1 Ma'ruza. Turli mamlakatlar taʼlim tizimi asoslari, oʻziga xos xususiyatlari, tamoyillari

1_Ma'ruza.Turli mamlakatlar taʼlim tizimi asoslari, oʻziga xos xususiyatlari, tamoyillari.
MDH mamlakatlari taʼlim tizimini tashkil etish asoslari va oʻziga xos xususiyatlari. Rivojlangan mamlakatlar taʼlim tizimini tashkil qilish asoslari. Janubiy-sharqiy Osiyo va Okeaniya davlatlari taʼlim tizimini oʻziga xos rivojlanish tendensiyalari.
MDH(Mustaqil davlatlar hamdoʻstligi)ga aʼzo davlatlarning inklyuziv va maxsus taʼlim sohasida pedagog kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish boʻyicha asosiy tashkiloti: tajriba, vazifalar, istiqbollar.
“Maksim Tank nomidagi Belarus davlat pedagogika universiteti” ta’lim muassasasi negizida tashkil etilgan MDHga a’zo davlatlarning bazaviy tashkiloti 2018-yil 28-MDHtabrda tashkil etilgan.
Armaniston Respublikasi, Belarus Respublikasi, Qozog‘iston Respublikasi, Qirg‘iziston Respublikasi, Rossiya Federatsiyasi, Respublika ta’lim (va fan) vazirliklarining tavsiyalari asosida tayanch tashkilotning muvofiqlashtirilgan ishini ta’minlash maqsadida Tojikiston, Oʻzbekiston Respublikasi hamda MDH Ijroiya qoʻmitasi bilan kelishilgan holda Jamoatchilik kengashi tuzildi, uning tarkibiga mazkur davlatlarning taʼlim va ilmiy tashkilotlari vakillari kirdi. Hisobot davrida Jamoatchilik kengashining ikkita yig‘ilishi o‘tkazildi.
Quyidagilar tayanch tashkilot faoliyatining ustuvor yo'nalishlari etib belgilandi:
ilmiy, ilmiy-amaliy, ilmiy-uslubiy va boshqa tadbirlarni tashkil etish va o‘tkazish;
inklyuziv va maxsus ta’lim sohasida pedagog va mutaxassislarni tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirishning dolzarb vazifalari va ustuvor yo‘nalishlarini muhokama qilish;
MDH davlatlari va uzoq xorij davlatlarining inklyuziv va maxsus ta’lim sohasida ishlash uchun pedagog kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tajribasini tahlil qilish hamda milliy an’ana va xususiyatlarni hisobga olgan holda umumiy yondashuvlarni ishlab chiqish;
inklyuziv va maxsus ta'lim sohasida aloqalarni o'rnatish va tajriba almashish;
tayanch tashkilot faoliyatini axborot bilan ta’minlash, tayanch tashkilot saytini yaratish va doimiy yangilab borish.
Jamoatchilik kengashi va tayanch tashkilot faoliyatining dastlabki natijalari erishilgan yutuqlarni nishonlash, yangi vazifalar va rivojlanish istiqbollarini shakllantirish imkonini beradi.
Hisobot davrida 32 ta ilmiy, ilmiy-amaliy, ilmiy-uslubiy va boshqa tadbirlar (konferentsiyalar, munozara maydonchalari, talabalar ilmiy olimpiadalari va konferentsiyalari (shu jumladan, onlayn), vebinarlar, telekonferentsiyalar) o'tkazildi.
Ushbu tadbirlar inklyuziv va maxsus ta'limni rivojlantirish yo'nalishlarini, shuningdek, maxsus ta'limga ega bolalar bilan ishlaydigan pedagogik xodimlarni (o'qituvchilar, defektologlar, psixologlar, ijtimoiy o'qituvchilar va boshqalar) tayyorlash va ularning malakasini oshirish mazmunini mazmunli muhokama qilish imkonini berdi. ehtiyojlari (keyingi o'rinlarda - SEP) ularning ta'lim yo'nalishlarini diversifikatsiya qilish nuqtai nazaridan.
Quyidagi masalalar muhokama qilindi:
MDHga ega bolalarga maxsus ta'lim va tuzatish-pedagogik yordam, ularni umumiy ta'lim makoniga va ijtimoiy hamjamiyatga kiritish uchun manba sifatida;
inklyuziv ta’limning tashkiliy va mazmuniy jihatlari, uning sifatini ta’minlash resurslari;
ta'lim tizimining turli darajalarida, turli ta'lim muassasalari va tashkilotlarida alohida ta'limga muhtoj o'quvchilarni psixologik-pedagogik qo'llab-quvvatlash modellarining tashkil etilishi, mazmuni va o'zgaruvchanligi;
nogironlarni reabilitatsiya qilish va ijtimoiylashtirish mexanizmlari va vositalari;
alohida ehtiyojli/alohida ehtiyojli shaxslar uchun oliy ta’lim sifatini tashkil etish va ta’minlash;
kasbiy yo'naltirish ishlari, alohida ehtiyojli /+-
nogironlarni kasbiy va mehnat bilan ta'minlash;
alohida ta'limga muhtoj bolalarni tarbiyalash muammolarini hal qilishda maxsus pedagogikaning ilmiy, uslubiy va amaliy yutuqlaridan foydalanish;
pedagogik xodimlarni alohida ta'limga muhtoj bolalar bilan ishlashga tayyorlash nuqtai nazaridan ularning ta'lim yo'nalishlarini diversifikatsiya qilish nuqtai nazaridan tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish.
Turli mamlakatlarda olib borilgan ilmiy tadqiqotlar natijalarini umumlashtirish, ularni jamoatchilik bilan birgalikda muhokama qilish alohida ehtiyojli bolalar bilan ishlashda maxsus pedagogika tajribasidan foydalangan holda inklyuziv ta'limning yangilangan modellarini ishlab chiqish va joriy etishning strategik vektorlarini aniqlash uchun asos bo'ladi.
Hisobot davrida inklyuziv va maxsus ta'lim sohasidagi tarmoq ishlari turli mamlakatlarda mavjud resurslardan foydalanish va umumiy kommunikatsiya platformasida o'quv tadbirlarini o'tkazishni o'z ichiga oldi. Belarus Respublikasida bunday kontent-texnologik resurs Belarus davlat pedagogika universitetining inklyuziv ta'lim instituti tarkibidagi Respublika inklyuziv ta'lim resurs markazi (RRCIO) hisoblanadi. Markaz negizida o‘quv-tarbiyaviy tadbirlar tashkil etilib, muvaffaqiyatli amalga oshirilmoqda. Koronavirus infeksiyasi bilan bog‘liq epidemiologik vaziyat o‘ziga xos tuzatishlar kiritdi va 2020-yil aprel oyidan boshlab o‘quv tadbirlari onlayn tarzda o‘tkazilmoqda. Hisobot davrida Markaz negizida 317 ta oʻquv tadbirlari oʻtkazildi, shundan 228 tasi oʻquv kurslari (shundan 43 tasi onlayn), 3 tasi malaka oshirish boʻyicha oʻquv dasturlari va 6 tasi amaliyot oʻtashlari, 80 tasi bolalarni tarbiyalayotgan oilalar uchun maslahatlashuvlar oʻtkazildi. maxsus ta'lim ehtiyojlari. O‘quv kurslarida 4921 nafar talaba qatnashdi: Ular muassasalar o‘qituvchilari.
20-asr oxirida yangi global siyosiy, ijtimoiy-madaniy va iqtisodiy sharoitlar tufayli dunyoning koʻpgina rivojlangan davlatlarining taʼlim qonunlariga jiddiy oʻzgartirishlar kiritildi. Aksariyat rivojlangan mamlakatlarda umumiy taʼlim strategiyasi taʼlimning xilma-xilligiga (yaʼni profiдli taʼlim), shuningdek, taʼlim sifatini nazorat qilishga qaratilgan. Turli davlatlarning ta'lim konsepsiyalari mamlakatlarning an'analari, madaniyati, ijtimoiy va iqtisodiy sharoitlariga qarab sezilarli darajada farqlanadi. Mavjud ta'lim modellari orasida markazlashtirilgan va markazlashmagan tizimlarni (Osiyo, Afrikaning ko'plab mamlakatlari, postsovet makonidagi mamlakatlar), so'ngra barcha qonun hujjatlari va resurslarni taqsimlash, o'qitish, ochish va yopish bo'yicha asosiy qarorlarni ajratib ko'rsatish mumkin. Ta'lim muassasalari va boshqalar yagona davlat organi, qoida tariqasida, mamlakat Ta'lim vazirligi tomonidan qabul qilinadi.
Agar markazlashtirilmagan ta’lim tizimi (Shveytsariya, Germaniya, Ispaniya, Avstriya, Vengriya, Avstraliya, AQSH, Kanada, Buyuk Britaniya va boshqalar) mavjud bo‘lsa, markaziy davlat organlari funksiyalarini hududiy organlar va ta’lim muassasalari bajaradilar. Masalan, Kanadada ta'lim uchun mas'ul bo'lgan davlat organi yo'q, u erda ko'p madaniyatli ta'lim qabul qilinadi, bu ta'limda milliy xususiyatlarni hisobga olishni nazarda tutadi. Universitet, maktab kengashlari yoki ularning ishonchli vakillari ta’lim sohasidagi siyosatni belgilaydi, muvozanatlashgan o‘quv rejalari va ish dasturlarini mustaqil ravishda ishlab chiqadi. Hozirda Kanadada 12 ta ta'lim tizimi mavjud bo'lib, ular o'xshashlikdan ko'ra ko'proq farq qiladi.