1-Машғулот

Ishning maqsadi:
Qonning osmotik gemolizini hosil qilish va gemolizlangan 
qon bilan gemolizlanmagan qonni bir-biridan ajrata bilishni o`rganishdan iborat. 
Ishni olib borish uchun zarur bo`lgan jihozlar:
Yog`och shtativ, 8 ta probirka, 
osh tuzining: 0,90; 0,60; 0,55; 0,45; 0,40; 0,35; 0,30; 0,25 % li eritmalari. 
Ishni bajarish tartibi;
Buning uchun probirkalarni shtativga joylab, ularning har 
qaysisiga yuqoridagi eritmalardan alohida-alohida 2-3 
ml
. dan quyib, ustiga 20
mm
3
. 
dan fibrinsizlantirilgan qon yoki odam qoni tomiziladi. Probirka engil chayqatilib, uy 
haroratida bir oz saqlanadi. So`ngra probirkadagi eritmalarning rangiga qarab, qaysi 
probirkada chala va qaysi probirkada to`la gemoliz sodir bo`lganligi aniqlanadi. Agar 
eritrotsitlar eritmada yorilmasa, eritma tagiga cho`kadi. Ular osh tuzining 0,45 % li 
eritmasida minimal, 0,34 % li eritmasida esa maksimal darajada yoriladi. Turli kasal-
liklarda (sariq, kamqonlikda) eritrotsitlarning chidamlilik darajasi o`zgaradi pasayadi.
Topshiriq
Tajriba tugagach, natijasini daftaringizga yozib oling. 
1. Osmotik bosim deb nimaga aytiladi? 
2. Gemolizlangan va gemolizlanmagan qon bir-biridan qanday farq qiladi? 
 
18-Laboratoriya mashg’ulot. 
Yurak ishi va muskullarini fiziologik xossalari.
1-ish: Elektrokardiografiya

 
Nazariy tushuncha
.
EKGni olishning bir kancha usullari taklif kilingan, 
ulardan ko`prok uchta, standart deb ataluvchi usullardan foydalaniladi: Sog’lom 
kishining standart usullar bilan yozib olingan EKG sida P,Q,R,S va T tishlari 
ajratiladi. R tishi bulmalarning kuzgalganini ifodalaydi, u o`ng va chap bo`lmachalar 
qo`zg’alganda hosil bo`luvchi elektr potentsiallarning algebraik yig’indisidir. QRST
kompleksi korinchalar qo’zg’alishi munosabati bilan elektr potentsiallarning 
o`zgarishlarini ifodalaydi. Bunda QRS tishlari qorinchalar qo’zg’alishining
boshlang`ich qismini, T tishi esa uning oxirgi qismini ta`riflaydi. R-Q oraligi 
qo’zg’alishning bo`lmadan qorinchaga o`tishi uchun zarur vaqtni ko`rsatadi. T tishi 
repolyarizatsiya jarayoni, ya`ni qorinchalarning turli qismlarida qo’zg’alishning turli 

---

32 
vaqtda yo`qolishini va membrana potentsialining qayta tiklanishini aks ettiradi. Bu 
tish EKG ning eng o`zgaruvchan qismidir. T tishi bilan undan keyingi R tishi oraligi
yurakning umumiy pauzasi va kameralarning qonga nofaol to`lishini ifodalaydi.
Qorinchalar elektr sistolasi, ya`ni EKG dagi Q-T oraligi mexanik sistola vaqtiga teng. 
EKG yurakda qo’zg’alishni o`tkazish qay tarzda buzilganligini aniqlash imkonini 
beradi. Masalan, R-Q oraligi qo’zg’alishni bo`lmalardan qorinchalarga o`tkazishga 
sarflanadigan vaqtni belgilaydi va 0,12-0,18 s ga teng bo’lishi kerak.