1. Ta’lim turlari (illyustrativ, muammoli, dasturlashtirilgan ta’lim) va shakllarining tavsifi

tushuntirish, tushuntirish – namoyish etish
kabi ta’lim shakllari qo‘llanila boshlandi.
Hozirgi vaqtda, Respublikamizda faoliyat yuritayotgan zamonaviy ta’lim muassasalarida 
ta’limning eng muhim quyidagi uch turidan foydalanilmoqda:
• 
tushuntiruvchi – namoyish etuvchi ta’lim
. Bu an’anaviy yoki axborot beruvchi
ta’lim deb ataladi;
• 
muammoli o‘qitish; 
• 
dasturlashtirilgan ta’lim yoki kompyuterli o‘qitish. 
Bugungi kunda o‘rta asrda keng qo‘llanilgan ta’lim turlari dogmatik va sxolastik o‘qitish 
elementlari ham saqlanib kelinmoqda.
Tushuntiruvchi – namoyish etuvchi
ta’lim turi. Uning asosiy metodi ko‘rgazmalilik 
asosida tushuntirishdan iborat bo‘lib, uning asosini tinglash va eslab qolish tashkil etadi. Bu ta’lim 
turi vaqtni tejash, ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchilarning vaqtni tejash, qiyin bilimlarni 
tushunishini osonlashtirish, ta’lim jarayonini optimal boshqarishni ta’minlaydi. Biroq bu ta’lim 
turida ayrim kamchiliklar mavjud, ya’ni, “tayyor” bilimlarni berish va ta’lim oluvchilarni 
bilimlarini o‘zlashtirishida mustaqil hamda mahsuldor fikrlashdan ozod etish, o‘quv jarayonini 
individuallashtirish va differensiyallashtirish imkoniyatlarining kamligi.
Muammoli o‘qitishda
o‘quv muammolarini hal etish jarayonida bilimlarni mustaqil 
egallash, ta’lim oluvchilarning ijodiy fikrlashlari va idrok etish faoliyatlarini rivojlantirish yo‘li 
bilan ta’lim tashkil etiladi. Bundagi ta’lim texnologiyasi turli tumanligi bilan ajralib turmaydi, 
chunki ta’lim oluvchilarni faol ishtirok etish faoliyatiga jalb etish bir necha bosqichlardan iborat 

---

bo‘ladi. Ular ketma – ket tartibda va kompleks amalga oshirilishi kerak. Bunday o‘qitishda 
muammoli vaziyatni yaratish muhim bosqich hisoblanadi, chunki mazkur jarayonda fikrlash 
jarayonida qiyinchilik his qilinadi.
Muammoli o‘qitishda muammoni ilgari surish