2
1
3 , ... ,
1
, ... nuqtalardan iborat to'plam (bu to'plam faqat bitta
n
a = 0 limit nuqtaga ega va biz uni to'plam elementlariga qo'shib qo'ydik; uning
boshqa barcha nuqtalari yakkalangan);
3) [ a, b] kesma.
∞
Lekin ( a, b) interval kompakt emas, chunki u, chegaralangan bo'lishiga qaramasdan, yopiq to'plam emas. Yarim to'g'ri chiziq [0 , + ) ham kompakt emas, chunki u, yopiq bo'lishiga qaramasdan, chegaralangan to'plam emas.
Zamonaviy matematik tahlilda kompakt to'plamlar xossalaridan juda keng foydalaniladi.
2.8. Misollar
- Misol. Agar xn > 0 ketma-ketlik uchun biror n nomerdan boshlab
xn+1
n
x ≤ q < 1
tengsizlik o'rinli bo'lsa, lim xn = 0 ekanini isbotlang.
Ko'rsatma. Ushbu
n→<∞x
< c qn tengsizlikdan foydalaning.
0 n
n
- Misol. Tenglikni isbotlang:
1 n
lim
= 0 , ( a > 0) .
n→∞ n! e + a
Ko'rsatma. Quyidagi tengsizlikdan foydalaning:
1 n n
e n
<
.
n! e + a e + a
- Misol. Tenglikni isbotlang:
a >
lim an = 0 (
n→∞ n!
Ko'rsatma. Agar xn = an/n! desak,
0) .
xn+1 = a
< q < 1
tengsizlikdan foydalaing.
xn n + 1
- Misol. Agar a > 1 bo'lsa, istalgan r soni uchun
lim nr = 0
n→∞ an
(2.8.1)
ekanini ko'rsating.
Ko'rsatma. Agar xn = nr/an desak, biror n nomerdan boshlab
xn+1 xn
= 1 1 + 1
r
a n
< q < 1
tengsizlik bajarilishini ko'rsating.
- Misol. Tenglikni isbotlang:
lim
n→∞
√n n = 1 . (2.8.2)
Ko'rsatma. Ushbu (2.8.2) tenglikni ko'rsatish uchun
lim ln n = 0 (2.8.3)
n→∞ n
≤ ≤ { }
≤ ≤
munosabatni isbotlash yetarli. Agar mn butun sonlar mn ln n mn + 1 shartni qanoatlantirsa, emn n emn+1 bo'ladi. Endi mn ketma-ketlikni chksiz katta ekanini ko'rsating. Shuni hisobga olib, (2.8.3) ni isbotlash uchun (2.8.1) dan foydalaning.
a1 + ak+1 k
- Misol. Istalgan musbat sonlar ketma-ketligi {ak}∞k=1 uchun
tengsizlikni isbotlang.
lim
k→∞ ak
≥ e (2.8.4)
Ko'rsatma. Agar (2.8.4) tengsizlikning teskarisini bajariladi deb faraz qilsak, ya'ni
a1 + ak+1 k
< 1
lim
k→∞
desak, biror N nomerdan boshlab
ak
k
k + 1 k
a1 + ak+1 k
ak
k + 1 k
< 1, k ≥ N,
bo'ladi. Bundan chiqdi, shu nomerdan boshlab,
tengsizlik bajariladi, ya'ni
a1 + ak+1
ak
k + 1
<
k
a1
k + 1
< ak k
ak+1
— k + 1
bo'ladi. Bu tengsizlik yordamida garmonik qator yaqinlashadi degan ziddiyatga keling.
Eslatma. Agar istalgan ε > 0 uchun
a1 = ε, ak = k, k = 2 , 3 , ...
ketma-ketlikni aniqlasak, ravshanki,
lim
k→∞
a1 + ak+1 k
ak
= lim
k→∞
1 +
1 + ε k
k
= e1+ε
bo'ladi. Bundan (2.8.4) tengsizlikning aniq ekanligi kelib chiqadi.
- Misol. Agar
bo'lsa, ushbu
xn =
1 +
1 sin2 πn
n
n 4
inf{xn}, sup{xn}, lim xn, lim xn
kattaliklarni toping.
n→∞
n→∞
Ko'rsatma. Quyidagi limitlardan foydalaning:
lim x4k = 0 , lim x4k+2 = e.
k→∞ k→∞
- Misol. Koshi kriteriysidan foydalanib,
1 1 1
xn = 1 + 3a + 5a + · · · + (2n − 1)a , a < 1
ketma-ketlikni yaqinlashishga tekshiring.
Ko'rsatma. Biror nomerdan boshlab quyidagi tengsizlik bajarilishini ko'rsating:
x2n − xn > 1 .
- Misol. Koshi kriteriysidan foydalanib,
1 1 1
xn = 1 + 3a + 5a + · · · + (2n − 1)a , a ≥ 2
ketma-ketlikni yaqinlashishga tekshiring.
Ko'rsatma. Quyidagi munosabatdan foydalaning:
1 1 1 1
(2 n + 1) a < (2 n + 1)2 n = 2 n − 2 n + 1 .
- Misol. Agar a1 ≥ a2 ≥ a3 ≥ · · · ≥ an ≥ · · · va aj ≥ 0 bo'lsa,
xn = a1 + a2 + · · · + an
ketma-ketlik, faqat va faqat
yn = a1 + 2 a2 + · · · + 2 na2n (2.8.5) ketma-ketlik yaqinlashganda, yaqinlashishini ko'rsating.
Ko'rsatma. Quyidagi
tengsizlikni isbotlang.
1
2 yn < x2n < yn
- Misol. 10 - Misoldan foydalanib,
1 1
xn = 1 + 2p + · · · + np , p > 1
ketma-ketlikni yaqinlashishga tekshiring.
Ko'rsatma. Bu holda (2.8.5) ketma-ketlik maxraji birdan kichik bo'lgan geometrik progressiyaning qismiy yig'indisi bo'lishini ko'rsating.
- Misol. 10 - Misoldan foydalanib,
1 1 1
xn = 2 ln 2 + 3 ln 3 + · · · n ln n
ketma-ketlikning uzoqlashishini ko'rsating.
Ko'rsatma. Bu holda (2.8.5) ketma-ketlik uchun
y 1 · · · + 1 1
tenglikdan foydalaning.
n = 1 + 2 +
n ln 2
- Misol. 10 - Misoldan foydalanib,
1 1 1
xn = 2(ln 2) p + 3(ln 3) p + · · · + n(ln n) p , p > 1
ketma-ketlikni yaqinlashishga tekshiring.
np
Ko'rsatma. Bu holda (2.8.5) ketma-ketlik
n
(ln 2)p
2p
y = 1 1 + 1
+ · · · + 1
ko'rinishga ega ekanidan foydalaning.
Dostları ilə paylaş: |