1. Kompüter şəbəkələrinin təsnifatı və inkişaf mərhələləri

Şəbəkə konsentratorlarının təsnifatı
 
İlkin səviyyəli hablar - idarəetmə (quraşdırma) imkanı olmayan ən ucuz 
şəbəkə qurğularıdır və kiçik şəbəkə qurmaq üçün nəzərdə tutulmuş 8-
dən 16-ya qədər porta malikdir. 
Orta səviyyəli hablar - şəbəkənin proqramla konfiqurasiyasına imkanı 
verən, orta 12-24 portluq işçi qruplarının təşkili üçün istifadə olunur. 
İdarə olunan hablar - yüksək xətayadavamlı olur, böyük şəbəkələrin 
yaradılması üçün quraşdırılır, 48-ə qədər porta malik olur, nazik 
koaksial kabellərdən də istifadə edilə bilər. 
Şəbəkə konsentratorları (hub) üzərində qurulmuş şəbəkələr aşağı 
səviyyədə təhlükəsizlik və məlumatların qorunmasına malikdir. Bəzi 
qurğularda informasiyanın şifrələnməsi, istifadə olunmamış portların 
bloklanması və ya konsol portunda parolların quraşdırılması imkanları 
mövcud ola bilər. 
10. Şəbəkə kommutatorları, onların iş prinsipi və növləri 
Şəbəkə kommutatorları (network switch) bir neçə portlu şəbəkə 
avadanlığıdır. Bu cihazlar, şəbəkədəki istənilən bir portdan gələn 
məlumat paketini digər portlara uyğun şəkildə yönləndirərək şəbəkə 
trafiyini idarə edir. 
Şəbəkə kommutatorları iki əsas növə ayrılır: 
1. Layer 2 kommutatorları: Bu növ kommutatorlar yalnız Fiziki 
adreslər (MAC) üzərində işləyir. Hər bir port bir virtual LAN (VLAN) 
ilə əlaqələndirilə bilər. Bu tip kommutatorlar əsasən ölçülü və orta 
həcmli şəbəkələrdə istifadə olunur. 
2. Layer 3 kommutatorları: Bu növ kommutatorlar Layer 2-dəki bütün 
funksiyaları özündə cəmləşdirir və ümumiyyətlə routinq funksiyalarını 
da yerinə yetirir. Bu cihazlar IP ünvanlarını istifadə edir və kompleks 
şəbəkələrdə işləyir. 
Şəbəkə kommutatorlarının əsas iş prinsipi, gələn məlumat paketinin 
MAC ünvanlarına baxaraq onu uyğun portlara göndərməkdir. Bu 
sayədə paketin göndərildiyi və qəbul edildiyi portlar arasında 
yüklənməsiz və səhvəsiz bir şəkildə məlumat keçidi olur. 
Bununla birlikdə, daha yeni kommutatorlar, fərqli funksiyaları da 
yerinə yetirə bilərlər, məsələn, QoS (quality of service), VLAN 
idarəetməsi, Link Aggregation, Spanning Tree Protocol və s. Əsasən 
bu xüsusiyyətlər şəbəkəni daha effektiv və stabilləşdirir.