ashyosini sanoat asosida qayta ishlashgaberayotgantashkilot;
Qayta ishlovchi - daval xom ashyosini sanoat asosida qayta ishlashga qabul qiluvchi va qayta ishlashdan olingan mahsulotni kelgusida buyurtmachiga qaytarib beruvchi tashkilot.
Daval xom ashyosini qayta ishlovchiga berish “Daval xom ashyosini qabul qilish-topshirish dalolatnomasi” yoki “Daval xom ashyosini topshirish nakladnoyi” bilan rasmiylashtiriladi.
Daval xom ashyosi harakatining nazoratini ta’minlash maqsadida “Daval xom ashyosini hisobga olish vedomosti”ni yuritish lozim. Daval xom ashyosini hisobga olish vedomosti qayta ishlovchining rahbari tomonidan qonunchilikda belgilangan tartibda vakolatlangan shaxslar tomonidan imzolanadi.
Daval xom ashyosini qayta ishlashdan olingan mahsulot buyurtmachiga qaytaribberilganda, daval xom ashyosini qayta ishlash bo‘yicha ishlarning haqiqatda bajarilganligini tasdiqlovchi schyot-faktura hamda “Daval xom ashyosini qayta ishlashdan olingan mahsulotni qabul qilish-topshirish dalolatnomasi” va “Daval xom ashyosining ishlatilishi to‘g‘risida hisobot” yozib beriladi.
“Daval xom ashyosining ishlatilishi to‘g‘risida hisobot” ikkinusxadatuziladi, qayta ishlovchining vakolatli shaxsi tomonidan imzolanadi. Birinchi nusxabuyurtmachigaberiladi, ikkinchisi esa qayta ishlovchida qoladi