1. Tizimning makroskopik xususiyatlarini o‘rganishda statistik va termodinamik

7-MAVZU. MOLEKULYAR FIZIKA VA TERMODINAMIKA

---

2 
Termodinamik temperatura shkalasi reper nuqta bilan aniqlanadi – bu suvning 
gaz, suyuqlik va qattik fazaviy holati bilan bog‘liq uchlik nuqtasidir. 
Termodinamik temperatura shkalasida bu reper nuqta 273,15
K
ga tengdir. 
Kelvin suvning uchlik nuqtasi termodinamik temperaturasining 1/273,15 
qismiga tengdir. Selsiy gradusi ikki asosiy reper nuqtada: muzning erishi va 
suvning qaynashi. Selsiy gradusi va Kelvin birliklari quyidagicha bog‘langan: 
T = 273,15+t, 
T
= 0 Kelvinning nol qiymatiga tengdir.
Solishtirma hajm 
V
– birlik massa hajmidir. Jism birjinsli bo‘lganda uning 
zichligi o‘zgarmas bo‘ladi, ya’ni 

=
const
. Bu holda, 

1


m
V
v
Termodinamik tizimda holat parametrlaridan biri o‘zgarishi bilan bog‘liq har 
qanday o‘zgarishlar 
termodinamik jarayon
deb ataladi. 
Agarda holat parametrlari vaqt bo‘yicha o‘zgarmas bo‘lsa, makroskopik tizim 
termodinamik muvozanat holatida, deb hisoblanadi. 
2. Ideal gaz qonunlari 
Molekulyar - kinetik nazariyada ideal gaz quyidagi xususiyatlarga ega bo‘ladi: 

gaz molekulalarining xususiy hajmi gaz egallagan idish hajmiga nisbatan 
juda kichikdir; 

gaz molekulalari orasida o‘zaro ta’sir kuchlari mavjud emas; 

gaz molekulalarining o‘zaro va idish devorlari bilan to‘qnashishi mutlaq 
elastikdir. 
Tizim parametrlaridan biri o‘zgarmas bo‘lganida, qolganlari o‘zaro bog‘lanish 
hosil qiladigan jarayonlar 
izojarayonlar 
deb ataladi. Molekulyar fizikada 5 xil:
1) izotermik; 2) izobarik; 3) izoxorik; 4) adiabatik; 5) politropik 
izojarayonlar.