1-Mavzu: Psixologik konfliktologiya fanining predmeti va vazifalari Reja

4.3.Konfliktlarni boshqarish xususiyatlari 
Muloqotning hayotimizdagi shakl va ko`rinishlariga kelsak uni har bir shaxsning hayotiy 
vaziyatlarga mos keladigan, o`sha vaziyatlardan kelib chiqadigan ko`rinishlari va turlari haqida 
gapirish mumkin. Lekin umumiy holda har qanday muloqot yo rasmiy yoki norasmiy tusda 
bo`ladi. Agar rasmiy muloqot odamlarning jamiyatda bajaradigan rasmiy vazifalari va xulq – 
atvor normalaridan kelib chiqsa, masalan, rahbarning o`z ko`l ostida ishlayotgan xodimlar bilan 
muloqoti, professorning talaba bilan muloqoti va hokazo, norasmiy muloqot – bu odamning 
shaxsiy munosabatlariga tayanadi va uning mazmuni o`sha suhbatdoshlarning fikr-o`ylari, niyat-
maqsadlari va emotsional munosabatlari bilan belgilanadi. Masalan, dustlar suhbatdoshi, 
poezdda uzoq safarga chiqqan yo`lovchilar suhbati,tanaffus vaqtida talabalarning sport, moda, 
shaxsiy munosabatlar borasidagi munozaralari. Odamlarning asl tabiatlariga mos bo`lgani uchun 
ham norasmiy muloqot doimo odamlarning hayotida ko`proq vaqtini oladi va bunda ular 
charchamaylilar. Lekin shuni ta`qidlash kerakki, odamda ana shunday muloqotga ham 

• 
  Nazorat savollari
  
• 
  Mavzuni chuqur o`rganish uchun manbalar
  
• 
  5.2.Guruhiy konfliktning yuzaga kelish mexanizmlari
  

13  qobiliyatlarkerak, ya`ni uning qanchalik sergapligi, ochiq ko`ngilliga, suhbatlashish yo`llarini  bilish, til topishish qobiliyati, o`zgalarni tushunishi va boshqa shaxsiy sifatlari kundalik  muloqotning samarasiga bevosita ta`sir ko`rsatadi. Shuning uchun hamhamma odam ham rahbar  bo`lolmaydi, ayniqsa, pedagogik ishga hamma ham qo`l uravermaydi, chunki buning uchun  undan ham rasmiy, ham norasmiy muloqot texnikasidan xabardorlik talab qilinadi.  Muloqot mavzui va yo`nalishiga ko`ra uning: a) ijtimoiy yo`naltirilgan (keng  jamoatchilikka qaratilgan va jamiyat manfaatlaridan kelib chiqadigan muloqot); b) guruhdagi  predmetga yo`naltirilgan (o`zaro hamkorlikdagi faoliyatni amalga oshirish mobaynidagi muloqot  – mehnat, ta`lim jarayonidagi yoki konkret topshiriqni bajarish jarayonida guruh a`zolarining  muloqoti); v) shaxsiy muloqot (bir shaxsning boshqa shaxs bilan o`z muammolarini ochish  maqsadida o`rnatgan munosabatlari); g) pedagogik muloqot (pedagogik jarayonda ishtiroq  etuvchilar o`rtasida amalga oshiriladigan murakkab o`zaro ta`sir jarayoni) turlari farqlanadi.  Muloqotning turi va shakllari turlichadir. Masalan, bu faoliyat bevosita “yuzma-yuz”  bo`lishi yoki u yoki bu texnik vasitalar (telefon, telegraf va shunga o`xshash) orqali amalga  oshiriladigan; biror prfassional faoliyat jarayonidagi muzokara yoki do`stona bulishi; sub`ekt –  sub`ekt tipli (dialogik, sheriklik) yoki sub`ekt –ob`ektli (monolagik) bo`lishi mumkin.  Har bir muloqot turining o`z qonun-qoidalari, ta`sir usullari va yo`l-yo`riqlari borki,  ularni bilish har bir kishining, ayniqsa odamlar bilan doimo muloqotda bo`ladiganlarning  burchidir.