1. ma’ruza bo’yicha o’quv materiallari

KEYSLAR BANKI
1-кейс: 1-вазифа. Психик тараққиётнинг турли жиҳатлари билан боғлиқ бўлган қўйидаги тушунчалар қайси олимларнинг илмий қарашларида марказий ўрин тутишини кўрсатинг. Бунда тегишли тушунча келтирилган жадвал сатрлари ва муайян олим исми шарифи кўрсатилган устун ўзаро кесишган жойга бирор белги қўйиш талаб қилинади.

№	Илмий тушунчалар	Олимлар
		А.Адлер	Д.Б.Эльконин	Ж.Пиаже	З.Фрейд	Л.Колберг	Э.Эриксон	Л.С.Виготский
1	Эгоцентризм
2	Эдип комплекси
3	Тараққиётнинг энг яқин зонаси
4	Етакчи фаолият
5	Декаляж
6	Кемтиклик комплекси
7	Психологик ҳимоя
8	Ёш инқирози
9	Ижтимоий-психологик идентификация
10	Аҳлоқий дилемма

2-Вазифа: З.Фрейд томонидан психик ривожланишни даврлаштириш бўйича илгари сурилган ғояга кўра турли ёш босқичлари бир-бирини қандай кетма кетликда алмаштиришини белгилаб чиқинг. Бунда ҳар қайси ёш босқичи умумий тизимда нечанчи ўринни эгалласа, қўйида келтирилган жадвалда бу босқичга мос тартиб рақамидан бошқа рақамларни ўчириш талаб қилинади.

Психик тараққиёт босқичларининг номи ва умумий таснифдаги тартиб рақами
Генитал босқич						Фаллик босқич						Орал босқич					Латент босқич					Анал босқич
1	2	3	4	5	1		2	3	4	5	1		2	3	4	5	1	2	3	4	5		1	2	3	4	5

3-Вазифа: Э.Эриксоннинг инсон психик ривожланиши давлари ҳақидаги назариясига мувофиқ ҳар бир даврда қайси психик ҳолат ва хусусиятлар ўзаро зиддиятга киришиб психологик инқирозни вужудга келтиришини кўрсатинг. Бунда қўйидаги жадвалда аралаш ҳолда келтирилган ва ўзаро зид жуфтликни ҳосил қилувчи психик ҳолат ҳамда хусусиятларнинг умумий рўйхатдаги тартиб рақамларини жадвал остидаги икки сатр (жавоблар майдони) нинг юқори ва паст дарчаларига жуфт-жуфт қилиб киритиш талаб қилинади.

№	Психик ҳолат ва хусусиятлар	№	Психик ҳолат ва хусусиятлар
1	Атроф оламга ишонч	9	Ўзига берилишлик
2	Ташаббускорлик	10	Ролларнинг чалкашиши
3	Ҳаётий фаоллик	11	Уялиш ва иккиланиш
4	Яқин муносабатларга интилиш	12	Айбдорлик ҳисси
5	Эго-интеграция	13	Атроф оламга ишончсизлик
6	Мустақиллик ҳисси	14	Кемтиклик ҳисси
7	Эго-идентификация	15	Ёлғизланишга ҳаракат қилиш
8	Меҳнатсеварлик	16	Афсусланиш

Жавоблар майдони

4-Вазифа: Ж.Пиаже ажратган интеллект тараққиёти босқичларининг ҳар бирига хос хусусиятларни белгиланг. Бунда қуйида санаб ўтилган интеллектуал фаолият хусусиятларининг тартиб рақамини тегишли босқич номи келтирилган сатрдаги жавоблар устунига ёзиш талаб қилинади.

№	Интеллектуал фаолият хусусиятлари
1	Боланинг ўзини муайян ҳаракат иштирокчиси сифатида англай бошлаши
2	Боланинг нарса-буюмларни фақат бир белгисига мувофиқ таснифлай олиши
3	Боланинг мантиқий фикрлашга ва тахминларни тизимли текширишга қодир бўлиши
4	Боланинг нарса-буюмларни муайян сўз ва образлар орқали ифодалай олиши
5	Боланинг мақсадли ҳаракатни амалга оширишга қодир бўлиши
6	Боланинг миқдор, ҳажм ва вазн сақланиши қонунларини тушуна олиши
7	Боланинг назарий, мафкуравий муаммолар билан, келажак билан қизиқа бошлаши
8	Боланинг нарса-буюмларни бирор белгиси бўйича тартиблаштиришга қодир бўлиши

№	Интеллектуал тараққиёт босқичлари	Жавоблар майдони
I	Сенсомотор интеллект босқичи
II	Операцияларгача бўлган босқич
III	Конкрет операциялар босқичи
IV	Формал операциялар босқичи

2-кейс:Мия физиологияси бўйича тадқиқотлари билан ном чиқарган немис олими Оскар Фохтнинг ўйлашича, «Сафро жигарга ёки сийдик буйракка қандай муносабатда бўлса, фикр ҳам бош мияга деярлик шундай муносабат­да». «Ўзига ўқиб файласуф бўлиб етишган, ўтган асрнинг олтмишинчи йилларида Петербургда истиқомат қилган, миллати немис бўлиб, асл касби кўнчи бўлган Иосф Дицтен (1828—1838) ҳам айни шу хил ўйлаган» (К. К. Пла­тонов). Айтингчи, yшбy матнда психология тарихидаги қайси оқим ҳақида гaп боради?
3-кейс: Россиялик психолог — идеалист А. Й. Введинский бундай ёзган эди: «Бошқа кишиларнинг руҳий ҳаётини идрок қилишимиз мумкин эмас, чунки у ҳар қандай тажриба ўтказиш имкониятидан четдадир». Кўриниб турибдики, А. И. Введинский психик ҳодисаларни фақат бевосита билиш мумкин, деб ҳисоблайди.
1. Айтингчи, бошқа кишиларнинг руҳий ҳаётини идрок қилишимиз мумкин эмас, деб айтилган А. И. Введинскийнинг фикри тўғрими?
2. Шу билан А. И. Введинский психик ҳодисаларни билишнинг қайси усулини инкор этади.
TESTLAR
1. Kollaj –bu....
A. Proеktiv mеtod.
B. Sotsiomеtrik mеtod.
*S. Arttеrapеvtik mеtod.
D. Proforiеntatsion mеtod.
Е. O`qituvchilarni o`rganuvchi mеtod.
2. Arttеrapiya......
*A. Sanat bilan da'volash.
B. Ertak bilan da'volash.
S. O`yin bilan da'volash.
D. Ukol bilan da'volash.
Е. So`z bilan da'volash.
3. Arttеrapiya dastlab qaysi yo`nalishda paydo bo`lgan?
A. Bixеviorizmda.
B. Assotsiativ psixologiyada.
S. Gеshtalt psixologiyada.
D. Kognitiv psixologiyada.
*E. Psixoanalizda.
4. Kollaj tеxnikasidan foydalanish bosqichlari nechta?
A. 1.
B. 2.
S. 3.
D. 4.
*Е. 5.
5. Arttеrapiyaning bosqichlari nechta?
A. 1.
B. 2.
S. 3.
*D. 4.
Е. 5.
6. Arttеrapiyaga kiruvchi terapevtik usullar qaysi javobda noto`g`ri ko`rsatilgan?
A. Rasm terapiyasi.
B. Biblioterapiya.
S. Musiqaterapiya.
*D. Autogen mashqlar.
Е. Kollaj.
7. Онанинг болага оғзаки эмоционал таъсир методи нимани ўрганадди?
*A. Онанинг болага эмоционал таъсири орақали бола тараққиётидаги нуқсонларни бартараф этишни.
B. Эмоционал зўравонлик қурбони бўлган болаларнинг ижтимоий психологик ҳолатини.
S. Боладаги стрессга барқарорлик даражасини.
D. Autogen машқларнинг таъсир механизмини.
Е. Арттерапия методи сифатида қобилиятларни шаклланиш даражасини.
8. Онанинг болага оғзаки эмоционал таъсир методини дастлаб ким асослаб берган?
A. Л.С.Рубинштейн
B. Н.А.Мухина
*S. В.А.Бургес
D. А.Стауб
Е. О.Конт
9. Онанинг болга нисбатан муносабати ва харакатлар реакциясига қараб психологлар оналарнинг қандай типини ажратадилар?
A. Авторитар, лабил, демократик
*B. Невротик, авторитар, психосоматик
S. Лабил, невротик, психосоматик
D. Демократик, гиперопека, диктатор
Е. Гиперопека, диктатор, мувозанатлашган
10. Онанинг болага оғзаки эмоционал таъсир методи қандай дастурларни ўз ичига олади?
A. Индивидуал ва гуруҳий
*B. Базавий ва индивидуал
S. Гуруҳий ва базавий
D. Демократик ва ижодий
Е. Ҳеч қандай дастурга эга эмас
11. Оналик суггестияси блокида қандай иш амалга оширилади?
A. Индивидуал иш режаси ишлаб чиқилади
B.Боланинг саломатлиги кундаликка тинимсиз қайд этиб борилади
S. Гуруҳий психокоррекцион дастур лойиҳаси яратилади
D. Боланинг бош мияси ЭЭГ қилинади
*Е. Бола саломатлиги учун унинг онгига тўғридан тўғри позитив установкалар берилади
12. Базавий дастурнинг амалга тадбиқ этилиш давомийлиги қанча кун этиб белгиланган?
A. 10-15 кун
B.15-20 кун
S. 20-25 кун
*D. 25-30кун
Е. 30-35 кун
13. Когнитив хулқ-атвор тренингларининг назарий асосини кимларнинг қарашлари ташкил этади?
A. З.Фрейд, А.Фрейд
*B.И.П.Павлов, Дж.Уотсон
S. А.Адлер, К.Юнг
D.Ж.Келли, Ж.Пиаже
Е. А.Н.Леонтьев, Т.Лири
14. Ўсмирлар ва болалар билан олиб бориладиган тренинг машғулотларини неча турга классификациялаш мумкин?
A. 2
B.3
*S.4
D.5
Е. 6
15. Релаксация методи қандай элементлардан иборат?
A. Ноадекват хулқ-атворни ўзгариши (ижтимоий-ассертив реакциянинг кучайиши); қарор қабул қилишга ўргатиш (имконияти бор харакатлар рўйҳатини тузиш); ўз-ўзини тасдиқлаш учун ижтимоий маъқулланган кўникмаларни шакллантириш;
B. Ўз-ўзини бошқариш қобилиятини шакллантириш; хавотирланиш даражасини камайтириш; когнитив ўз-ўзини бошқаришни ривожлантириш.
S. Мижоз қийинчиликни хис этадиган соҳани аниқлаш ва таҳлил қилиш; машқ қилинган хулқ-атворга нисбатан мижозда мотивацияни уйғотиш; мазкур вазиятда мижоз учун яқин бўлган хулқ-атвор билан ишлаш
D. Ролли ўйин вақтида мижозга вазиятга нисбатан адекват реакцияни намоён қилиш ўрагатилади; мижозларга мазкур хулқ-атворни реал вазиятларда қўллаш
*Е. Мижозларни мушакларини чуқур релаксацияси; хавотирни уйғотувчи стимуллар иерархиясини яратиш; релаксация ҳолатида хавотир уйғотган объектлар иерархиясини тасаввур қилишни таклиф қилиш