1.4. Raqamli iqtisodiyotning institutsional tuzilmasi. Raqamli iqtisodiyotning sub’ektrlari, ob’ektlari va institutlari tizim sifatida. Raqamli iqtisodiyotning institutsional tuzilishi uchta asosiy elementdan iborat: institutsional sub’ektlar, institutsional ob'ektlar va institutsional mexanizm (1.3-rasm).
1.2. rasm. Raqamli iqtisodiyotning institutsional tuzilmasi.
Raqamli iqtisodiyot sub'ektlari quyidagilar:
so'nggi yillarda onlayn bitimlar yordamida ham shakliga va global bozorlarning samaradorligiga, shuningdek o’z tuzilmasiga ega bo’lgan 6-avlod raqamli transmilliy (kiberkorporatsiyalar) korporatsiyalar (Apple, Google, Xon Xay, IBM, Microsoft, Oracle, Samsung, Sony, LG);
"Yakkashox kompaniyalar" - qiymati 1 milliard AQSh dollaridan oshadigan nodavlat texnologiya kompaniyalari (ByteDance, Didi Chuxing, JUUL Labs, WeWork, Airbnb va boshqalar);
AKT mahsulotlari va xizmatlarini ishlab chiqarish bilan shug'ullanadigan boshqa xo'jalik yurituvchi subyektlar;
innovatsion markazlar (Yuqori texnologik park);
raqamli soha korxonalarida faoliyat yuritadigan shaxslar;
O’zbekiston raqamli iqtisodiyotining institutsional tuzilmasi quyidagi asosiy sub'ektlarni o'z ichiga oladi: O'zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi, IT parki, ko'p millionli sarmoyalarni jalb qiladigan startaplar.
Raqamli iqtisodiyot ob'ektlari "kishilar - biznes - buyumlar" paradigmasi shaklida kompleks tarzda faoliyat yuritadi, 3000 dan ortiq faoliyat turlarini qamrab oladi va 1800 dan ortiq turdagi kriptovalyutalar, buyumlar internetining ulkan dunyosi, tarmoqli moliyalashtirish (kraudfanding), raqamli valyuta birjalari, xususiy va jamoat aktsioner kapitallari va hokazolarni o’z ichiga oladi.
O’zbekistonda ob'yektlar - raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish bo'yicha asosiy me’yoriy-huquqiy hujjatlar, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 3 iyuldagi “O‘zbekiston Respublikasida raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-3832-sonli qarori, shuningdek MDH a'zo davlatlarining 2025 yilgacha bo'lgan davrda axborot jamiyatini qurish va rivojlantirish sohasidagi hamkorligi strategiyasi va boshqalar.
Institutsional tizimni yaratishda davlatning muhim rollaridan biri rivojlanish institutlarini yaratishdir. Ushbu muassasalar yordamida hal qilinishi kerak bo'lgan ustuvor vazifalar quyidagilar: infratuzilmani (ishlan chiqarish, ijtimoiy va boshqalar) va yuqori texnologiyali ishlab chiqarishni rivojlantirish; innovatsiyalarni rag’batlantirish; uzoq muddatli asosda mamlakatda iqtisodiy o'sish sur'atlarini oshirish va boshqalar. Raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish institutlari siyosiy (davlat institutlari), iqtisodiy, ilmiy va ijtimoiy (ijtimoiy) institutlarga bo'lingan.
