1-Ma’ruza Mavzu: Multimedia tushunchasi. Multimedianing xususiyatlari Reja

1.1.2.
 
Tovush 
Tovushli ma’lumotlarni diskretlash (sampling) va kvantlashni (quantization) 
qo‘llash bilan raqamli shaklga o‘zgartirilgan ma’lumotlar hisoblanadi. 
Raqamlashtirilgan tovush signali tarmoq bo‘ylab diskret paketlar oqimi sifatida 
uzatiladi. Tarmoqning o‘tkazish qobiliyatiga talablar tovushning tavsifiga bog‘liq. 
Masalan, telefon bo‘yicha tovush 12 dan 8 bitgacha axborotlarni yo‘qotishli 
siqiladi. Bu uzatish tezligini 96 dan 64 Kbit/s gacha kamaytiradi. 1.2-jadvalda 
tovush fayllari uchun siqishni ayrim sxemalari ko‘rsatilgan.

---

1.2-jadval 
Tovushni siqish usullari 
Tovush kodeki 
Qo‘llanilishi
Tezligi
(Kbit/s) 
Impuls kodli modulyatsiya (G.711) Tor polosali nutq (300-3300 Hz) 
64 
GSM 
Shuning o‘zi 
13 
CS-ACELP (G.729) 
» 
8 
G.723.3 
» 
6,4 va 5,3 
Adaptiv differensial impuls kodli 
modulyatsiya (G.726) 
» 
32 
SBC (G.722) 
Keng polosali nutq (50-7000 Hz) 48/56/64 
MPEG layer III (MP3) 
CD sifatli keng polosali nutq 
(10-22 KHz) 
128.112 
Tovushli ma’lumotlar uzatish jarayonidagi xatoliklarni bo‘lishiga qat’iy 
talablarni qo‘ymaydi. 1...2 % paketlarning yo‘qotilishi uning sifatiga deyarli ta’sir 
qilmaydi. Bugungi kunda tovushni uzatishda qo‘llaniladigan ko‘plab multimediali 
ilovalar, yo‘qotilgan paketlarni takroran kiritish mexanizmiga ega. 
Tovush uchun real vaqt talablari qatnashuvchi tomonlarning kutiladigan 
interaktivlik darajasi bilan qat’iy bog‘langan. Ikki tomonlama o‘zaro ta’sirlashishni 
ko‘zda tutadigan Internet-telefoniya kabi ayrim ilovalar yuqori interaktivlik 
darajasiga va qisqa chaqiriq vaqtlariga ega. Bu holda ma’qul tovush sifatini 
ta’minlash uchun paketlarning kechikishiga qat’iy talablar qo‘yiladi. Bunday 
multimedia turini qo‘llaydigan ilovalar haqiqiy vaqt rejimiga bog‘liq (Real-Time 
Intolerant - RTI) ilovalar deyiladi. Ko‘plab RTI - ilovalarda 200 ms dan ortiq 
bo‘lmagan kechikishga ruxsat etiladi.