1. Təsviri sənət və onun xüsusi məktəblərdə tədrisi metodikası fənninin məzmunu,məqsədi və xüsusi təhsildə yeri

5. Qrafika nədir?

Qrafika - təsviri incəsənətin ən qədim növlərindən biridir.

Qrafika yunan sözü olan “graphike” sözündən götrülüb. mənası “rəsm”, “şəkil” deməkdir. Buraya müxtəlif texniki üsullarla işlənmiş rəsmlər daxil cdilirdir. Qrafika üsulu ilə rəssamlar təsviri incəcənətin natürmort, portret, mənzərə, məişət və s. janrlarında çox maraqlı bədii sənət əsərlər yardırlar.

Qrafik löhvənin materialından asılı olaraq müxtəlif texnikalar yaranmışdır Bunlara misal olaraq aşağıdakı texnikaları göstərmək olar: Rəsm, qravüra, litoqrafya, paleoqrafya və ya ksiloqrafiya,offort, linoqravüra, estamp, ekcilibris, sənaye qrafikası və s.

İşlənmə texnikasına görə qrafika sənəti iki böyük hissəyə ayrılır. Onlardan birincisi və ən qədimi ənənəvi rəsmdir. Ənənəvi rəsmlər əsasən kömür, karandaş, tuş, fiamaster və s. bu kimi vasitələrlə kağız, karton, parça və s. bu kimi materiallar üzərində çəkilir. Belə rəsmlər bır nüsxədə yaradılır. Bəzi rəsmlər rəng həllinə görə boyakarlığa yaxındır. Bunlar sulu boyalarla çəkilən (akvarcl, quaş, tempra) və yaxud, pastel (rəngli karandaşlar) texnikasında çəkilən rəsimlərdir.

İkincisi isə gravürdür. Qravür - çap qrafikasıdır. Burada rəsm yalnız bir nüsxədə yaradılsada, ondan eyni keyfiyyətdə istənilən qədər nüsxə almaq mümkündür.

Buraya ağac, daş, metal, maqnezium, linolium və s. üzərində qazılmış və ya həkk olunmuş rəsmlər daxildir. Bu əsərlərdə mövzudan asılı olaraq müxtəlif texnikalardan və alətlərdən istifadə olunur. Məsələn: mis metal üzərində xüsusi iynə ilə çəkilmiş və sonradan rəng vasitəsilə yaradılmış qravüralara ofort deyilir. Daş üzərində qazılmış, həkk olunmuş təsvirlərdən alınmış qravüralara litoqrafiya deyilir. Ağac üzərində həkk olunmuş qravüralara polioqrafiya və ksiloqrafiya deyilir. Sonradan yaranmış linoleum üzərində cızılmış təsvirlərdən alınmış qravüralara linoqravüra deyilir və s.

Qrafikanın aşaığıdakı növləri vardır : dəzgah qrafikası, kitab və jurnal qrafikası , plakat qrafikası , tətbiqi qrafika , computer qrafikası , sənaye qrafikası .

Dəzgah qrafikasının hər hansı texnikasında yaradılmış rəsmlər həm bir rəngli , həm də çox rəngli ola bilər.

Kitab illüstrasiyası və qəzet-jurnal qrafikası əksər hallarda ədəbi əsərlərin süjeti, qəzet və jurnallarda dərc olunmuş materialla əlaqədar yaranır.

Qrafika sənətinin yeni və kütləvi formalarından sayılan plakat əsasən siyasi, reklam və texniki plakat sahələrində inkişaf etmişdir. Son zamanlar təsərrüfatın müxtəlif sahələrində texniki tərəqqini təbliğ edən plakatlara çox geniş yer verilir.

Tətbiqi qrafikaya müxtəlif materiallarda, müxtəlif texnikalarda (ağac, daş, metal, maqnezium, linolium və s. üzərində qazılmış və ya həkk olunmuş) işlənmiş rəsmlər daxil edilir.

Kompüter qrafikası qrafikanın ən son dövrlərdə yaranmış və çox sürətlə inkişaf edən növlərindəndir. Bu sahədə çox geniş yaradıcılıq imkanları vardır. Hal-hazırda ondan bir çox sahələrdə o cümlədən cizgi filmlərinin və bədii filmlərin yaradılmasında da geniş istifadə olunur.

Sənaye qrafikasına əsasən ən müasir avadanlıqlarla sənaye üsulu ilə yaradılmış qrafik təsvirlər aid edilir.