Integral usul. Mazkur metod multiplikativ, karrali va karrali-additiv ko‘rinishli aralash modellarda omillar ta’sirini baholash uchun qo‘llaniladi. Ushbu usuldan foydalanish zanjirli o‘rin almashtirish, mutlaq va nisbiy farq usullariga nisbatan omillar ta’sirini hisoblashda aniqroq natijalar olishga imkon beradi, chunki omillar ta’siri ostidagi natijaviy ko‘rsatkich qo‘shimcha o‘sishi oxirgi omilga biriktirilmaydi, balki ular o‘rtasida teng bo‘linadi.
Turli modellar uchun omillar ta’sirini hisoblash algoritmlarini ko‘rib chiqamiz. Multplikativ modellarda omillar ta’sirini hisoblash uchun quyidagi ishchi formulalar qo‘llaniladi:
f=xy.
Δfx = Δxy0 +1/2ΔxΔy, yoki Δfx = 1/2Δx(y0 +y1) Δfy = Δyx0 +1/2ΔxΔy, yoki Δfy = 1/2Δy(x0 +x1)
4.1-jadval
Mahsulot hajmi o‘zgarishiga ishchilar soni hamda bir ishchi tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot o‘zgarishi ta’sirining tahlili
Ko‘rsatkichlar
|
O‘tgan yil
|
Haqiqatda Farqi (+; –)
|
Ishchilar soni, kishi (IS)
|
144
|
152
|
+8
|
Bir ishchi tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot,
ming so‘m (BIm)
|
1235
|
1207
|
–28
|
Mahsulot hajmi,
ming so‘m (MH)
|
177840
|
183464
|
+5624
|
Bizning misolimizda omillar ta’sirini hisoblash quyidagicha bajariladi:
MH = IS · BIm
1. MHIS=(8 · 1235) + 1/2(8 · (–28))=9880+(–112)= 9768
2. MHBM=(–28 · 144)+1/2(–28 · 8)= –4032+ (–112)= –4144
ΔMH=ΔIS+ΔBIi = 9768 + (–4144) = 5624
4.1-jadval hisob-kitoblaridan ma’lum bo‘ldiki, ishchilar sonini 8 kishiga ko‘payishi mahsulot hajmini 9768 ming so‘mga oshirgan. Bir ishchi tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotni 28 ming so‘mga kamayishi esa mahsulot hajmini 4144 ming so‘mga kamaytirgan.
f=xyz.
Δfx = 1/2Δx (y0z1+y1z0)+ 1/3ΔxΔyΔz; Δfy = 1/2Δy (x0z1+x1z0)+ 1/3ΔxΔyΔz; Δfz = 1/2Δz (x0y1+x1y0)+ 1/3ΔxΔyΔz.
4.2-jadval
Dostları ilə paylaş: |