1. mavzu. Umumta’lim va kasb-hunar maktablarining chizmachilik fani dasturi, darsligi, standartlari va qo’shimcha adabiyotlar bilan tanishish

9-MAVZU.
O’qitish vositalari va ko’rgazmali qurollar.
Melodik tizimning tarkibiy qismlaridan bin o'qitish vositalaridxx. Ularga darsliklar, didaktik vositalar, ko‘rgazmali qollanmalar, o'qitishning turli texnik vositalari kiradi. O'qilish vositalariga, shuningdek, kompyuter, ekran va tovushli, nazorat va o‘qitish dasturlari ham kiradi. Chizmachilik fanining o‘ziga xos xususiyatiga ko‘ra uni o'zlashtirish uchun o'quvchilarda fazofly tasavvuming shakllanib, rivojlanishi zarurligi talab qilinadi. Shu sababli ta’lim muassasalarida chizmachiükdan o'qitish vositalarining yetarlicha bo'lishi, fan o'qituvchisining ulardan o'rinli foydalana olishi hamda talab darajasida maxsus jihozlangan kabinetning bo'lishi ta’lim samaradorligini ta’minlashga ko'maklashadi. O'quvchilaming bilim olishida va ularda grafik madaniyatning shakllanishida o'quv adabiyotlari (darsliklar, o‘quv qoMlanmalar, topshiriqlar to‘p!amlari va ish daftarlari kabilar) va o'quv jarayonida foydalaniladigan korgazmali qo’llanmalar (stendlar, plakatlar va h.) alohida ahamiyatga ega. Chizmachilik darsligi va u bo'yicha o'quv jarayonini tashkil qilish haqida malumot berilgan edi. Shuning uchun ushbu mavzuda ko'rgazmali qoilanm alar va o'qitishning texnik vositalariga ko‘proq to'xtalamiz. Ko'rgazmali qoMlanmalar o'quvchilaming chizmachilik kursini o'rganishlari va grafik topshiriqlami bajarishlarida yordamlashish maqsadida tayyorlanadi. 0 ‘quv-ko‘rgazmali qo'llanmalami tekis (plakatlar) va hajmli (modellar va detallar namunalari) qo'llanmalargz ajratish mumkin. O'z kasbiga ijodiy yondashadigan chizmachilik o'qituvchilari faqatgina standart o'quv-ko'rgazmali qo'llanmalar bilan chegaralanib qolmasdan mustaqil ravishda original plakallami tayyorlab dars jarayonida foydalanishi ham mumkin. O'rganilayotgan mavzuning xarakterli tomonlarini ochib beradigan bunday plakatlar ayniqsa o'quvchilar uchun yangi, tushunishlari qiyin bolgan mavzularda juda katta yordam beradi. Foydaianish usullari va tuzilish prinsiplariga ko‘ra ulami Statik va dinamik p.akatlarga boMish mumkin. Ko'zlangan mavzuni hitta tekislikda oajarilgan tasvir va shakllar orqali ochib berishga mo ‘Ijallangan www.ziyouz.com kutubxonasi plakallar statik, mavzuni bayon qilish jarayonida tarkibiy qismlari biri ikkinchisiga nisbatan harakatlantiriladigan plakatlar dinamik plakatlar deyiladi. Standartlar va chizma bajarish asoslariga tegíshli plakatlarning doimiy ravishda chizmachiiik kabinetida yoki koridorlarda joylashtirilishi ulaming o'quvchilar ko‘z o‘ngida bo‘lib, beixtiyor. Proeksion chizmachilik asoslarini o'rganishda, dastlabki dars mashg‘ulotlarida o'quvchiiaming fazoviy tasavvurlarini rivojlantirish uchun fazoviy (uch tomonli) burchak modelidan foydalanish yaxshi natija beradi. va uch tomonli burchak modelining har xil konstruksiyalari, esa qirqim va kesimlami namoyish qilish uchun yig'ma modellaming namunalari tasvirlangan. Chizmachilikdan o‘quv-ko‘rgazmali qoMlanmalardan foydalanishda o'qituvchi quyidagi shartlami bajarishga harakat qilishi kerak: Ko'rgazmali qo‘llanmalar:
• o’quvchilarga o‘qituvchi bayoni bilan birgalikda o‘rganilayotgan qoida, yasash usuUni tushunishga yordamlashishi;
• fanni o'rganish uchun zarur bo‘lgan fazoviy tasavvurlami rivojlanishiga ko'maklashishi;
• obyektni to‘g‘ri tasvirlash uchun zarur bo'lgan uning ahamiyatli xossalarini tahlil qila olish ko'nikmalarini rivojlantirishi;
• chizmani o‘qish va bajarish uchun zarur boMgan mavhum obraz (chizma) bo'yicha real buyumni tasavvur qila olish ko'nikmalarini rivojlantirishga ko‘maklashishi kerak.