3. Orqanizmlər arası münasibətlər : neytralizm , mutualizm , komensalizm. Mikroorqanizimlər torpaq , su , hava və digər cansız obyektlərdən başqa uzun təkamül prosesi nəticəsində müəyyən orqanizimlərə da canlı orqanizimlərlə digər çox mürəkkəb uyğunlaşmışdır.Mikroorqanizimlər münasibətdə olur.Mikroorqanizimlər öz yaşadıqları mühitdə həm öz aralarında , həm də bitkilər , heyvanlar va insanlarla da qarşılıqlı münasibətdə olur . Müxtəlif qruplara aid olan mikroorqanizimlar arasında təbii şəraitdə yaranmış müəyyən münasibətlər onların mürəkkəb biosenozda yaşamasını təmin edir . Bu münasibətin xarakteri inkişaf edən növün bioloji xüsusiyyəti , miqdarı , mühitdə qida maddələrinin olması , onun yaşadığı mühitin fiziki , kimyəvi vəziyyəti ilə müəyyən olunur . Mikroorqanizimlər də digər canlılar kimi yaşadıqları mühitdə özlərinin həyat fəaliyyətində təkcə mühitlə deyil , hətta bir - birilə qarşılıqlı münasibətdə olur.Belə münasibətlərdən neytralizm , mütalizm , komensalizm , parazitizm , simbioz , metabioz , satellitizm , rəqiblik və.s ola bilər . Neytralizm ( lat.neutralis - heç birinə məxsus olmayan ) bir senoz daxilində bir birinə qarşılıqlı təsir göstərmədən mikroorqanizmlərin yaşayış tərzidir.Bir qrup daxilində dolayısı olaraq qarşılıqlı asılılıq əlaqələri mövcuddur . Mütualizm ( lat . mutuus - qarşılıqlı ) simbiozun bir forması olaraq , mikroorqanizmlərin qarşılıqlı fayda əldə edilməsilə yaşayış tərzidir.Həmin yaşayış tərzində bir orqanizm digəri olmadan yaşaya bilmir . Kommensalizm ( lat.com - birga , mensa- masa ) birgə qidalanma simbiozun forması olaraq sistemin bir üzvi digərinin üzərinə ətraf mühit ilə əlaqənin tənzim edilməsini istiqamətləndirir . Həmin zaman yaranmış sistemin üzvləri bir - biri ilə sıx əlaqəyə girirlər .
4.Prokariot va eukariot arasında simbioz və antoqonizm. Simbioz . ( simbiosis- müştərək həyat , yunan sözündən götürülmüş və1879 - cu ildə Debari elma daxil etmişdir . ) Bu münasibət zamanı iki müxtəlif növdən olan mikroorqanizimlər bir - birinin yaşaması üçün şərait yaradaraq , inkişaflarına mane olmadan müştərək həyat keçirir . Mikroorqanizimlər arasındakı simbioza müxtəlif qruplr arasında bakteriyalar , aktinomitsetlilər , kif göbələkləri , yosunlar , göbələklər və.s təsadüf olunur.Anaerob bakteriyalarla i ildə aeroblarən təbii şəraitdəki simbioz münasibətini ilk dəfə L.Paster 1863 . müşahidə etmişdir.Simbioz münasibətə misal olaraq süd turşusuna qıcqırma əmələ gətirən bakteriyalarla maya göbələklərinin birgə fəaliyyəti nəticəsində əmələ gəlməsi kefir dənəsini göstərmək olar . Burada bakteriyalar yaşadıqları mühiti turşulaşdırmaqla maya göbələklərinin inkişafı üçün əlverişli şərait isə vitaminlər , amin turşuları yaradır.Göbələklər va digar məhsullarla zənginləşdirir ki , bunlardan süd turşusu bakteriyaları istifadə edir . Simbioz münasibətə hətta göbələklərlə yosunlar arasında rast gəlmək olur ki , bunun da nəticəsində tamamilə yeni orqanizm - şibyələr meydana meydana çıxır . Antoqonizm . Mikroorqanizimlər arasında antoqonist xüsusiyyət ən geniş yayılmış münasibətlərdən biri olub , böyük praktik əhəmiyyətə malikdir.Təbiətdə bu mikroorqanizmin digərini sıxışdırması hadisəsinə , yəni rəqibini ya inkişafdan saxlamasına və ya tamamilə tələfetmə qabiliyyətinə malik olmas antoqonist münasibət adlandırılır . etdikləri Penicillium cinsindən olan bəzi göbələklərin ifraz maddələrinstafilokokların , Bac.simplex , Rhizoctonia solani göbələyinin inkişaflarını saxlaması üçün aydın misaldır.Antoqonizm mikroorqanizimlərin yaşayış uğrunda uzun təkamül prosesində əldə etdiyi xüsusiyyətdir .Antoqanizm hadisəsi Paster və Jubbert ( 1827 ) tərəfindən müşahidə edilib . Antaqonizm iki qrupa bölünür : a ) mühitddən asılı olan antaqonizm , b ) təsirindən asılı olan antaqonizm . Mühitdən asılı olan antaqonizm tabii ( in vivo ) va eksperimental ( in vitro ) şəraitdə müşahhidə oluna bilir . Təsirindən asılı olan antaqonizm 3 formada meydana çıxır : 1 ) Öz rəqibinin inkişafını dayandıran , yani bakteriostatik tasirli ; 2 ) öz raqibini tələf edən və ya bakterisid təsir göstərən ; 3 ) aridici - bakteriolitik tasirli , rəqibi tələf etməklə onun hüceyrələrini də əridir . Təbiətdə antoqanizm formaları da vardır : faal , qeyri - faal , macburi və s . Mikroorqanizmlər arasında antaqonizm hadisəsinin öyrənilməsi sayəsində hazırda xəstəliklərin müalicəsində geniş tətbiq edilən pensillin , streptomisin , tetrasiklinlar və s . antibiotiklər kəşf olunmuşdur .
