1. San’at tushunchasini izohlang

64. Qadimgi Misrda tasviriy san’at.
Qadimgi Misrdagi tasviriy san'at madaniyatning chuqur diniy e'tiqodlari, shuningdek, ularning go'zallik va tartibni sevishini aks ettirgan. Bu davrda yaratilgan san'at ham murakkab, ham ramziy bo'lib, ko'pincha xudolar, fir'avnlar va Misr tarixidagi muhim voqealarni tasvirlaydi.
Qadimgi Misr tasviriy san'atining eng mashhur namunalaridan biri Gizaning Buyuk Sfenksidir. Ohaktoshdan o'yilgan bu ulkan yodgorlikda fir'avn boshi bilan sherning tanasi tasvirlangan. Sfenks eramizdan avvalgi 26-asrda Fir'avn Xafre davrida qurilgan deb ishoniladi va qadimgi Misr haykaltaroshligining eng katta yutuqlaridan biri hisoblanadi.
Qadimgi Misr tasviriy sanʼatining yana bir koʻzga koʻringan namunasi Shohlar vodiysidan topilgan qabr rasmlaridir. Miloddan avvalgi 16-asrga oid bu rasmlarda fir’avn hayoti va uning keyingi dunyoga qilgan sayohati sahnalari tasvirlangan. Bu rasmlarda qo‘llanilgan murakkab detallar va yorqin ranglar qadimgi Misrning boy va murakkab madaniyati haqida tasavvur beradi.
Qadimgi misrliklar haykaltaroshlik va rangtasvirdan tashqari zargarlik san’atida ham yuksak natijalarga erishgan. Oltin, kumush va qimmatbaho toshlar ko'pincha bo'yinbog'lar, bilaguzuklar va sirg'alar kabi murakkab zargarlik buyumlarini yaratish uchun ishlatilgan. Bu buyumlar ko'pincha qirollik va zodagonlar tomonidan boylik va ijtimoiy mavqe belgisi sifatida kiyilgan.
Umuman olganda, qadimgi Misr tasviriy san'ati madaniyatning o'z xudolariga bo'lgan chuqur hurmati va go'zallik va tartibni yaxshi ko'rishining aksi edi. Ularning sanʼatida qoʻllanilgan murakkab detallar va ramziy tasvirlar bugungi kungacha odamlarni maftun etib, ilhomlantirib kelmoqda.
65. Old Osiyo san'ati haqida so`zlang.
Bobil va Shumer san'ati qadimgi Mesopotamiyada paydo bo'lgan ikki xil san'at uslubidir. Ikkala uslub ham miloddan avvalgi 4000 yilda paydo bo'lgan va diniy va mifologik mavzulari bilan ajralib turardi.
Shumer san'ati Mesopotamiyadagi eng qadimgi san'at turi edi. U asosan diniy maqsadlarda yaratilgan va shumer dinining kuchli ta'sirida bo'lgan. Shumer san'ati simmetriya va muvozanatga urg'u berish bilan ajralib turadi. Shumerlar xudolar olamning oliy hukmdori ekanligiga ishonishgan va ularning sanʼatida bu eʼtiqod aks etgan. Ularning san'at asarlarida ko'pincha xudolar inson qiyofasida tasvirlangan va ular o'zlarining san'at asarlariga tasvirlangan sahnani tasvirlaydigan yozuvlarni kiritishlari odatiy hol edi.
Bobil san'ati esa Shumer sivilizatsiyasi tanazzulga uchraganidan keyin paydo bo'lgan. U Bobil dinining kuchli ta'siri ostida bo'lgan va o'zining nozik va bezakli uslubi bilan ajralib turardi. Bobilliklar o'zlarining xudolari koinotdagi eng qudratli, deb hisoblashgan va ularning san'at asarlarida bu e'tiqod aks etgan. Bobil san'ati ko'pincha xudolarni hayotdan kattaroq shaklda tasvirlagan va ular uchun yorqin ranglar va murakkab dizaynlardan foydalanish odatiy hol edi.
Shumer san'atining eng mashhur namunalaridan biri miloddan avvalgi 2600 yilga to'g'ri keladigan Ur standartidir. Bu artefakt qobiq, ohaktosh va lapis lazulining murakkab mozaikalari bilan bezatilgan yog'och qutidir. Ur standartida urush va tinchlik sahnalari, shumer shohi va uning saroyi tasvirlari mavjud.
Bobil san'atining eng mashhur namunalaridan biri Ishtar darvozasi bo'lib, u miloddan avvalgi 575 yilga to'g'ri keladi. Bu darvoza Bobilning ichki shahrining sakkizinchi darvozasi bo'lib, ajdarlar va buqalar tasvirlari bilan bezatilgan edi. Ishtar darvozasi bobilliklarning eng ta'sirchan me'moriy yutuqlaridan biri bo'lib, u Mesopotamiya san'atining eng mashhur namunalaridan biri bo'lib qolmoqda.
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, Bobil va Shumer san'ati qadimgi Mesopotamiyada paydo bo'lgan ikki xil san'at uslubi edi. Ikkala uslub ham dinning kuchli ta'sirida bo'lsa-da, Shumer san'ati simmetriya va muvozanatga urg'u berish bilan, Bobil san'ati esa o'zining nozik va bezakli uslubi bilan ajralib turardi. Turli xilligiga qaramay, ikkala san'at uslubi ham ajoyib ta'sir ko'rsatdi va bugungi kungacha qadimiy san'at asarlarining eng ta'sirchan namunalaridan biri bo'lib qolmoqda.