1. O`zbekiston iqlimi haqida Iqlim hosil qiluvchi

O’zbekistondagi yog’inlar

Shamollar. O‘zbekiston hududiga yil davomida shamollar shimoli-g‘arbiy, shimoliy va g‘arbiy tomondan esib turadi. Qishda shamollarning yo‘nalishi Sibir antisikloni va Turon tekisligining janubidagi siklonlar ta‘sirida sodir bo‘ladi. Shu sababli O‘zbekiston shimoliy qismida shamollar shimoli-g‘arbiy, shimoliy va shimoli-sharqiy yo‘nalishda esadi. Janubiy qismida esa ko‘proq janubi-g‘arbiy yo‘nalishda siklonlar harakat qiladi.
Yozda O‘zbekistonga shimoli-g‘arbdan, shimoldan va g‘arbdan shamollar esadi. Ammo tekislik qizib ketganligi tufayli yog‘in vujudga kelmaydi, aksincha, tog‘ tomon ko‘tarilgan sari havo sovib borishi oqibatida, bulutlar hosil bo‘lib, yog‘in yog‘adi.O‘zbekistonda yana mahalliy tog‘-vodiy, bekobod (havos), qo‘qon, afg‘on shamollari esib turadi.
Tog‘-vodiy shamollari O‘zbekistonning barcha vodiylarida kuzatiladi. Bunda kunduzi vodiydan tog‘ga, kechasi tog‘dan vodiyga tomon esadi. O‘zbekistonda yoz quruq va i iq bo‘lih. uning tekislik qismida iyulda o‘rtacha harorat +26-30 С ga yetsa, janubda +31 +32 С ga yetadi. Eng yuqori harorat Termizda +50 С gacha yetadi. Qumlar yuzasi esa +75-+80 С gacha qiziydi.
Qishda — yanvarda o‘rtacha harorat O‘zbekistonda shimoli-g‘arbdan (Ustyurtda— 10—11 С) janubi-sharqqa qarab (Samarqandda +0.3 C. Tcrmizda
+2.S C) ilib boradi. Ba‘zan Arktika va Sib‘r havo massalarining kirib kelishi va turib qolihi natijasida qish sovib ketadi, eng past harorat Surxondaryoda -20^;C, Toshkentda -30 C. Ustyurtda —38 C gacha pasayadi.

O‘zbekiston tog‘larida harorat yuqoriga ko‘tarilgan sari pasaya boradi. Bundan tashqari, haroratning taqsimlanishi tog‘ tizmalarining yo`nalishiga quyoshga ro‘paraligiga, havo massalarining yo‘nalishiga bog‘liq.

Bekobod shamoli qishda Farg‘ona vodiysida bosim yuqori. g‘arb tomonda bosim past bo‘lganda «Xo‘jand» darvozasi orqali Mirzacho‘l tomonga esadi. tezligi sckundiga 30 — 40 m ga yetadi. undan xalq xo‘jaligiga zarar yetmoqda.


Qo’qon shamoli bahor va kuzda Farg‘ona vodiysida bosim past bo‘lganda g‘arbdan vodiy tomonga esib. tezligi sckundiga 15 —25 m ga yetadi.
Surxon-Sherobod vodiysiga janubi-g‘arbdan chang-to‘zonli va quruq afg on shamoli esib, tezligi 15—20 m ga yetadi. bir necha kun esib turadi. Afg‘on shamoli qishloq xo‘jalik ekinlariga, mevali daraxtlarga zarar yetkazadi.