1. Mehmanxana biznesinin inkişaf xüsusiyyətləri və idarə edilməsi Turistlərin qəbulu və xidmətinin təşkili İdarəetmədə avtomatlaşdırma sistemi
Turistlərin qəbulu və xidmətinin təşkili
Yüklə 222 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. İdarəetmədə avtomatlaşdırma sistemi.
- 4. Azərbaycanda mеhmаnхаnа və mеhmаnхаnа tipli müəssisələrin müasir vəziyyəti və inkişaf problemləri
- Cədvəl 11.1 Аzərbаycаndа dövlət sаnаtоriyаlаrı, istirаhət və turizm müsəssisələri (ilin əvvəlinə)
- Sаnаtоriyаlаrın və istirаhət оcаqlаrının sаyı, c
- Cədvəl 11.2 Mеhmаnхаnа və mеhmаnхаnа tipli müəssisələrin ümumi iqtisаdi göstəriciləri
- 14158 15898 Gеcələmələrin sаyı, аdаm gеc
- 58286 1640863 О cümlədən, хаric
- 105,9 154,0 О c
|
2. Turistlərin qəbulu və xidmətinin təşkili. Turistlərin keyfiyyətli xidmətlərlə təmin etmək üçün mehmenxana müəssisəsi komfort, xidmətlərin səviyyəsi yüksək olmalıdır.Baş menecerin daimi və səmərəli nəzarəti altında bütün şöbə və bölmələrin birgə səyi ilə təkmilləşdirilmiş forma, üsul və yeni texnologiyadan istifadə etməklə turistlərə yüksək keyfiyyətli xidmət göstərmək olar. Mehmanxananın təchiz olunmuş, birbaşa giriş qapısına çıxan əsas yolu olmalıdır. Mehmanxanaya bitişik ərazi abadlaşdırılmalı və işıqlandırılmalıdır. Mehmanxanaya turist gətirən avtobusun mühafizəsi təmin olunmalıdır. Mehmanxana vestibülündə turistlərin qəbulu, istirahəti üçün zəruri şərait yaradılmalıdır. Mehmanxananın reklamında xidmətlərin yerləşdiyi yer, iş rejimi və s. haqqında məlumatlar verilməlidir. Turistlərə xidmət göstərən mehmanxana personalı müvafiq peşəkar hazırlığa malik olmalı, xarici dil bilməli, nəzakətli, xoşrəftar, səliqəli xarici görünüşü olmalı, etik qaydalara, sanitar və gigiyenaya əməl etməlidir. Mehmanxana personalı uniformada, yaxasında nişan öz iş yerində olmalıdı. Turistlərin və nümayəndə heyətlərinin mehmanxanada qəbulu üçün əsasən turist firmalarının (məktub, faks, vauçer və s.) və turistlərin passportu olmalıdır. Mehmanxanada turistlərin qəbulu və yaşayışı turist sənədlərində və vizada göstərilən müddətdə yerinə yetirilir. Turist üzrsüz səbəb olmadan turist marşurutundan imtina edərsə, ona artıq xidmət göstərilmir və kompensasiya verilmir (xidmət əvəzi). Mehmanxanada turistlərin qəbulu və qeydiyyatı qəbul olunmuş müvafiq qaydada aparılır. Mehmanxanada turistlər müqavilədə (mehmanxana və turist firmaları arasinda müqavilə) göstərilən qayda üzrə nömrələrə yerləşdirilir. Qrup rəhbərinə ayrıca nömrə verilir. Müxtəlif qrup və ölkələrdən olan turistləri bir nömrədə yalnız onların razılığı ilə yerləşdirmək olar. Turistlərə qeydiyyatdan sonra vizit kartları, baqaj (yük) birkaları (turistin soyadı və otağın nömrəsi göstərilir) və nömrənin açarı verilir. Turistlər birkanı çemodana özləri bərkidirlər. Mehmanxana inzibatçısı, müvafiq qaydaya görə, 40 nəfərdən ibarət qrupu 15 dəqiqəyə, 100 nəfərə qədər turist qrupunu 40 dəqiqəyə, 100 nəfərdən artıq turist qrupunu 1 saat ərzində qəbul edib sənədləşdirməlidir. Turistlərin qəbul və qeydiyyatının vaxtını azaltmaq məqsədilə inzibatçı əvvəlcədən otaqların nömrələrini və sayını turist firmasının nümayəndəsi olan bələdçi-tərcüməçiyə verir. Qonaqları qarşılayan turist firmasının nümayəndəsi avtobusda yol boyu qrupun rəhbəri ilə birlikdə hər nömrənin qarşısında turistin soyadını yazır və siyahı mehmanxanada inzibatçıya təqdim olunur. Turistlər mehmanxana nömrələrini saat 12-də (yerli vaxtla)azad etməlidirlər və lazım gələrsə, qrupa 2 və ya 3 növbətçi nömrə verilir. Bələdçi-tərcüməçi və qrup rəhbəri nömrələrin açarlarının inzibatçıya təhvil verilməsinə kömək etməlidir. Mehmanxana nömrələrində buklet, prospekt, kağız, konvert, qələm, əlavə xidmətlərin siyahısı, telefon nömrələri, ingilis və azərbaycan dillərində yanğından mühafizə yaddaşı və s. olmalidir. Mehmanxanada nömrə fondu hər yeni qrupun gəlməsinə 2 saat qalmış hazır olmalıdır. Mehmanxanada nömrələrin hazırlıq vəziyyətinə və keyfiyyətinə mehmanxana rəhbərliyi məsuliyyət daşıyır. Mehmanxananın yüksək dərəcəli nömrəsində döşəkağılar və mələfələr hər gün, adi nömrələrdə üç gündən bir dəyişir. Dəsmallar nömrələrin dərəcəsindən asılı olmayaraq hər gün dəyişilir. Iki və üç yerli nömrələrdə müxtəlif rəngli dəsmallar asmaq tövsiyə olunur. Hər turistin iki çemodanı və yükü pulsuz daşınır. Bundan artıq yükü qiymət cədvəli ilə turist ödəməlidir. Turistlərin yüklərinin nömrələrə daşınması 30 dəqiqədən artıq vaxt aparmamalıdır. Bu işə mehmanxananın inzibatçısı cavabdehdir. Mehmanxanada bütün sutka ərzində mineral sular, şirələr, şirniyyat, çay, qəhvə,tütün məmulatları və suvenirlər satılmalıdır. Mehmanxanada turistlərə xidmət sahələrində (bərbərxana, rabitə, restoran,kafe, bar və s.) ilk növbədə qulluq göstərilir. Mehmanxanada turistlərə tibbi yardım göstərmək üçün mehmanxana rəhbərliyi ərazi üzrə səhiyyə idarəsi ilə müvafiq müqavilə bağlayır. Mehmanxanada yaşayan turistləri təcili tibbi yardım və dərmanla təmin etmək pulsuzdur. Turistlərin əşyalarını qorumaq, xarab olmasının qarşısını almaq məqsədilə aeroportda turistlər öz əşyalarını nəzərdən keçirib yoxlayır, bundan sonra yüklər, çemodanlar və digər əşyalar maşında mehmanxanaya göndərilir. Xidmət personalı nəzarət etməlidir ki, turistlər mehmanxananı tərk edəndə əşyalarını yaddan çıxarıb mehmanxanada saxlamasınlar. Əgər turist əşyanı yaddan çıxarıbsa akt tərtib edib əşyanı təhlükəsizlik və ya rejim xidmətinə təhvil verir. - Mehmanxanada yaşayan turistlər daxili nizam-intizam qaydalarına riayət etməlidirlər. - Turist və ya onun nömrəyə dəvət etdiyi qonaq tərəfindən mehmanxana əmlakına zərər dəyərsə, nömrədə yaşayan maddi məsuliyyət daşıyır. - Nömrəni tərk edən qonaq pəncərələri, su kranlarını bağlamalı, işıq, radio,televizor söndürməli, otağın açarını inzibatçıya təhvil verməlidir. - Turist nömrədə tezalışan və irihəcmli əşyaları saxlaya bilməz. - Turist istilik cihazlarından istifadə etməməli və nömrədə ev heyvanları saxlamamalıdırlar.
Bu sistemin köməyilə mehmanxananın daimi qonaqları, onların tələbələri və hesabları haqqında,nömrələrin bron məlumatlarını qəbul etmək, saxlamaq və s. əməliyyatlar mümkündür. Kompüterin yaddaşında olan siyahıda istənilən qonaq haqqında məlumatı tapmaq olar. Bu sistem kompüter proqramları komplektindən ibarətdir.Bu proqramlar əsas dörd proqram inzibatçiları və bölmələri zəruri məlumatlarla təmin edir. - Brondlaşdırma (nömrələrin sifarişinin qəbulu) bölməsini idarəetmə; - Nömrələrin xidmətini idarəetmə; - Qonaqlarla hesablamanı idarəetmə; - Otelin ümumi məsələlərini idarəetmə; Otelin yüzdən çox əməkdaşı idarəetmənin avtomatlaşdırma sistemindən müntəzəm istifadə edib müxtəlif məlumatlar alır: 1. Brondlaşdırma (nömrələrin sifarişinin qəbulu); 2. Baş inzibatçının ofisi; 3. Kollektiv hesabların rəsmiləşdirilməsi; 4. Daimi qonaqlar haqqında məlumat; 5. Hesabların redaktə edilmiş mətni; 6. Səyahətləri təşkil edən agentliklərin göstərdiyi xidmətlərin hesabı; 7. Turların rəsmiləşdirilməsi; 8. Inzibati-təsərrüfat məsələləri; 9. Gəlirləri idarəetmə; 10. Kompleks proqramları yaratmaq və s. Iri və orta mehmanxanalarda inzibatçilar mini-kompüterlərdən istifadə edir. «Marriot Hotels» şirkətinin idarəetmə-avtomatlaşdırma sistemi İBM 173 Risk System/6000 əsasında yaradılıb. Bu sistem dünyanın müxtəlif yerlərində fəaliyyət göstərən 250 oteli əhatə edir. «Holiday Inn Worldwide» şirkəti 60 milyon dollar sərf edərək özünün 1600 otelində idarəetmənin avtomatlaşdırma sistemini yaratmışdır. Şirkətlərin son məqsədi bronlaşmanın qlobal şəbəkəsini yaratmaqdır. Mehmanxana texnologiyası üzrə məşhur mütəxəssis Larri Çervenanın hesablamasına görə, bronlaşdırmanın qlobal şəbəkələrinin yaradılması layihələrinə müxtəlif şirkətlər tərəfindən artıq 3 milyard dollar sərf olunub. Mehmanxana şirkətləri aviaşirkətlərin yaratdığı əsas kompüter şəbəkələri olan «Sabro» («American Airlines») və «Apollo», («Inited Airlines», «Uasir», «Air Canada» və bir sıra Avropa ölkələrinin aviaşirkətləri) və«Amedous» sistemlərindən mehmanxanalarda bronlaşdırma üçün istifadə edir.«Amedous» geniş yayılmış bronlaşdırma kompüter sistemidir. «Amedous» sistemi dünyanın 35000 otelində bronlaşdırma, mehmanxananın yeri, boş nömrələrin sayı və qiymətləri haqqında dəqiq məlumat verir. 1995-ci ilin dekabrından Rusiyada isifadə olunan «Açar» bronlaşdırma sistemi Rusiyanın 40 şəhərini, MDB və Baltikyanı ölkələri əhatə edir. Beynəlxalq bronlaşdırma sistemlərindən biri də «Covla» dır. Bu «Apollo» sisteminin bir variantıdır. Bu sistemə görə,dünyanın hər yerində yerləşən oteldə nömrə sifariş etmək olar.Bu sistemdən «Rits Karlton», «Swissotel», «Pan Pacific» kimi mehmanxana şəbəkələri istifadə edir. «Hotel and Motel Management» jurnalının apardığı sorğuya görə, biznes işləri ilə əlaqədar səyahət edənlərin 65.2 %-i , mehmanxanalara sifariş olmadan gəlir və nömrə alır. Qonaqlar üçün əsas meyar onun yerləşdiyi yer və nömrənin qiyməti deyil, mehmanxananın təmizliyi, səliqə-səhmanı (91.1) və döşəmələrin, yastıqların rahatlığıdır.(89.1%). Kompüter sistemi ilə müştərilərin arzu-istək, tələbtəklifləri nəzərə alınır və yerinə yetirilir.Bu sistem mehmanxananın rentabelli işləməsinə və nailiyyət qazanmasına kömək edir.
Ölkəmizdə mehmanxana biznesi daha çox dünya şöhrətli operatorları cəlb etməkdədir. Son illərddə onlar, ölkədə yüksək səviyyəli otellər açmaqla, iştirak sahəsini genişləndiriblər. Bazarın yeni oyunçuları rəqabət yaratmaqla yanaşı, uzun illər boyu mehmanxana biznesi liderləri tərəfindən işlənmiş və dünyanın əksər ölkələrində uğurla tətbiq edilən korporativ standartları tətbiq etməyə başlayıblar. İstənilən otelin başlıca vəzifəsi – müştərinin xoşuna gəlmək və onun bir daha qayıtması üçün əlindən gələni etməkdir. Mehmanxana işçisi mehmanxanaya evi, qonaqlara isə - qəbul etməkdən məmnunluq duyduğu insanlar kimi münasibət bəsləməlidir. Buna öyrətmək çətindir, ona görə də insanın otelin qonaqlarını mehribanlıqla və səmimiyyətlə qəbul edə biləcəyini aydınlaşdırmaq lazımdır. Bu gün ölkənin mehmanxana bazarında heyətin çatışmamazlığı hiss olunur. Qəribə deyil, axı son il ərzində Bakıda çoxlu yeni brend mehmanxanalar açılıb. Məsələn, “JW Marriott Absheron Baku” əməkdaşları xüsusi diqqətlə seçir və onlara təlim keçir. Burada hər yeni işçi əvvəlcə şirkətin siyasəti və xüsusiyyətləri ilə tanış olur, sonra isə öz sahəsi üzrə ixtisaslaşmış təlimlər keçir.“Four Seasons Hotel Baku” mehmanxanasında da bu qaydalar qüvvədədir. Burada heyətin hazırlığına mehmanxananın açılışından yarım il əvvəl başladılar. Əvvəlcə əməkdaşlar nəzəriyyəni öyrənir, sonra hər gün onun təcrübədə düzgün tətbiqinin üzərində işləyirdilər. Müşahidələr göstərir ki, mehmanxanalara işləməyə çox vaxt xüsusi təhsili olmayan insanlar gəlirlər. Əlbəttə, Turizm İnstitutu mehmanxana biznesində işləyə bilən mütəxəssisləri hazırlayır: Ölkə ildə turizm üzrə 25 mütəxəssis əldə edir, bu isə inkişaf edən mehmanxana təsərrüfatı bazarı üçün kifayət deyil. Mütəxəssislərin fikrincə, sahədə dar ixtisaslı mütəxəssislərə kəskin ehtiyac mövcuddur. Bu ali təhsil ocağı məzunlarının turizm və qonaqpərvərlik sahəsində qlobal biliklər əldə etmələrinə heç bir şübhə olmasa da, məzunlar otel biznesinin idarəetmə xüsusiyyətlərini heç də həmişə anlamırlar. Xüsusən, onlar lazımi sənədləşməni aparmağı, hesabat tərtib etməyi bacarmırlar. Dövlət öz siyasətini ölkənin turizm cəlbediciliyinin inkişafına istiqamətləndirmişdir. Bu, mehmanxana biznesinin inkişafı üçün əlverişli şərait yaradır. 2012-ci ildə ölkəmizdə Avroviziya, FİFA Qadınlar arasında futbol üzrə çempionat keçirildi. 2013-cü ildə Azərbaycanda YUNESKO-nun konfransı baş tutmuşdur. Belə tədbirlər Azərbaycana turist axınını artırmağa kömək edir. Ekspertlərin fikrincə, viza rejiminin sadələşdirilməsi də turistlərin, nəticədə isə - mehmanxana müştərilərinin sayının artmasına kömək edəcək. Çoxları bu məsələnin həllini səbirsizliklə gözləyirlər. Onda Azərbaycana gələnlərin sayı təxminən 50%-dən çox arta bilər.Bununla belə, Azərbaycanda qonaqpərvərlik sənayesini ideal adlandırmaq hələ tezdir. 2013-cü ilin 18-19 sentyabr tarixlərində Bakıda keçirilmiş MDB ölkələri və Gürcüstan üzrə I Mehmanxana Sərmayə Konfransında qeyd edildi ki, yaxın 6 ildə bizdə fəal surətdə 4-5 ulduzlu lüks otellər açılacaq. Düzdür, hər qonaq təmtəraqlı apartamentlərdə qalmağı özünə rəva bilməyəcək. Azərbaycanda uyğun qiymətləri və az da olsa, yaxşı xidməti olan, məsələn, 3 uludzlu mehmanxanalar kifayət qədər deyil. Ekspertlərin fikrincə, apart-otellər də mehmanxana biznesində çox məhdud təmsil olunublar. Onların fikrincə, çimərlik və dağ-xizək otellərinin inkişafı da aktualdır. Аzərbаycаn Dövlət Stаtistiка Коmitəsinin məlumаtlаrınа görə, 2006-cı ildə ölкədə 288 mеhmаnхаnа tipli оbyекt vаr idi, 2010-cu ildə bu göstərici хеyli yüкsələrək 499-a çatdı. 2012-ci ildə Rеspubliкаdа artıq 514 mеhmаnхаnа və mеhmаnхаnа tipli müəssisə fəаliyyət göstərirdi. Stаtistiк məlumаtlаr аşаğıdакı cədvəllərdə əкs оlunmuşdur.
Cədvəldən göründüyü кimi, rеspubliкаdа dövlət sаnаtоriyаlаrının və istirаhət müəssisələrinin fəаliyyətində müəyyən sabitliк müşаhidə оlunur. Bunun dа bir sırа оbyекtiv və subyекtiv səbəbləri mövcuddur. Bаzаr iqtisаdiyyаtı qаnunlаrının rеаllаşmаsı nəticəsində turizm sекtоrundа коmmеrsiyа mеylləri аrtmışdır кi, bunlаrın nəticəsində özəl sекtоrun fəаliyyəti intеnsivləşmişdi. Digər tərəfdən, vахtilə Еrmənistаndаn və işğаlа məruz qаlmış Qаrаbаğ tоrpаqlаrındаn qаçqın düşmüş əhаlinin müəyyən hissəsi müvəqqəti оlаrаq istirаhət guşələrində məsкunlаşmışdır. Bu isə rеspubliка əhаlisinin müаlicəyə və istirаhətə оlаn tələbаtının ödənilməsində müəyyən prоblеmlər yаrаtmışdır. Mеhmаnхаnа və mеhmаnхаnа tipli müəssisələrin ümumi iqtisаdi göstəricilərinə nəzər sаlаq (cədvəl 10.2). Cədvəldən göründüyü кimi, mеhmаnхаnа və mеhmаnхаnа tipli müəssisələrin ümumi sаyı sоn bеş ildə 1,6 dəfə аtmışdır, bu müəssisələrin gəlirləri 1,7 dəfə аrtаrаq, 2012-ci ildə 154 mlyn. mаnаtа çаtmışdır; хərcləri isə 1,4 dəfə аrtаrаq 110,7 mlyn. mаnаt təşкil еtmişdir.
Mülкiyyət növləri üzrə mеhmаnхаnа və mеhmаnхаnа tipli müəssisələrin birdəfəliк tutumunu əкs еtdirən stаtistiк məlumаtlаrа nəzər sа Son illər ərzində Azərbaycanda restoran biznesi böyük dəyişikliklərə uğramışdır. Vətəndaşlarımızın əksəriyyəti artıq tədriclə restoranlar üzrə gediş mədəniyyəti əldə etməyə başlayıblar. Restoran biznesi- elə bir xidmət növünün təşkilidir ki, o, müştərini xüsusi tələblərə cavab verən yerdə müştərini yemək və içkilərlə təmin edir və əsas gigiyenik və qanunvericilik tələblərinə cavab verir. Restoran- müstəqil vahid kimi müəssisə və ya digər bir müəssisənin(mehmanxananın, hipermarketin, kinoteatrın, parkın və s.) tərkib hissəsi kimi müştərilərə onların baqqaliyyə tələbatını ödəmək məqsədilə istehsal və təklif edir. Bu fəaliyyət növünün iqtisadi məqsədi mənfəətin alınması sayılır. Restoranlar yerləşməsinə, yemək və servisin sinif və tipinə görə təsnifləşdirilə bilər. Restoranların V.V. Borodin tərəfindən təklif edilən təsnifatı aşağıdakı kimidir. 1.Şəhər restoranları. Onlar şəhərdə yerləşməklə ya müxtəlif cür yemək dəsti təklif edirlər, ya da nahar və ya şam yeməklərinin təqdim olunması üzrə ixtisaslaşırlar; müəyyən saatlarda işləyir və çoxsaylı müştəriyə malikdirlər. 2. Özünə xidmət restoranları. Restoranın bu növü ayaqüstə dayananlara sürətli və nisbətən aşağı qiymətlərlə xidmət göstərilməsi ilə əlaqədardır ki, bu da əsasən masa arxasında duranlara ofisiant xidmətinin göstərilməsi ilə bağlıdır. Onlar, işgüzar, mərkəzi rayonlarda yerləşirlər və onların müştəriləri yemək qəbulu üçün az vaxtı olan insanlardır. Belə restoranlar xüsusi planlaşdırma ilə, mebeli ilə fərqlənirlər, onlar xüsusi olaraq dekorasiya olunur və rənglənirlər. İlk dəfə olaraq Amerikada meydana çıxmışlar. 3. Vağzal restoranları. Dəmiryolu, avtobus vağzallarında və hava limanlarında yerləşirlər və sutkaboyu işləyirlər. Onlarda çox da müxtəlif olmayan menyu və kifayət qədər sürətli xidmət mövcuddur. 4. Vaqon- restoranlar. Əsasən uzaq yerə gedən qatarlarda olur. Əsas tələb-yerin etibarlılığıdır, iş saatı məhduddur. 5. Teploxodlarda restoranlar. Sərnişinlərin səyahət etdiyi sinifdən asılı olaraq müxtəlif siniflilik mövcuddur. Müəyyən saatlarda işləyirlər. Özünəxidmət restoranları da sayıla bilərlər. 6. Avtoturistlər üçün restoranlar. Maşından düşməyi arzulamayanlar üçündür. Amerika restoranlarının tiplərindən biridir. Şose və ya iri avtodayanacaqların yanında yerləşirlər. Vaxta qənaət məqsədilə müştərilərə birbaşa ofisiant tərəfindən maşında xidmət göstərirlər. Yemək paylamaq üçün çarxlı konkilərdən və ya transportyordan istifadə olunur. 7. Təyyarələrdə restoranlar. Bunlar heç də restoranlar deyil, sadəcə olaraq uçuş zamanı sərnişinlərə yerində yemək və içkilərin verilməsidir. Menyuda yeməklərin müxtəlifliyi, bir qayda olaraq, biznes-dərəcə ilə və birinci dərəcə ilə səyahət edənlərin yeməyinin təşkili istisna olmaqla, böyük deyil. Onu da qeyd edək ki, son vaxtlar təyyarədə restoran xidməti müxtəlif aviaşirkətlər arasında rəqabət sahəsi sayılır. 8. Vegetarian restoranlar. Burada əsas məhsullar tərəvəz sayılır: ət və balıq olmur. Restoranın bu tipi əhalinin tələbatının dəyişməsi ilə bazarın seqmentləşməsi nəticəsində meydana çıxmışdır. 9. Qəlyanaltı. Bunu o restoranlara aid edirlər ki, orada yeməyin hazırlanması qısa müddətli olur. Müştərilərə içkilər də verilə bilər. Adətən minimum bir növbətçi yemək olur. 10. Səyyar restoranlar. Restoranın klassik tipi deyildir; xüsusi tədbirlərə- qəbul, gecə, ev şəraitində böyük miqdarda yemək hazırlamaq çətin olduğu tədbirlərə xidmət göstərilir. 11. Digər restoranlar- mənfəət alınması ilə əlaqədar olmayan yerlərdə(xəstəxana, məktəb və s.) göstərilən fəaliyyətdir. Gündən-günə restoranların sayı artmaqdadır, ona görə də onların hamısı öz müştəri dairəsinin və müştərilərlə işin formalaşması üçün qüvvələrini sərf etmək haqqında düşünürlər. Müştəriləri ilə, iş baxımından bütün restoranları şərti olaraq üç kateqoriyaya bölmək olar. Belə bölgü üçün əsas prinsip müştərilərlə işin necə qurulması sayılır: -Axına yönəldilmiş restoranlar: adətən sıx insanlar yaşayan yerdə yerləşir, belə restoranların ərazi yerləşməsi yeni müştərilərin daimi axınını təmin edir. Axına yönəldilmiş restoranların işində kütlənin yanından ötən müştərilərin “tora salınması” prioritet sayılır. Bu kateqoriyaya aid edilən restoranın irəliləməsinin daha effektiv metodu xarici reklam sayılır. - Xidmətdə standarta yönəldilmiş restoranlar(şəbəkə restoranları): İnsanın ona tanış əşyalardan istifadə etmək kimi şüuraltı arzuya əsaslanmaqla öz işini müştərilərlə qururlar. Şəbəkə restoranları insanda onun harada yerləşməsindən asılı olmayaraq özünə inam yaradır. Restoran şəbəkələrindən birində bir dəfə olan müştəri artıq özünü həmin şəbəkə olan digər restoranların hamısından rahat hiss edir. Dünyanın istənilən ölkəsində “McDonalds” restoranı hər kəsə tanış olan dada, xidmət olunan heyət üçün standart uniformaya malik olan heyət üçün standart yemək dəstinə, eyni bir yerdə standart olaraq yerləşmiş standart podnoslara sahibdir. Şəbəkə restoranlarının reklam şirkətləri belə bir tezis əsasında qurulur: “Sizin harada olmağınızdan asılı olmayaraq bizim restoran olduğu kimi qalır”. -Daimi müştəriyə yönəldilmiş restoranlar: xüsusi olaraq oraya müntəzəm şəkildə gələnlər üçün yaradılır. Ofisiantlar daimi müştəriləri tanıyır, onların sevimli yeməklərini yadda saxlayırlar, daimi müştərilər isə öz növbəsində böyük çayavoy qoyurlar. Bu cür restoranların fərqləndirici xüsusiyyəti yalnız bu restorana xas olan spesifik auditoriya sayılır. Lakin istənilən halda restoranın həmin müştərilərin daimiliyini təmin etmək üçün bir qədər qüvvə sərf etmək, onlarda buraya yenidən gəlmək arzusunun meydana çıxmasından ötrü onları həvəsləndirmək lazımdır. Bu halda pis olmayan nəticələri daimi müştərilərin həvəsləndirilməsi proqramları verir. Həm də güzəştlər bu halda az qala başlıca rol oynayırlar. Hazırkı gündə bu tip restoranlarda müştərilərin eksklyuziv həvəsləndirilməsinə meyl müşahidə olunur, bonus və hədiyyələr sistemi özünü göstərir. Məsələn, müştərini Ad günü münasibətilə təbrik edir və ona hədiyyə kimi bir butılka alma şirəsi təqdim edirlər. Şübhəsiz ki, istənilən restoranın daimi müştərilərə ehtiyacı var və onları restoranın tipindən asılı olaraq müxtəlif üsullarla cəlb etmək olar. Başlıcası- işə yaradıcı yanaşmadır, axı müştəriləri cəlbetmənin istənilən qeyri-standart forması daha səmərəli işləyir və həqiqətən insanları cəlb edir və maraqlandırır. Restoran biznesinin inkişafında marketinq alətlərinin tətbiqi(sürətli iaşə və müəssisəsinin timsalında) Restorator ilk növbədə yeni müəssisə açmaqla restoranının kimlər üçün işləyəcəyi publikanı müəyyən edir. Müştərilərinin keyfiyyət xarakteristikalarından asılı olaraq restoranın nə qədər olacağı, orta çekin məbləği, çayevıxın ölçüsü və mənfəət asılıdır. Restoratora “öz” publikasını ona görə bilmək vacibdir ki, müştəri ilə işi düzgün qura bilsin. Xidmətin keyfiyyətinə və eyni zamanda tezliyinə görə tələbatı ödəməyə qabil şirkətlərin özlərini onun sürətli xidmət və keyfiyyətli qida bazarı adlandırırlar. Fast-fud- adətən françayzinq əsasında inkişaf etməkdə olan kommersiya strukturudur. Belə müəssisə adətən piştaxtalar və ya avtopaylayıcı vasitəsilə tez satış üçün nəzərdə tutulmuş yarımfabrikatlardan standart yeməklərin hazırlanmasında ixtisaslaşır. “Fast-fud” söz birləşməsi son dərəcə bir vərdiş kimi bizim həyatımıza daxil olmuşdur. Yəqin ki, elə bir adam tapmaq olmaz ki, heç olmazsa bir dəfə küçədə yemək yeməmiş olsun. Bir qayda olaraq, sürətli yemək çox dadlı və faydalı dərəcəyə iddialı deyil. Bu yalnız olsa-olsa evdən kənarda acılığın “utoliti”-dir. Fast-fud müəssisənin əsas prioriteti müştəriyə yönümlüdür. Sürətli qidalandırma müəssisəsi şəbəkənin gücləndirilməsi zərurətinə gəlirlər. Şəbəkə biznesinin müasir inkişaf strategiyasının əsas brendinq və françayzinq texnologiyaları sayılır. Françayzinq-iri və xırda sahibkarlığın qarışıq forması sayılır.bu zaman iri korporasiyalar, “valideyn” şirkətlər(françayzerlər) iri olmayan firmalarla, “qız şirkətlərlə”, sahibkarlarla(françayzlar) françayzer adından fəaliyyət göstərmək hüququna malik müqavilə bağlayırlar. Faktiki olaraq françayzer öz brendini müvəqqəti istifadəyə verir. Bu zaman françayzlar öz biznesini yalnız françayzerin müəyyən vaxt ərzində və müəyyən yerdə əvvəlcədən qeyd etdiyi formada həyata keçirməyə borcludur. Françayzer isə öz növbəsində françayzları əmtəələrlə, texnologiyalarla təchiz etməyə, biznesdə hər cür köməklik göstərməyə borcludur. Françayzerinqin klassik “McDonalds” şirkəti sayılır. Brendinq(brandinq)- bu sadəcə olaraq əmtəə deyil, ona oxşar iri əmtəə kütləsindən bu əmtəənin özünü seçmək, alıcıya onun seçimini yüngülləşdirmək üçün adlı və ya şəkilli(brendli, yəni markalı) əmtəə satmaq ideyası, konsepsiyasıdır. Marka- bir satıcının və ya satıcılar qrupunun əmtəə və xidmətlərinin eyniləşdirilməsi və onların rəqib əmtəələrindən diferensiallaşdırılması üçün nəzərdə tutulmuş ad, termin, işarə, simvol, şəkil və ya onların birləşməsidir. Markanın adı- markanın ifadə oluna bilən hissəsidir. Brend- bu:
Ən geniş yayılmış uğurlu brend yaradılması nümunəsi “McDonalds”-dır.Rus nümunələri:sürətli yemək restoranları şəbəkəsi «Еlкi-Pаlкi», « Mu-mu», «Russкое bistrо» və s. Marka dövlət hüquqi qeydiyyatdan keçdikdən sonra əmtəə nişanı adını alacaqdır. Əmtəə nişanı – hüquqi müdafiə ilə təmin olunmuş marka və ya onun hissəsidir. Əmtəə nişanı satıcının marka adından və ya marka nişanından istifadəyə görə müstəsna hüququnu müdafiə edir. Kiçik restoran biznesinin müəssisələri öz brendlərini aşağıdakı səbəblərə görə inkişaf etdirirlər: -brend əlavə mənfəət almağa imkan verir; -istehlakçı tərəfindənxidmətlərin seçilməsi prosedurunu sadələşdirir; -alıcı ilə emosional əlaqəni təmin edir; -brend mövcud sərhədi özü müəyyən edir; -reklam xərclərini xeyli ixtisar edir; -partnyorlarla iş prosesində brend sahibini müdafiə edir; -brend sahibinin yeni əmtəələrlə qohum bazarlara çıxışını asanlaşdırır; -gələcəkdə investisiya sayılır; -bütöv istehsal sahələrini inkişaf etdirir. Restoran biznesində digər biznes sferalarında olduğu kimi, effektiv və nəticəli biznesi təmin etmək vəziyyətində olan marketinqin ən müxtəlif alətləri tamamilə qəbul olunandır. ÖZÜNÜ YOXLAMA SUALLARI
Yüklə 222 Kb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||