1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

 
8.9. Quyma usulida olinadigan zagotovkalar 
 
Quymaning shakl va o‘lchamlari tayyor detal shakl va o‘lchamiga, iloji 
boricha, yaqin bo‘lishi kerak. Mexanik ishlovga minimal qiytim qoldirilishi lozim 
va yuza g‘adir-budirligi ham, kam bo‘lishi lozim. Zagotovka konstruksiyasini 
tashqi qismi oddiy bo‘lishi (o‘tkir burchaksiz, burulishsiz, baland qovurg‘asiz va 
chiqib turgan qismisiz); ichki yuzalari kam bo‘lishi; qo‘yilgan suyuq metal bir 
tekisda qotishi; kirishishi va termik kuchlanishlariga chidashi; texnologik qiyalik, 
devorlar qalinligi optimal va h.k. bo‘lishi kerak. 

---

163 
Qum-gildan yasalgan qoliplarga quyishda, quyma konstruksiyasida 8.1-rasm 
a da ko‘rsatilgandek nur ostida soya bo‘lishi kerak emas. 
8.1-rasm. Quyma konstruksiyasining ratsional (a) va ratsional emasligi (b). 
Quyma zagotovkasini bemalol qolipni buzmasdan chiqarib olish uchun, texnologik 
qiyalik kerak. 
8.2-rasm. β-qiyalik burchagi. 
Qiyalik burchagi qiymati detal balandligiga nisbatan quyidagicha aniqlanadi. 
Quymalarning ichki bo‘shlig‘i ko‘ndalang qismlarisiz ochiq bo‘lishi (8.3-
rasm, c), (8.3-rasm, a, b) va mustahkamlik qovurg‘alari qolipni ajralish tekisligida, 
unga tik (8.3-rasm, d) bo‘lishi kerak. 

---

164 
8.3-rasm. Quyma zagotovka konstruksiyalarini ratsional (chap tomon) va
ratsional emas (o‘ng tomon) rasmiylashtirishga misollar. 
Bosim ostida quyib olishda ajralish tekisligini aniqlash asosiy masala 
hisoblanadi. Bunda ham yuqoridagi nurlar qoidasiga rioya qilish maqsadga 
muvofiq. Bu usulda kristallanish ancha tez o‘tadi. Shuning uchun metal barcha 
kesimlar bo‘yicha bir vaqtda qotishi zarur. Devorlar qalinliklari orasidagi farq iloji 
boricha kam bo‘lishi kerak. 
Taklif qilinadigan devorlar qalinliklari materialga qarab quyidagicha olinadi. 
Texnologik qiyalik: tashqi devorlar uchun 10-30
0
ichki devorlar uchun 30