1 Мавзу: Экспериментал психологиянинг предмети

 
Mavzu yuzasidan test savollari: 
 
? 

---

51
1. E.P.Il’in metodikasi yordamida asab tizimining qaysi xususiyatini aniqlash 
mumkin? 
A) Harakatchanligi 
V) Kuchi 
S) Muvozanati
D) Labilligi 
E) Dinamikligi 
2. Tremometr qanday asbob? 
A) Diqqat xajmini o`rganuvchi 
V) Javob reaktsiyasi tezligini aniqlovchi 
S) Ixtiyorsiz harakatlarni o`lchash asbobi 
D) Sezgirlik chegarasini o`lchash asbobi 
E) Xotira tipini o`rganuvchi 
 
3. O`ng va chap qo`llar asimmetriyasini qaysi metodika yordamida o`rganish 
mumkin? 
A) M.G.Davletshin metodikasi
V) E.P.Il’in metodikasi 
S) A.A.Krilov metodikasi 
D) Mira-Lopets metodikasi 
E) Gurfinkel metodikasi 
 
4. Muskullar kuchi va chidamligi qaysi asbob yordamida aniqalanadi? 
A) esteziometr 
V) Kinematometr 
S) K G R 
D) Tremometr 
E) Dinamometr 
Mavzu yuzasidan nazorat savollari: 
 
1. Psixomotorika nima? 
2. Psixomotor xususiyatlarni o`rganishning nazariy va amaliy ahamiyati qanday? 
3. Ish-harakatlarning qanday turlari mavjud?
Tavsiya etriladigan adabiyotlar: 
1. Praktikum po obhey i eksperimental’noy psixologii. LGU - 1994
2. Umumiy psixologiyadan amaliy mashg`ulotlar. A.I. SHcherbakov taxriri ostida 
T. 1992
 
13-MAVZU: YARIM SHARLAR ASIMMETRIYASI
VA PSIXIK JARAYONLAR. 
 
R E J A :  
1. YArim sharlar asimmetriyasi va psixik jarayonlarning o`ziga xosligi. 

---

52
2. YArim sharlarning o`zaro aloqasi.
3. Ta`lim samaradorligida o`ng yarim sharning roli.
 
Mavzu yuzasidan asosiy tushunchalar:

Asimmetriya- o`ng va chap yarim shardagi markazlarning parallel 
joylashmaganligi. 

Lokalizatsiya- har bir vazifaning ma`lum markazga joylashuvi. 

Lateralizatsiya- chap va o`ng yarim sharda vazifalarning bir xilda 
taqsimlanishi. 

Intuitsiya-bilishning maxsus usuli, izlanayotgan muammoning echilishini 
birdaniga topish. 
Ruhiy faoliyatlarning o`ziga xos xususiyati va aloqasini tahlil qilar ekanmiz, 
bu jarayonlarning inson miyasi tuzilishidagi o`ziga xoslik bilan mavjud 
munosabatiga alohida to`xtalib o`tish zarur. 
Psixik jarayonlar namoyon bo`lishida chap va o`ng yarim sharlarning o`zaro 
munosabatini o`rganish muhim ahamiyatga ega. 
Nima uchun ba`zi kishilarning chap qo`li o`ng qo`liga nisbatan faolroq 
bo`ladi? 
Bosh miya po`stloq qismida har bir ruhiy jarayonning aniq va yagona 
(lokalizatsiya) joylashgan o`rni borligi haqidagi fikrlardan so`nggi yillarda 
uzoqlashish vujudga kelmoqda. Maxsus sharoitlar miyaning biror qismini olib 
tashlash, u yoki bu jarayonning batamom yo`qolib ketmaganligi yuqoridagi fikrga 
turtki bo`ldi. 
Hozirda bosh miyaning funktsional tuzilmalari munosabatlarini o`rganuvchi 
yo`nalishlarni quyidagicha ajratib ko`rsatish mumkin. 
Birinchi eng muhim umumiy yo`nalish A.R.Luriya ishlarida o`z aksini topgan 
bo`lib, u uchta funktsional blokni ajratib ko`rsatish bilan xarakterlanadi: a) energetik 
blok-miya ustunchalari va po`stloq osti tuzilmalarini o`z ichiga oladi; b) 
informatsion blok-miyaning ensa, chakki va tepa qismlarini qamrab oladi, v) 
boshqaruvchi blok-bosh miyaning peshona qismiga joylashgan.
Ikkinchi yo`nalish bosh miya yarim sharlari simmetriyasi bilan bog`liq 
xususiyatlarni 
o`rganadi. 
Bu 
yo`nalishga 
B.G.Anan’ev 
N.M.Traugott 
va 
boshqalarning tadqiqotlarini kiritish mumkin. 
Uchinchi yo`nalish har bir funktsiyaning bitta yarim sharda bir necha 
markazlari borligini chukur o`rganishga qaratilgan. 
Tibbiyot amaliyotida ba`zi bemorlarda ikki yarim sharni bog`lab turuvchi nerv 
aloqasini o`zib quyishga ham to`g`ri kelgan. SHunday hollarda har bir yarim shar 
alohida mustaqil miya sifatida ishlay boshlagan. Ayrim kasalliklarda ba`zi qismlar 
shikastlanadi yoki jarrohlik yuli bilan olib tashlansa, qaysi funktsiyalarning 
o`zgarishga qarab ba`zi ma`lumotlarni to`plash mumkin. 
CHapaqaylar mashhur kishilar bo`ladi, degan fikrga munosabatingiz 
qanday?