1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(
10.5
) 
Ko‘p maqsadli stanoklarda zagotovkani bir o‘rinli ketma-ket bir necha 
keskichlar bilan ishlashda yordamchi vaqt: 
t
yor
=t
o`rn
+t
bosh
+t
ind
+t
kes.ol
; (10.6) 
Parallel sxemalarda operatsiyalarni qurishdagi ishlashni asosiy vaqti eng 
uzoq; davom etadigan vaqti (limitlovchi) bilan o‘lchanadi.Yordamchi vaqt esa 
ifoda 
(
10.3) bilan aniqlanadi. 
Parallel ketma-ket ishlashda (15.1-rasm, c), asosiy vaqt limitlovchi 
o‘tishlarning asosiy vaqtlari yig‘indisiga teng: 
(10.7) 
Yordamchi vaqt ifodalar (10.3), (10.4), (10.5) yordamida aniqlanadi. 
Ko‘p
o‘rinli sxemada zagotovkalarni ishlashda asosan uchta variant bor: 
1. Zagotovkalar guruhlab stanokka bir vaqtda o‘rnatilib ishlanadi. (Masalan, 
mayda zagotovkalar magnit plitaga o‘rnatib jilvirlanadi). 
2. Zagotovkalar yoki zagotovkalar guruhi moslamalarga bir-birlariga bog‘liq 
bo‘lmagan 
holda 
o‘rnatiladi 
va 
navbatma-navbat 
ishlanadi 
(masalan, 
zagotovkalarni aylanuvchi moslamalarda frezerlash). 
3. Zagotovkalar to‘xtovsiz stol yoki barabanda ishlanadi. 
Ko‘p o‘rinli ishlash sxemasida bitta zagotovkani ishlash uchun ketgan 
vaqtni, umumiy ketgan vaqtni guruhdagi detallar soniga bo‘lish bilan aniqlanadi. 
Birinchi guruhdagi ko‘p o‘rinli sxemada ketma-ket ishlashda (10.1-rasm, g) 
hisoblash ifodalari quydagicha: 
(10.8) 
(10.9) 

---

205 
Ko‘p o‘rinli sxemaning ikkinchi guruhida mehnat unumi yuqori: asosiy vaqt 
davomida yordamchi vaqt yumushlari bajariladi, ya’ni yordamchi vaqt yo‘q 
bo‘lgandek (10.1-rasm, m, o) tuyuladi. 
Operativ vaqtni qismlarini o‘rindoshligini oshirish uchinchi guruh, 
sxemasida katta imkoniyat bor. Aylanib turgan stol yoki barabanda (10.1-rasm, n, 
p) zagotovka to‘xtovsiz o‘rnatiladi, qirqib ishlash davom etayotgan bir vaqtda, 
ya’ni 
t
yor
=0
bo‘ladi; 
Qolgan variantlar quyidagi jadvalda berilgan: 
10.1-jadval.