1. Tema : «Meniń janajan Qaraqalpaqstanım» Jumıstıń maqseti

42-Tema :
Qaraqalpaqstan milletler arasında tınıshlıq oshaǵı
Iskerlik maqseti: Balalardı óz ana jurtımız haqqında, bizge shegaradan qońsılas mámleketler haqqında hámme maǵlıwmatlardı ıyelewge járdem beriw, olardı barlıq mámleket bayramların, úrp-ádetlerine húrmet, óz watanına qarata maqtanısh sezimlerin qáliplestiriw.
Maqtanısh sezimlerin oyatıw, sayaxat arqalı balalardı bir-birine, qońsılas mámleket balalarına qarata dos-biradar bolıw, olardıń turmıs tárizi menen tanısıw, qaraqalpaq xalqı hám de shegara mámleketler áyyemnen aǵayin, tatıw bolıp jasaǵanı, bir-birleri menen dos jasaǵanı, házir de sonday ekenin balalarǵa túsindire alıw.
Kerekli buyım hám materiallar : Biziń Respublika - óz ara doslıq mámleketi temasında video taxta, temaǵa tiyisli súwretler, «Qonaq keldi» syujetli rolli oyını ushın buyımlar.
Sabaqtıń áhmiyeti: Balalarda óz ana jurtına bolǵan mehir-muhabbat sezimi asıp baradı, namıs sezimi qáliplesedi.
Iskerlik barısı :
Tárbiyashi: balalar men jolda kiyatırıp pútkil kóshemizdi tamasha etip keldim. Shıraylı kósheler, biyik ımaratlar awılımız shırayına shıray qosıp turıptı. Men jolda sizler ushın dúnya kartasın satıp aldım. Sebebi kartanı hámme bilgeni jaqsı. Biz qaysı orında jasaymız? watanımız kartanıń qaysı bóleginde jaylasqan? Sonı gúzetip baramız. (Sol waqıtta esik qaǵıladı, tárbiyashı esikti ashadı ). Pochtashı ájaǵa kelgen eken. Ol xat alıp tárbiyashısına berdi.- bul sizge …… raxmet pochtashı ámeki. Bul qanday xat boldı eken.
Xattı ashıp oqıy basladı. Xúrmetli Qaraqalpaqstanday shıraylı watanda jasap atırǵan áziz insanlar, shıyrınnan -sheker balalar . Biz sizlerdiń jurtıńızda júdá kóp miyman boldıq. Áyyemgi qalalarıńızdı, shıraylı, áziz mákanlarıńızdı zıyarat etdik. Bizge Xojeli, Taxtakópir, Shımbay, Qońırat hám paytaxtıńız gózzal Nókis júdá jaqtı.
Milliy taǵamlarıńız júweri gúrtik, tuwrama, zaǵara, aqsawlaq, bılamıq… aytıp sońına jetalmaymiz. Júdá jaqsı dem aldıq. Miymanxanalarıńız júdá qolaylı, xalqıńız miymandos, kewli ashıq, kóliklerińiz bizge kewildegidey xızmet etti. (sol waqıtta jurtımız jetiskenlikleri, sol aytılǵan tábiyat kórinisleri boyınsha videolar ekranda kórsetiledi). Endi sizlerdi biz qonaqqa shaqıramız, balalardı alıp biziń mámleketimizge de qonaq bolıp sayaxatga kelseńiz, basımız kókke jetedi. Sizlerge qońsılas bolıp jasawshı Qırǵızstan, Túrkmenistan, Qazaqstan, Tájikistan hám de Awǵanstan mámleketleri xalıqları. (Xattı tamamlap tárbiyashi balalarǵa qaradı ).
Qarań balalar biziń respublikamız qanshelli insanlarǵa jaǵıptı, olardıń da itibarın tartıptı. Xattıń ishinde mirátnamalar da bar eken. Balalar kelińler kartadan bul mámleketler watanımızdıń qaysı tárepinde jaylasqanın kóremiz, hám anıqlaymız. (Kartadan Ózbekstandı shegaralap kórsetiledi keyin qalǵan mámleketlikler jaylasıwın baqlanadı.)
Balalar keliń bolmasa hámmemiz mámleketke sayaxatga shıǵamız.
Biz jolǵa neler alamız. Álbette áziz nanımızdı, sebebi ol ırısqımız. Miyman kútiwshilerge sıylıq sálemler miywelerimizden alamız, sebebi olar quyashlı Qaraqalpaqstanımızda pal qant bolıp pısken, milliy kiyimlerimizdi kiyip, basta qalpaq, milliy naǵıslı jeńsiz sıyaqlı lipaslarımız benen jolǵa atlandıq.
Qaranglar Qaraqalpaqstanımız kósheleri, jolları tegis tuwrı. Mashinalar bolsa bir-birinen shıraylı, ımaratlar biyik, kórkem.
Juldızlardıń eń jaqtısın,
Terip-terip alaǵoyǵan.
Adamlardıń eń jaqsısı
Sol jaqtıǵa baraǵoyǵan.
Ullı oqımıslılar bıykarǵa aytpaǵan. Watan qádirin onnan uzaqlasqanda bilesen dep, áne balalar , Qırǵızstan mámleketine jetip keldik. Qırǵızstan Ózbekstan menen shegara qatar. Házirgi kúnde eki mámleket xalqı bir-biri menen dos.
Qırǵızstan atı jazılǵan plakatlar, qırǵız lipasların kiygen balalar, olar óz mámleketi haqqında balalarǵa maǵlıwmatlar beredi.
Qırǵızstan paytaxtı - Bishkek Qırǵızstanda úlken alay tawları, ıssı kóli bar. Altın, kómir, neft baylıqları bar. (Sol orında videoroliklar qoyıladı. Shıńqobız shertken apalar, milliy kiyimde). Keyin balalar bir-birleri menen qol berip doslasadı. Sizler dos-biradar bolıwıńız kerek. Olar óz qosıqların aytıp beredi balalarǵa sıylıqlar berilip keyin olar menen xoshlasanız endi qońsılas Qazaqstanǵa jol alamız. Balalar taǵı poyezdlerge jaylasadı.
Poyezlerge jaylasdıq
Siz benen de xoshlastıq
Mine júremiz áste
Jetip bardıq bir demde
Bir demde Qazaqstan Respublikasına da keldik. Balalar qadaǵan Qazaqstan Respublikası. Ol orında da balalar nan duzı menen kútip aladı. Olar Qazaqstan milliy kiyiminde. Qazaqstan da Qirǵızstan da, Ózbekstanǵa uqsap ǵárezsiz mámleket. (Mámleket bayraǵına kórsetiledi.)
Qazaq balaları óz jurtı haqqında sóylep beredi. Qazaqstan paytaxtı Astana. Olar qazaq tilinde sóylesedi. Qazaqstanda kóp jún, paxta, kartoshka jetistiriledi. Ol orında biyik tawlar, shól júdá kóp, olar da óz milliy mádeniyatına iye.
Balalar endi samalyotqa jaylasamız.
Balalar qashıńlar, samalyot kiyatır gúw-gúw-gúw …..
(Balalar menen samalyotdan túsemiz. Keyininen Túrkmenstanǵa jetip kelgenimizdi aytaman ). (uzın lipaslar kiygen, shashları uzın qızlar nan, duz benen qonaqlardı siylaydı. Olar qolǵa toqılǵan ǵalılar bolǵanı sebepli ǵalılar tosıp qoyılǵan ).
Túrkpen balaları sálemlesedi, biz de olar menen sálemlesemiz. Olar ózleriniń nama -qosıqların kórsetip beredi.
Jurttı táriyiplewshi video roliklar arqalı Túrkmenstan menen tanısamız. Túrkmenistan ázelden Qaraqalpaqstan menen aǵayin, dos bolıp jasaydı. Túrkmenistan paytaxtı Ashxabod. Túrkmenstanda neft, gaz, qalay kem ushraytuǵın metal islep shıǵarıladı. Túrkmenistan da ǵárezsiz mámleket. Maǵlıwmatlardan keyin balalar olar menen xoshlasıp, Tájikistan tárepke jol aladı. Tájikstanǵa jetip barǵannan soń, olar menen sálemlesemiz. Tájikistan da júdá kórkem shıraylı el. Jaylaw taw ósimlikleri arsha aǵashı piste, shıye, jiyde ósedi. Tájikshe qosıqlardı esitkenbiz-a balalar . Olar júdá jaǵımlı, insan kewilin kóteredi. Tájikstan paytaxtı Dushanbe olar tájik tilinde sáwbetlesedi. Olarǵa da sıylıq sálemler berip, Awǵanstan tárep jol alamız. Awǵanstanlı balalar óz lipaslarında turadı.
Olar menen sálemlesip keyin olar videorolik arqalı watanı haqqında maǵlıwmatlar alamız. Awǵanstan paytaxtı Qabul. Awǵanstanda kóp tawlar olardıń milliy bayramları ǵárezsizlik hám de eslew kúnleri bar. Olardıń baylıǵı paxta, ǵálleler, gaz sıyaqlılar bolıp tabıladı. Balalar maǵlıwmatlar alǵannan keyin qızıǵıp tamasha etedi. Keyininen olar menen de dos sıpatında xoshlasıp óz ana jurtımız tárep jol alamız. Samalyot qonǵannan soń, ana jurtımız xosh iyisli tábiyatı, tábiyat kórinisi bizdi quwantadı. Balalar menen respublikamız kartasın shegaralap kórsetemiz, keyininen hámmemiz birge Qaraqalpaqstanım qosıǵın xor bolıp aytamız. Balalar óz tásirleniwleri menen bólesedi. Birgelikte bul qosıqtı yad alamız.
Babam qara bórik kiygen
Arǵı atam Maman biyden
Kózlerime ısıq túymem
Qásterlegen óz qalpaǵın
Jasay ber sen Qaraqalpaǵım.
Ámiwdi jaǵalap ósken
Jurtlar seni saxrayı gezgen
Aralı hesh shıqpas esten
Qásterlegen óz qalpaǵın
Jasay ber sen Qaraqalpaǵım.