Ishqor eritmasini tayyorlash. Zavodga natriy gidroksidi konsentrlangan eritma (42-45%) yoki qattiq holda (92% li) 200-400 kg li temir barabanlarda olib kelinadi.
Kerakli konsentratsiyadagi ishchi eritmasini tayyorlash uchun konsentr langan ishqor eritmasiga suv qo‘shiladi.
Konsentrlangan eritma sarfi quyidagicha bo‘ladi.
Hajmga nisbatan ; l/m
Ishchi eritmani sarfi esa og‘irligiga nisbatan ; kg/ m
ρ1– ishchi eritmani zichligi, kg/l
Hajmga nisbatan ; l/m
a1 – ishchi eritmani konsentratsiyasi, kg/l
Ishqorning ishchi eritmasini tayyorlash uchun sarflanadigan suv miqdori: V = V2-V1, l/t
Ishqorli rafinatsiya mexanizmi. A.A. Shmidt tomchi usulini qo‘llab rafinatsiya jarayonini to‘liq tekshirgan. Bu usul, ishqor tomchisi yog’‘ qatlamiga tushganda, uning harakatini kuzatishga asoslangan.
Ishqor eritmasi tomchisi yog’‘ga tushganda, erkin yog’‘ kislotalari bilan reaksiyaga kirishishi hisobiga yog’‘ yuzasida sovunli parda hosil bo‘ladi. Yog’‘ning qarshiligi ta’sirida sovunli parda oldiniga tomchi harakatiga qarama-qarshi tomonga suriladi, keyin esa tomchidan ajralib chiqadi va shu vaqtda xaltacha hosil bo‘ladi, bu xaltachani ichida ishqor va yog’‘ bor. Bu ishqor yog’‘ni sovunlaydi. Ishqor tomchisini surilishiga qarab yangi parda hosil bo‘ladi. Bu jarayon hamma ishqor sarf bo‘lguncha yoki ishqor tomchisi apparat tubiga tushguncha davom etadi. Sovunli parda fosfatidlar, bo‘yovchi moddalar va neytral yog’‘ni ma’lum miqdorini biriktirib oladi. Sovun qatlami orqali harakatda sovunli pardalar birlashib, parcha hosil qiladi. Bu parchalar apparat tubiga tushib, soapstokni tashkil qiladi. Shunday qilib, soapstok tarkibida: sovun, neytral yog’‘, aralashmalar, ma’lum miqdorda ishqor, suv, hamroh moddalar bor. Rafinatsiya jarayonining borishi va soapstok strukturasining tuzilishi yog’‘ning haroratiga, ishqor, konsentratsiyasiga va jarayon sharoitiga bog‘liq.
