Berilgan E to'plamning barcha limit nuqtalari to'plami hosilaviy to'plam deyiladi va E′simvoli orqali belgilanadi.
Shunga e'tibor qaratayliki, Eto'plamning limit nuqtalari Eto'plamga tegishli bo'lishi ham, tegishli bo'lmasligi ham mumkin. Masalan, agar E= (0,1) bo'lsa, E′= [0, 1] bo'ladi. Demak, (0, 1) intervalning barcha nuqtalari limit nuqtalar bo'lib, ular Ega tegishlidir; ikki chegaraviy 0 va 1 nuqtalar esa, limit nuqta bo'lishiga qaramasdan, Ega tegishli emas.
Bu misolda Eto'plamning barcha nuqtalari limit nuqtalar bo'lib chiqdi. Lekin
1
doim ham bunday bo'lavermaydi. Masalan, agar mnatural son bo'lsa, barcha
m
ko'rinishdagi sonlardan tashkil topgan E to'plam yagona a = 0 limit nuqtaga ega va bu nuqta E to'plamga tegishli emas. Ushbu to'plamning xech bir nuqtasi limit nuqta bo'lmaydi, chunki bu nuqtalarning har biri shunday atrofga egaki, unda Eto'plamning bu nuqtadan boshqa elementi yoq.
Berilgan Eto'plamning limit nuqtasi bo'lmagan elementlari yakkalangan nuqtalar deyiladi. Binobarin, oxirgi o'rganilgan misolda Eto'plamning barcha nuqtalari yakkalangan ekan.
Ta'rif. Barcha limit nuqtalari o'ziga tegishli bo'lgan to'plam yopiq to'plam deyiladi.
⊂
Shunday qilib, agar E′ E bo'lsa, E yopiq bo'lar ekan. Limit nuqtalar to'plami
E′doimo yopiq bo'lishini ko'rsatish oson.
∪
E E′to'plam E to'plamning yopilmasi deyiladi va E simvol orqali belgilanadi. E to'plam E ni o'z ichiga olgan eng kichik yopiq to'plam ekanini ko'rsatish qiyin emas.
Zamonaviy matematik tahlilda muhim o'rin tutgan yana bir tushunchani kiritamiz.
⊂ ∈
Ta'rif. Agar E R to'plamga tegishli bo'lgan har qanday xn E nuqtalar
ketma-ketligidan yaqinlashuvchi hamda limiti ham Ega tegishli bo'lgan qismiy ketma-ketlik ajratish mumkin bo'lsa, bu to'plam kompakt to'plam deyiladi.
Navbatdagi teorema haqiqiy sonlarning kompakt to'plamlari tavsifini beradi.
⊂
2.7.1 - Teorema. Berilgan E R to'plam kompakt bo'lishi uchun uning yopiq va chegaralangan bo'lishi zarur va yetarli.
Isbot. 1) Zarurligi. Faraz qilaylik, Eto'plam kompakt bo'lsin. Uning yopiq va
chegaralangan ekanini isbotlaymiz.
∈ → ∈
Aytaylik, a nuqta E to'plamning ixtiyoriy limit nuqtasi bo'lsin. U holda, 2.7.1 - Tasdiqning (i)-(iii) shartlarini qanoatlantiruvchi {xn} ketma-ketlik mavjud bo'ladi, ya'ni xn E bo'lib, xn a bo'ladi. Bundan, kompakt to'plam ta'rifiga ko'ra, a E kelib chiqadi. Demak, E to'plam o'zining barcha limit nuqtalarini o'z ichiga olar ekan. Bu esa, ta'rifga ko'ra, E ning yopiq to'plam ekanini anglatadi.
∈
Endi E chegaralanmagan to'plam deb faraz qilaylik. U holda xn E bo'lgan cheksiz katta ketma-ketlik mavjud bo'lib, ravshanki, bu ketma-ketlikdan yaqinlashuvchi qismiy ketma-ketlik ajratib bo'lmaydi. Bu esa E to'plamning kompaktligiga ziddir.
Demak, Echegaralangan to'plam ekan.
2) Yetarliligi. Endi Eyopiq va chegaralangan bo'lsin. Uning kompakt bo'lishini isbotlaymiz.
∈
{ }
E to'plam nuqtalaridan tuzilgan ixtiyoriy xnketma-ketlikni olaylik. Bu ketma- ketlik chegaralanganligi uchun, Bol'sano-Veyershtrass (2.4.2 - Teorema) teoremasiga asosan, undan biror a soniga yaqinlashuvchi qismiy ketma-ketlik ajratish mumkin. Endi a E ekanini ko'rsatish yetarli.
Ikki holni qaraymiz.
) {xn} ketma-ketlik aqalli bitta aga teng bo'lgan elementga ega. Bu holda barcha xn∈ Ebo'lgani sababli, a∈ Ebo'ladi.
B) {xn} ketma-ketlikning barcha elementlari adan farqli. Bu holda anuqta E to'plamning limit nuqtasi bo'ladi va, Eyopiq bo'lgani sababli, yana a∈ Ebo'ladi.
Shunday qilib, har ikkala holda ham a∈ Eekan. Q.E.D.
Quyidagi uchta to'plam kompakt to'plamga misol bo'ladi:
1) Chekli sondagi elementga ega bo'lgan to'plam. Bu to'plam chegaralangan va birorta ham limit nuqtaga ega emas va, shuning uchun, u yopiq (bu to'plamning barcha nuqtalari yakkalangan);