1-Mavzu: Psixologik konfliktologiya fanining predmeti va vazifalari Reja

5.2.Guruhiy konfliktning yuzaga kelish mexanizmlari 

• 
  5.3.Guruhiy konfliktlarning asosiy ko`rinishlari
  
• 
  Nazorat savollari
  
• 
  Mavzuni chuqur o`rganish uchun manbalar
  

15  Katta guruhlar kishilarning shunday birlashmalariki, undagi odamlar soni ko`pchilikni  tashkil etib, ma`lum sinfiy, ilmiy, irqiy, professional belgilar ularning shu guruhga mansubligini ta`minlaydi. Katta guruhlarni tashkil etuvchilar ko`p sonli bo`lganligi va ular xulq-atvorini  belgilovchi mexanizmlarning o`ziga xosligi tufayli bo`lsa kerak, olimlar ko`pincha kichik  guruhlarda ish olib borishni afzal ko`radilar. Lekin katta kishilar uyushmasining psixologiyasini  bilish juda katta tarbiyaviy va siyosiy – mafkuraviy ahamiyatga ega. Bu sohadagi  tadqiqotlarning kamligi bir tomondan, aytib o`tilganidek ko`pchilikni qamrab olishda  qiyinchiliklar bo`lsa, ikkinchi tomondan, katta guruhlar psixologiyasini o`rganishga qaratilgan  metodik ishlar zahirasining kamligidir. Psixologiyada katta guruhlar ichida etnik guruhlar psixologiyasi, ya`ni etnopsixologiya  bo`yicha ko`proq tadqiqotlar o`tkazildi. Ayniqsa, hozirgi davrda har bir jumhuriyatlar alohida,  mustaqil davlat mavqen olgan, lekin boshqa tomondan qaraganda, hamdo`stlik mamlakatlari  ittifoqi sharoitida millat o`rtasida muttasil aloqalar mavjudligidan kelib chiqib, milliy  psixologiya masalalari kun tartibida avvalgidan ham muhim masala sifatida quyilmoqda.  Kichik guruhlar muammosi psixologiyada eng yaxshi ishlangan va ko`plab ilmiy  tadqiqotlar o`tkazilgan ob`ektlardandir. Bu muammoni tadqiq etishda olimlar o`z oldiga  shunday masalani qo`yganlar, ya`ni, individ yakka holda yaxshi ishlaydimi yoki guruhda  yaxshiroq samara beradimi, boshqa odamlarning yonida bo`lishi uning faoliyatiga qanday ta`sir  ko`rsatadi. Shuni ta`kidlash lozimki,bunday sharoitlarda individlarning o`zaro hamkorligi emas,  balki ularning bir vaqtda bir erda birga bulganligi faktining ta`siri o`rganiladi. Olingan ma`lumotlar shuni ko`rsatdiki, boshqalar bilan hamkorlikda bo`lgan individ faoliyatining tezligi  oshadi. Lekin harakatlar sifati ancha pasayishi aniqlandi. Bu psixologik hodisa psixologiyada  ijimoy fastsilitatsiya nomini oldi. Uning mohyati shundan iborat ediki, individning faoliyat  mahsllariga uning yonida bo`lgan boshqa individlarning bevosita ta`siri bo`lib, bu ta`sir avvalo  sensor kuchayishlar hamda ish harakatlarning, fikrlashlarning tezligida namoyon bo`ladi. Lekin  ayrim eksperimentlarda teskari effekt ham kuzatildi, ya`ni boshqalar ta`sirida individ  reaktsiyalaridagi tormozlanish faoliyatining susayishi holatlari, bu narsa fanda ingibitsiya deb  ataladi.