1-ma'ruza: Ekologiya fanining asoslari va vazifalari(2 soat)


o‘simliklarning o‘simliklarga



Yüklə 0,73 Mb.
səhifə20/65
tarix06.05.2023
ölçüsü0,73 Mb.
#108944
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   65
5d658ff1236e4cac402c9d9b1712c36e Ekologiya fanining asoslari va vazifalari

o‘simliklarning o‘simliklarga ta'siri-deganda-bir tuming ikkinchi turga ko‘rsatgan ta'siri kiradi. Bunday ta'sir natijasida ular o‘sadi, nvojlanadi, urug‘-meva (yoki spora) hosil qilib, yanada kengroq tarqaladi. Demak, har bir o‘simlik yashash uchun kurashadi. Bunday kurash nalijasida o‘simliklar hayotida parazitlik(tekinxo‘rlik). simbiozlik(o‘zaro hamjihatlik), neytrallik kabi munosabatlar kelib chiqadi.
o‘simliklarning hayvonlarga ta'sri - bazi bir zaharli o‘simliklar va hashorotxo‘r o‘simliklar misolida ko‘rinadi. Biz tarkibida zaharli moddalar bor bo‘lgan o‘simliklar(zaharli ayiqtovon, kampir chopon, kakra, bangidevona, mingdevona va h.) hamda 00 ga yaqin o‘simliklar(aledrovanda, venerin pashshatutari, nepetens, puzirchatka kabilar) ning hayvonlar bilan oziqlanishi fanga ma'lumligini bilamiz. Bunday o‘simliklar hashorotxo‘r o‘simliklar deyiladi. Ular asosan botqoqlikda o‘sadi. Ta'kidlaganimizdck botqoq yerlarda azotli moddalar kam bo‘lganligi sabali. hashorotxo‘r o‘simliklar bu moddalarga bo‘lgan talabini shu yerda yashaydigan hashorotlar bilan oziqlanish orqali qondiradi. Buning uchun hashorotxo‘r o‘simliklar uzoq evolyutsiya davomida maxsus moslanishlarga (hasharotni tutib hazm qiluvchi) egadir. Ulaming tuklaridan ferment(suyuqlik) lar ajraladi va bu suyuqlik hasharotlami parchalab hazm bo‘lishiga imkon beradi. Undan tashqari ayrim hayvonlar(kana, pashsha, arilar va h) uchun o‘simliklar in qurish uchun ham muhim rol o‘ynaydi.
Hayvonlarning o‘simliklarga ta'siri - ko‘pchilik hayvonlar o‘simliklar bilan oziqlanganda o‘simliklarning spora, urug‘ va mevalanning taqalishiga ta'sir ko‘rsatadi: ba'zi zararkunandalaming esa o‘simliklar hayotiga salbiy ta'siri hammamizga maTum. Masalan: karam kapalagi, g‘o‘za qurti. kartoshka qo‘ng‘izi, meva va sabzavot ekinlari, o‘rmon daraxtlari, donli ekinlaming zararkunandalari ham bunga misoldir.
Hayvonlarning hayvonlarga ta'siri - buni tabiatda yirtqich-o‘Ija o‘rtasidagi munosabatda aniq ko‘rishimiz mumkin. Bunda o‘ljaning dushmandan himoyalanishiga intilishlarini aytish kerak. Bunday himoya aktiv va passiv ko‘rinishlarda namoyon bo‘ladi:

Yüklə 0,73 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   65




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin