1. kimyanin ilk qanunlari. Stexiometrik qanunlqar

Al₂O₃ (Al AlO₃) → Al³⁺ + AlO₃^3-

Katodda: Al³⁺ + 3e^- → Al⁰

Anodda: 4AlO₃^3- – 12e^- → 2Al₂O₃ + 3O₂

Fiziki xassələri. Gümüşü – ağ, yüngül (p=2,7 q / sm³) plastik, t_ər = 660⁰C – də əriyən metaldır. Elektrik keçiriciliyinə görə yalnız Ag və Cu – dən geri qalır.

Kimyəvi xassələri. Alüminium havada qaldıqda üzərində sıx oksid təbəqəsi, nəm havada qaldıqda isə səthində nazik hidroksid təbəqəsi əmələ gəlir; xırdalanmış halda közərtdikdə şiddətli alovla yanaraq oksidə çevrilir. Üzərindəki oksid təbəqəsini dağıtdıqda alüminium adi şəraitdə su, oksigen, xlor və bromla reaksiyaya girir. Alüminium hidogenlə birbaşa reaksiyaya girə bilmir, onun hidridi dolayı yolla alınır.

4Al + 3O₂ → 2Al₂O₃ 2Al + N₂ → 2AlN

2Al + 3Cl₂ → 2AlCl₃ 2Al + 3S → Al₂S₃

4Al + 3C → Al₄C₃

2Al + 6H₂O → 2Al(OH)₃ ↓+ 3H₂

AlCl₃ + 3LiH → AlH₃ + 3LiCl

Alüminium duru turşulardan hidrogeni çıxarır.

2Al + 6HCl(d) → 2AlCl₃ + 3H₂

2Al + 3H₂SO_4(d) → Al₂(SO₄)₃ + 3H₂

Alüminium duru nitrat turşusunda asanlıqla həll olur.

8Al + 30HNO₃ (d) → 8Al(NO₃)₃ + 3N₂O + 15H₂O

Qatı sulfat və nitrat turşuları alüminiumu passivləşdirir. Buna görə də, bu turşuları alüminium qablarda daşımaq və saxlamaq mümkündür. Lakin qızdırdıqda qatı sulfat turşusunda həll olur.

Al + 6HNO₃(q) → Al(NO₃)₃ + 3NO₂ + 3H₂O

2Al + 6H₂SO₄(q) → Al₂(SO₄)₃ + 3SO₂ + 6H₂O

Alüminium güclü reduksiyaedicidir. Alüminium tozu ilə maqnetitin qarışığı termit adlanır ki, ondan dəmiryol xərlərinin qaynaq edilməsində istifadə olunur. Termitin yanması aşağıdakı tənliklə ifadə olunur.

8Al + 3Fe₃O₄ → 9Fe + 4Al₂O₃

Al ərintidə və məhlulda qələvilərlə qarşılıqlı təsirdə olur.

2Al + 6NaOH → 2Na₃AlO₃ + 3H_{2 ərintidə}

2Al + 6NaOH + 6H₂O → 2Na₃[Al(OH)₆] + 3H_{2 məhlulda}

Alüminium və onun birləşmələrinin tətbiqi. Alüminiumun texniki cəhətdən qiymətli olan bəzi kimyəvi, fiziki və mexaniki xassələri, onun texnikada geniş miqyasda işlədilməsinə səbəb olmuşdur. Müxtəlif məişət əşyaları hazırlanır. Dəmir məmulatını korroziyadan qorumaq üçün səthləri alüminiumla örtülür. İstehsalatda dəmirdən sonra ikinci yer tutur. Onun ərintilərindən olan düralümin (94% Al, 4% Cu, 0,5% Mg, 0,5% Mn, 0,5% Fe, 0,5% Si), maqnaliy (Al, Mg) təyyarə, avtomobil sənayesində, gəmilərin hazırlanmasında geniş tətbiq edilir.

2.KIMYANIN ILK QANUNLARI.STEXIOMETRIK QANUNLQAR

• 
  Kimya təbiət elmlərindən biri olmaqla, başqa təbiət elmləri ilə birlikdə bizi əhatə edən maddi aləmi öyrənir. Kimya-maddələrin tərkibini, quruluşunu, xassələrini və çevrilmələrini öyrənən elmdir. Elementlər və onların birləşmələri kimyanın tədqiqat obyektidir.
  
• 
  Müasir kimya zəngin eksperimental materiallar və tutarlı nəzəriyələrə əsaslanan fundamental elmlər sistemidir. Kimya təbiət haqqında olan elmlər arasında əsas yer tutur. Hazırda 20 milyon üzvi və yarım milyona yaxın qeyri üzvi maddələr məlumdur. Onların bir hissəsi bizə təbiət tərəfindən hazır şəkildə verilmiş təbii maddələrin azacıq modifikasiyası yolu ilə əldə edilmişdir. Lakin maddələrin böyük bir qrupu isə, təbiətdə mövcud olmadığı halda, insan tərəfindən sintez edilmişdir. Hər bir kimyəvi maddənin öz daxili qruluşu var və yüzlərlə müxtəlif reaksiyalara girir.
  
• 
  Elmi inkişafın əsasında kimyəvi maddələr və proseslər xalq təsrrüfatının müxtəlif sahələrində, o cümlədən maşın və cihaz qayırmada, yüngül və yeyinti sənayesində, tibbdə və kənd təsərrüfatında, inşaatda və məişətdə tətbiq edilir. Bu məqsədlə polimer materiallar, sintetik liflər, laklar, boyalar, gübrələr, yarımkrçiricilər, yuyucu və partlayıcı maddələr, həmçinin digər kimyəvi məhsullar istehsal olunur. Atom energetikasında, hesablama texnikasında, elektronikada, kosmonavtikada, radiotexnikada və digər sahələrdə kimyanın rolu böyükdür.
  
• 
  Kimyanın bir sıra ilkin qanunları stexiometrik qanunlar adı ilə məlumdur (stexiometriya-yunanca tərkib hissəni ölçmək deməkdir).
  

4.ATOMUN ELEKTRON QURULUŞU,ELEKTRON FORMULU Ni-ELEKTRON QURLUŞUNU YAZIN