4-Mavzu: O’zbekistonda maktabgacha ta’limning vujudga kelishi va taraqqiyot bosqichlari. Amaliy mashg`ulot rejasi: 1.O’zbekistonda maktabgacha ta’limning vujudga kelishi va taraqqiyoti.
2. Maktabgacha ta’lim muassasalari tizimining vujudga kelishi.
3. Maktabgacha ta’lim muassasalari rivojlanishining asosiy bosqichlari.
Amaliy mashg`ulotning maqsadi: Talabalarga O’zbekistonda maktabgacha ta’limning vujudga kelishi va taraqqiyoti, maktabgacha ta’lim muassasalari tizimining vujudga kelishi, rivojlanishining asosiy bosqichlari bilan tushuntirish.
Talimning vositalari: tayanch matn, markerlar, ekspert topshiriqlar.
Talimning metodlari: “Toifalash jadvali” texnologiyasi, aqliy hujum, blits, so`rov.
Kutilayotgan natija: talabalar O’zbekistonda maktabgacha ta’limning vujudga kelishi va taraqqiyoti, maktabgacha ta’lim muassasalari tizimining vujudga kelishi, rivojlanishining asosiy bosqichlari amaliy topshiriqlar asosida o`rganishadi.
Bajaroladigan ishning mazmuni: Kichik ma’ruza. O’rta Osiyoda XIX asrning 80-90 yillariga kelib, bolalar maktabgacha ijtimoiy tarbiyasi g’oyalari yetila boshlandi. O’sha davrda taraqqiyparvarlik kayfiyatidagi mahalliy ziyolilar mehnatkash ayollarning og’ir ahvolini va bolalar nazoratsizligini ko’rib, ularning qismatni yengillashtirishga inyila boshladilar. Bu ziyolilar vakillari 1871-yilda Turkistonda tuzilgan “ Jamiyati xayriya” tarkibiga kirgan edilar. “Jamiyati hayriya”tashkiloti tomonidan miskinlar uylari, tunash joylari, tug’ruq joylari bilan bir qatorda ota-onasi bo’lmagan bolalar uchun yetimxonalarni tashkil etdi. Bu yetimxonalar oz sonli bolalarni butun Turkistonda tuzilgan taxminan 150-200 kishini o’z ichiga oldi. Ushbu yetimxonalar yasli yoshli bolalardan tartib maktab yoshidagi bolalarni ham amrab olgan.1896-yilda Turkistonda vositalar kengashi kambag’allarning bolalari uchun “yasli’lar deb ataladigan muassasalarni tuza boshladi. Yaslilarga atak-chechak qila boshlagan bolalar qabul qilingan va maktabga ketgunga qadar tarbiyalangan bolalar kun bo’yi yaslada bo’lishar va uch marta ovtlantirilar edi. Yasli ishlarini nazoratchi ayol boshqargan, xizmat qiluvchi hodimlar ham bo’lgan. Bu muassasada duolar o’qishga (duogo’ylikka) qat’iyat bilan o’rgatilgan. Shuningdek bolalarni oddiy o’qishga, yozishga, sanashga, toqishga, to’r to’qishga, tikishga va boshqa hunarlarga o’rgatilgan. Butun o’lka bo’ylab shunday yaslalardagi bolalar soni 50-60 boladan oshmas edi. Turkistonda kambag’allarning bolalari uchun Toshkent, Samarqand, Sirdaryo, Namangan yetimxonalar tashkil etilgan.Imtiyozli sinflarning bolalari uchun 1891-yilda “bog’dorchilik” jamiyati tomonidan Toshkent istirohar bog’ida Maktabgacha va maktab yoshidagi bolalar uchun “ Bolalar maydonchasi xilida” birinchi bolalar bog’chalar ochildi. Bolalar MTM uchun istirohat bog’i maydonidan sersoya joy ajratib berildi. Maydonchada arg’imchoq, qayiqlar, katta arg’imchoq (ustunga osilgan) o’rnatildi va xilma-xil o’yinchoqlar tayyorlandi. Maydonchada gulzor katta o’rinni egallab, bolalar o’zlari o’simliklarni parvarish qilishardi.
1891-1903-yillar davomida mablag’ yo’qligi sababli bog’cha bir necha marta yopilgan. Ta’lim-tarbiyaga oid ilg’or g’oyalarning ta’siri ostida Toshkentda 1903-yil fevral oyida “Oilaviy ta’lim-tarbiya to’garagi” tashkil qilindi. To’garak harbiy Ministr va Xalq maorifi tomonidan tasdiqlangan Ustav asosida ish boshladi. U o’z oldiga quyidagi vazifalarni qo’yadi:
1. Bolalarga ta’lim-tarbiya berish usullarini rivojlantirish va takomillashtirishda yordam berish;
2. Pedagoglar bilan ota-onalarni va bolalar trbiyasi ishini boshqaradigan kishilarni(oila, maktab va bolalar MTMning yagona tarbiyaviy ta’sir etishini belgilash maqsadida) bir-birlariga yaqinlashtirish.