1-mavzu. Jahon iqtisodiyoti rivojlanishida xalqaro moliya munosabatlarining roli Reja

9.2. Xalqaro Valyuta Fondining maqsadi va faoliyatining mohiyati

Xalqaro Valyuta fondi, XVF (ing. International Monetary Fund, IMF) –Birlashgan Millatlar Tashkilotining (BMT) ixtisoslashgan tashkilotlaridan bo’lib, shtab-kvartirasi AQShning Vashington shahrida joylashgan. 1944 yil 22 iyulda BMTning valyuta-moliya masalalari bo’yicha Bretton-Vudsdagi konferentsiyasida XVF bitimining asosi ishlab chiqildi. XVF tashkil topgan rasmiy sana – 1945 yil 27 dekabr bo’lib bunda, bitimning oxirgi varianti 29ta davlat tomonidan imzolandi. XVF o’z faoliyatini 1947 yil 1 martdan Bretton-Vuds tizimining bir qismi sifatida boshladi. Shu yili Frantsiya birinchi kreditni oldi. Hozirgi kunda XVF 186 davlatni birlashtirib, uning tuzilmasida 133 mamlakatdan 2500 mutaxassis ishlaydi.

XVF – a’zo davlatlar o’rtasida valyuta-kredit munosabatlarini tartibga solish va ularga to’lov balansining kamomadi bilan bog’liq valyutaviy qiyinchiliklar paytida chet el valyutasida qisqa va o’rta muddatli kreditlar berish yo’li bilan moliyaviy yordam ko’rsatish uchun mo’ljallangan hukumatlararo tashkilotdir.
XVF Kelishuvlar moddalarining birinchi moddasiga muvofiq, uning maqsadlari qatoriga quyidagilar kiradi:
– xalqaro valyutaviy muammolarni bartaraf etish borasida maslahatlar va hamjihatlik mexanizmini ta’minlovchi doimiy institut orqali xalqaro valyutaviy hamkorlikni rag’batlantirish;
– xalqaro savdoning kengayishi va muvozanatli o’sishini qo’llab quvvatlash va shu orqali bandlik va real daromadlarning etarlicha yuqori darajasini ushlab turish va iqtisodiy siyosatning bosh maqsadi sifatida barcha a’zo davlatlar resurslarining samaradorligini oshirishga hissa qo’shish;
– a’zo davlatlar o’rtasida joriy bitimlarga doir ko’p tomonlama to’lovlar tizimini tashkil etish va jahon savdosi rivojlanishiga to’sqinlik qiluvchi valyuta ayirboshlashdagi cheklovlarni bekor qilishga ko’maklashish;
– a’zolarning umumiy resurslari hisobidan etarlicha xavfsiz asosda mablag’ bilan ta’minlash orqali ularning ishonchini qozonish, va shuning asosida ularga to’lov balansidagi nomuvofiqliklar(tartibsizliklar)ni milliy yoki xalqaro taraqqiyotga g’ov bo’ladigan chora-tadbirlarsiz to’g’rilash imkonini berish;
– yuqoridagilarga muvofiq a’zo davlatlarning xalqaro to’lovlar balanslaridagi nomuvofiqlik(muvozanatsizlik)larning davomiyligini qisqartirish va uning darajasini pasaytirish.
XVF faoliyatining asosiy yo’nalishlari bo’lib quyidagilar hisoblanadi:

• 
  jahon valyuta tizimini nazorat qilish;
  
• 
  pul siyosatidagi xalqaro xamkorlikga yordam berish;
  
• 
  jahon savdosini kengaytirish;
  
• 
  XVF a’zolarini kreditlash;
  
• 
  valyuta ayirboshlash kurslarini barqarorlashtirish;
  
• 
  debitor mamlakatlarga maslahatlar berish;
  
• 
  SDR chiqarish orqali likvid mablag’larni yaratish;
  
• 
  iqtisodiy siyosat va texnik yordam sohasida tavsiyalar ishlab chiqish.
  
• 
  xalqaro moliya statistikasi standartlarini ishlab chiqish;
  
• 
  xalqaro moliya statistikasi to’plamlarini e’lon qilish.